*Jezioro Gościąż o powierzchni 42 ha i głębokości do 24 m na pozór niczym nie różni się od innych jezior polskich. Jednak jego dno kryje niesamowite tajemnice. Pozostało ono bowiem niezaburzone ani przez żadne czynniki naturalne, ani w wyniku działalności człowieka w okresie około 13 tysięcy lat. Na dnie jeziora każdego roku gromadzą się warstwy osadów podobne do słojów drzewa. Inaczej wygląda – podobnie jak w drewnie – osad letni, inaczej zimowy. W efekcie osiadania substancji organicznych i mineralnych powstają tzw. laminy, w których zapisane są zdarzenia z kolejnych lat. Każdego roku na dnie jeziora osadza się kilka centymetrów różnych substancji. Z czasem substancje organiczne ulegają rozkładowi, inne zostają ściśnięte przez kolejne osadzające się warstwy i w ten sposób stają się coraz cieńsze. Pozostają jednak wyraźnie widoczne. Miąższość osadów w najgłębszych częściach jeziora dochodzi do 17,8 metrów. Jest to jak dotychczas jedyny stwierdzony w Europie przypadek mikrowarstwowania w ciągu całej historii zbiornika. Tak zachowany, nieprzerwany zapis historii polodowcowej jest wyjątkiem. Badając pyłki roślinne znajdujące się w osadach badacze są w stanie rozpoznać gatunki roślin, jakie dawno temu rosły w pobliżu jeziora oraz opisać zmiany warunków klimatycznych i wodnych.
Odkrycie osadów laminowanych w jeziorze Gościąż jest zasługą wybitnego limnologa i konstruktora sprzętu, dr Kazimierza Więckowskiego. Pracując od 1957 roku w Stacji Badawczej Instytutu Geografii PAN w Mikołajkach prowadził prace nad konstrukcją specjalnych sond geologicznych służących do wydobywania, z dowolnych głębokości, niezaburzonych długich rdzeni osadów jeziornych.  Kazimierz Więckowski, częściowo wspólnie z Bogumiłem Wicikiem, pobierali rdzenie z wielu jezior w Polsce (na Pomorzu, w Tatrach, Lubelszczyźnie itp.) rozpoznając osady jezior dla własnych opracowań, prowadząc praktyki i wspomagając innych. Kiedy w latach 80. naukowcy pobierali rdzenie osadów z dna jeziora Gościąż, nie spodziewali się, że wartość materiału badawczego nominuje położone wśród lasów gostynińskich jezioro do jednego z najważniejszych w Europie. Wkrótce potem rozpoczęto międzynarodowe badania osadów jeziora. Dzięki nim odtworzono rok po roku przebieg zmian klimatu i szaty roślinnej do 14 tysięcy lat wstecz czyli do schyłku ostatniego zlodowacenia.

*źródło: www.pttk.pl