Historia Balkanu

Rozwiązaniem problemu transportu węgla pomiędzy kopalniami

a hutami koncernu Georg Giesche's Erben było wybudowanie sieci kolei

wąskotorowej o przyjętym na całym Górnym Śląsku rozstawie szyn

785 mm. Kolej ta również była wykorzystywana do przewozu innych

materiałów, np. drewna i kamienia, piasku służącego do posadzki płynnej,

a także maszyn i urządzeń pomiędzy poszczególnymi szybami kopalni

,,Giesche".

W związku z powstaniem osiedla Gieschewald (Giszowiec) zarząd

spółki w 1914 roku wystąpił do Dyrekcji Okręgowej Kolei w Katowicach

o zgodę na prowadzenie ruchu osobowego na trasie Giszowiec - nowo

otwarty szyb „Carmer”, w celu usprawnienia dowozu pracowników. W roku

1920 przedłużono trasę przewozu pasażerskiego z szybu ,,Carmer" „

do szybu „Albert” („Wojciech"). Zgoda na przejazd kolejką dotyczyła

początkowo tylko pracowników i urzędników kopalni, w późniejszym

czasie rozszerzono ją również na członków ich rodzin. Powszechną

jednakże praktyką było korzystanie z przewozu przez wszystkich

mieszkańców osiedli Giszowiec, Nikiszowiec i Janów. Kolejka była

bowiem bezpłatna, a końcowy jej przystanek znajdował się w odległości

około 1 km od dworca kolejowego i centrum Szopienic. Pociąg przewoził

dziennie od 8000 do 8500 osób. Przystanki usytuowane były w Giszowcu

 oraz przy szybach: „Carmer” (,,Pułaski"), „Nikisch" (,,Poniatowski"), „Kaiser -

Wilhelm" (,,Ligoń") i „Albert” (,,Wojciech"). Długość trasy wynosiła 3,98 km,

a czas przejazdu - okolo 18 minut przy średniej szybkości kolejki ,15 km/h.

,,Balkan" kursował 28 razy w dni robocze, a 19 razy w niedziele i święta.

Pociągi pasażerskie składały się z parowozu, w latach 30 z elektrowozu,

a w okresie powojennym z lokomotywy spalinowej, oraz z maksymalnie

12 krytych wagonów przystosowanych do przewozu pasażerów. W skład

obsługi pociągu wchodzili: maszynista z palaczem oraz konduktorzy

i kierownik pociągu.

Sama nazwa ,,Balkan" prawdopodobnie została zapożyczona

od słynnego w czasach powstania kolejki pociągu zwanego

„Orient-Ekspress" lub ,,Balkan-Ekspress", kursującego pomiędzy Paryżem

a Konstantynopolem.

Przewóz osobowy kolejki został zlikwidowany w 1977 roku, ostatni ›

zaś kurs popularnego  „Balkana" miał miejsce 31 grudnia 1977 roku.

We wrześniu 2001 r. odrestaurowano dwa wagoniki kolejki

wąskotorowej ,,BaIkan". Jeden z nich wyposażony został wg pierwotnego

projektu, w ławki dla pasażerów i hamulec, natomiast w drugim wagoniku

urządzono prezentację fotografii przedstawiających początki powstania

kopalni i związanych z nią osiedli.

Reaktywacja skrzyneczki –  mikrus ukryty kilkanaście metrów od wagoników.

Prosimy uważać na ochronę kopalni.

Podziękowanie dla Laszlo za korektę kordów.