Historia Balkanu
Rozwiązaniem problemu transportu węgla pomiędzy kopalniami
a hutami koncernu Georg Giesche's Erben było wybudowanie sieci kolei
wąskotorowej o przyjętym na całym Górnym Śląsku rozstawie szyn
785 mm. Kolej ta również była wykorzystywana do przewozu innych
materiałów, np. drewna i kamienia, piasku służącego do posadzki płynnej,
a także maszyn i urządzeń pomiędzy poszczególnymi szybami kopalni
,,Giesche".
W związku z powstaniem osiedla Gieschewald (Giszowiec) zarząd
spółki w 1914 roku wystąpił do Dyrekcji Okręgowej Kolei w Katowicach
o zgodę na prowadzenie ruchu osobowego na trasie Giszowiec - nowo
otwarty szyb „Carmer”, w celu usprawnienia dowozu pracowników. W roku
1920 przedłużono trasę przewozu pasażerskiego z szybu ,,Carmer" „
do szybu „Albert” („Wojciech"). Zgoda na przejazd kolejką dotyczyła
początkowo tylko pracowników i urzędników kopalni, w późniejszym
czasie rozszerzono ją również na członków ich rodzin. Powszechną
jednakże praktyką było korzystanie z przewozu przez wszystkich
mieszkańców osiedli Giszowiec, Nikiszowiec i Janów. Kolejka była
bowiem bezpłatna, a końcowy jej przystanek znajdował się w odległości
około 1 km od dworca kolejowego i centrum Szopienic. Pociąg przewoził
dziennie od 8000 do 8500 osób. Przystanki usytuowane były w Giszowcu
oraz przy szybach: „Carmer” (,,Pułaski"), „Nikisch" (,,Poniatowski"), „Kaiser -
Wilhelm" (,,Ligoń") i „Albert” (,,Wojciech"). Długość trasy wynosiła 3,98 km,
a czas przejazdu - okolo 18 minut przy średniej szybkości kolejki ,15 km/h.
,,Balkan" kursował 28 razy w dni robocze, a 19 razy w niedziele i święta.
Pociągi pasażerskie składały się z parowozu, w latach 30 z elektrowozu,
a w okresie powojennym z lokomotywy spalinowej, oraz z maksymalnie
12 krytych wagonów przystosowanych do przewozu pasażerów. W skład
obsługi pociągu wchodzili: maszynista z palaczem oraz konduktorzy
i kierownik pociągu.
Sama nazwa ,,Balkan" prawdopodobnie została zapożyczona
od słynnego w czasach powstania kolejki pociągu zwanego
„Orient-Ekspress" lub ,,Balkan-Ekspress", kursującego pomiędzy Paryżem
a Konstantynopolem.
Przewóz osobowy kolejki został zlikwidowany w 1977 roku, ostatni ›
zaś kurs popularnego „Balkana" miał miejsce 31 grudnia 1977 roku.
We wrześniu 2001 r. odrestaurowano dwa wagoniki kolejki
wąskotorowej ,,BaIkan". Jeden z nich wyposażony został wg pierwotnego
projektu, w ławki dla pasażerów i hamulec, natomiast w drugim wagoniku
urządzono prezentację fotografii przedstawiających początki powstania
kopalni i związanych z nią osiedli.
Reaktywacja skrzyneczki – mikrus ukryty kilkanaście metrów od wagoników.
Prosimy uważać na ochronę kopalni.
Podziękowanie dla Laszlo za korektę kordów.