Perun

Jednym z mniej obecnie znanych, a jednocześnie jednym z najważniejszych bogów Słowian był Perun.

Już w VI w. bizantyjski historyk Prokopiusz z Cezarei pisał o Słowianach, iż (...)uważają oni, że jeden tylko bóg, twórca błyskawicy, jest panem całego świata (...). Nie podał w tym miejscu imienia owego boga, jednak badacze są pewni, że chodzi właśnie o Peruna. Perun jest bogiem gromu, grzmotu, błyskawicy, a samo jego imię ma bogatą etymologię. Z jednej strony wywodzi się ono od pnia perk, którego różne warianty w językach indoeuropejskich oznaczają dąb , z drugiej zaś wiąże się najsilniej z polskim czasownikiem piorę w jego pierwotnym znaczeniu: biję, uderzam . Jest więc Perun tym, który bije piorunami.

Znakomity badacz słowiańszczyzny, Niederle, pisał o naszym twórcy błyskawicy, że jest to prastare, domowe, słowiańskie, nieuczłowieczone ubóstwienie gromu i błyskawicy. Pozostałością Peruna w języku polskim jest rzeczownik piorun.

Jak wielu spośród bogów pogańskich, także i Perun został przez chrześcijaństwo utożsamiony ze złym demonem i stąd przekleństwa, takie jak staropolskie do pioruna czy śląskie pieron. Badania najwcześniejszych podań, mitów i ich budowy językowej dowodzą, iż Perun to bóg heros dosiadający konia lub rydwanu, z młotem bojowym w garści symbolem błyskawicy i grzmotu. Czasem w legendach pojawia się w koronie dębu i stamtąd ciska swe pioruny (porównać to można z greckim Zeusem czy nordyckim Thorem). Symbolami jego są więc dąb, kamień i młot. Ów młot także był czczony. Utożsamiano z nim odnajdywane podłużne belemnity (skamieliny mięczaków) lub fulguryty (wytopione przez uderzenie pioruna szkliwo kwarcowe), zwane strzałkami perunowymi. Miały one zastosowanie w leczeniu wielu chorób lub wykorzystywane były jako amulety.

Innym przejawem kulturowym jest uderzanie się w głowę kawałkiem skały po usłyszeniu pierwszej burzy wiosennej, co miało owej głowie przydać twardości skały, a człowieka uchronić przed piorunem. Jednak uderzenie pioruna było szczególnie uświęcające i, mimo niszczycielskich skutków, wśród Słowian jak pisze Moszyński występowała żywa sympatia ludu do pioruna. Do tego stopnia, iż... nie podejmowano się gasić pożaru domostwa spowodowanego uderzeniem pioruna. Działo się tak, gdyż Perun, jako bóg nieba i burzy, mający związek z deszczem, na swym koniu i z młotem prowadził walkę ze żmijem smokiem, który uwięził wodę w skale. Ten zaś ukrywał się pod domem, pod człowiekiem, pod drzewem lub krową, a Perun chcąc go trafić musiał razić owe stworzenia.

Kult Peruna sprawowano w tzw. peryniach, czyli miejscach jemu poświęconych, w których musiał znajdować się przynajmniej jeden stary, potężny dąb, pod którym czyniono żertwy (ofiary). U stóp dębu palił się wiecznie święty ogień, który podtrzymywali wyznaczeni kapłani. Przypadek wygaśnięcia świętego ognia musieli oni przypłacić życiem.

W X wieku Perun zanotowany został przez kroniki ruskie, m.in. gdy Ruś w 907 roku zawierała układy z Bizancjum: klęli się na swoje miecze i na Peruna swego boga , oraz w 944 roku zaklinając, by w razie niedotrzymania umowy niech nie mają pomocy (...) od Peruna .

Jeden z władców pogańskiej Rusi, Włodzimierz, podjął próbę stworzenia religii państwowej, wystawiając w Kijowie i Nowogrodzie panteon bogów, na którego czele stanął Perun. I postawił bałwany na wzgórzu (...): Peruna drewnianego, a głowa jego srebrna, a wąs złoty... . W 988 roku jednak państwowa rola Peruna skończyła się, kiedy to Włodzimierz postanowił przyjąć chrzest: kazał bałwany poprzewracać (...) Peruna zaś kazał przywiązać koniowi do ogona i wlec z góry (...) a dwunastu ludziom kazał bić go prętami (...) I przywlekłszy porzucili go do Dniepru .

Jeszcze w XIX wieku żeglarze mijając dawną perynię w okolicy Nowogrodu, gdzie też zatopiono posąg Peruna, wrzucali do wody drobne ofiary...

Po wprowadzeniu chrześcijaństwa częściowo kult Peruna przeszedł na św. Iliasza, który otrzymał wiele jego atrybutów, częściowo zaś na św. Jerzego.


Skrzynka jest w miejscu z którego rozpościera się super widok szczególnie w lato. Szukaj u jednej z nóg. :)