Dodatkowe atrybuty skrzynki

Jeszcze w czasie Powstania Warszawskiego Hitlerowcy rozpoczęli ogromną akcję wysiedlania ludności Warszawy. Mieszkańcy trafiali w pierwszej kolejności do obozów przejściowych w okolicznych miejscowościach - przede wszystkim do największego na terenie Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Pruszkowie, ale gdy ten szybko się zapełnił - utworzono w jego pobliżu filie - we Włochach, w Piastowie, Ożarowie Mazowieckim, Skierniewicach, Grodzisku Mazowieckim oraz właśnie w Ursusie - na terenie Państwowych Zakładów Inżynierii Ursus. W obozach tych, utworzonych głównie na terenie dawnych hal fabrycznych mieszkańcy oczekiwali na dalsze transporty do obozów koncentracyjnych lub na roboty przymusowe na terenie Niemiec. Panowały tu tragiczne warunki, ludzie zmuszeni byli przebywać bezpośrednio na betonowej posadzce, w brudzie, często przez długi czas bez jakiegokolwiek jedzenia.

Obóz w Ursusie funkcjonował do początku 1945 roku. W końcowym etapie jego działania magazynowano tu rzeczy zrabowane z mieszkań Warszawy, do ich sortowania zatrudniano okolicznych mieszkańców. W styczniu 1945 Niemcy rozpoczęli zaminowywanie hal fabrycznych z zamiarem ich wysadzenia. W nocy z 13 na 14 stycznia 1945 miała miejsce brawurowa akcja żołnierzy AK z plutonu „Torpedy”, w wyniku której udało się rozminować cały zakład i jeden z dwóch okolicznych wiaduktów kolejowych. Dzięki temu większość zabudowań fabrycznych została ocalona. Zniszczeniu uległ tylko drugi z wiaduktów kolejowych na linii do Pruszkowa, w wyniku wybuchu nieznacznie uszkodzona została część zabudowań fabrycznych. Dokładną relację tego wydarzenia można znaleźć tutaj: http://www.sppw1944.org/index.html?http://www.sppw1944.org/relacje/relacja33f.html
Liczne relacje osób, które przebywały w obozach przejściowych można znaleźć tu: http://www.banwar1944.eu/?ns_id=29.

W latach 80-tych XX wieku przy ulicy Traktorzystów wzniesiono niewielki monument, upamiętniający funkcjonowanie obozu, dość skromny ale o ciekawej formie. Pomnik ufundowany został przez pracowników Zakładów Mechanicznych Ursus (dziś funkcjonujących już tylko w szczątkowym zakresie). Napis na pomniku głosi: "Na terenie dawnych Państwowych Zakładów Inżynierii Ursus w październiku 1944 roku znajdował się hitlerowski obóz przejściowy dla ludności Warszawy wysiedlonej po upadku Powstania Warszawskiego. Z bram tych zakładów wyjeżdżały transporty cywilnej ludności do obozów koncentracyjnych, obozów pracy oraz na tułaczkę w głąb Generalnego Gubernatorstwa. W 42. rocznicę - dla pamięci pokoleń Polaków - pracownicy ZM Ursus, mieszkańcy Warszawy".