HISTORIA KOŚCIOŁA ŚWIĘTEJ TRÓJCY

Początki parafii w Będzinie sięgają najprawdopodobniej I połowy XIII w., ale nie ma na to pisemnych świadectw. Dopiero w 1308r. jest wymieniona w spisie parafii należących do dekanatu sławkowskiego diecezji krakowskiej. W 1325r. przy pobieraniu świętopietrza jest wymieniony kościół parafialny Świętej Trójcy i jego pleban Maciej. Był to na pewno mały, drewniany kościółek pełniący rolę świątyni parafialnej i zarazem kaplicy zamkowej.

Kiedy za króla Kazimierza Wielkiego rozbudowywano i wznoszono murowany zamek w Będzinie, rozebrano drewniany kościółek i w 1365r. postawiono na jego miejscu niewielki kościół murowany, w stylu gotyckim. W ciągu następnych wieków musiał być powiększany, ponieważ miasto się rozrastało. W XV w. otrzymał basztową wieżę, która pełniła także rolę strażnicy.

W II połowie XVI w. kościół dostał się w ręce arian, których popierał kasztelan będziński Jan Firlej. Pod koniec XVI w. mocno zniszczony powrócił do katolików. W 1601r. jego odbudowa była zakończona, co upamiętnia wmurowana w 2001 roku w przedsionku kościoła tablica.

Do ważnych wydarzeń w dziejach parafii należała wizyta  goszczącego w 1589 roku w Będzinie z ważną misją kard. Hipolita Aldobrandiniego, późniejszego papieża Klemensa VIII. Ofiarował on wówczas kościołowi cenny renesansowy kielich.

W czasie najazdu Szwedów w 1655r. kościół wraz z zamkiem i miastem został ograbiony i spalony. Po wojnie, ok. roku 1660 odbudowano go w stylu barokowym. Obniżona wieża świątyni otrzymała wtedy barokowy hełm.

Dalsza rozbudowa kościoła nastąpiła w końcu XVIII w., gdy od północy wzniesiono kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej. Była to fundacja znanego rodu Mieroszewskich, właścicieli dóbr będzińskich i Sosnowca. W XIX w.  miały miejsce dalsze remonty i rozbudowa świątyni. W końcu XIX wieku wybitny proboszcz będziński ks. Leopold Dobrzański dobudował od południa drugą kaplicę – pw. Serca Jezusowego, a także nową zakrystię i tzw. babiniec. Tak rozbudowany kościół zachował swój wygląd zewnętrzny do obecnych czasów. Jego wnętrze przechodziło w ciągu wieków również liczne przeobrażenia.

 Ważny pod tym względem był gruntowny i długotrwały remont świątyni spowodowany szkodami górniczymi, który rozpoczął się w 1952r. za ks. prob. Mieczysława Zawadzkiego, a zakończył w latach siedemdziesiątych, za ks. prob. Wacława Wicińskeigo. Wnętrze kościoła bardzo się wówczas zmieniło. Wystrój utrzymano zasadniczo w stylu barokowym.

Kościół jest bardzo ładnie położony. Wznosi się nieopodal zamku na stoku wzgórza zwanego Górą Zamkową. Z dziedzińca kościelnego roztacza się piękny widok na południową i zachodnią część miasta.

Główne wejście do świątyni znajduje się w wieży, od strony zachodniej. Poprzez niską kruchtę wchodzi się pod chórem do wysokiej nawy głównej. Na wypukłym parapecie barokowego chóru z organami widnieje herb Mieroszewskich – Ślepowron, a od 20.03.2011r. portrety Wojciecha Mieroszewskiego – podwojewody krakowskiego i jego żony Doroty z Bebulna Gosławskiej (fundatorem portretów jest pan Adam Lazar wicestarosta będziński.)

Wielki fresk na płaskim suficie nawy przedstawia Trójcę Świętą w otoczeniu aniołów. W prezbiterium – późnobarokowy ołtarz główny, a w nim obraz Świętej Trójcy. 

W ołtarzu stoją figury apostołów Piotra i Pawła. Malowidła na ścianach prezbiterium przedstawiają św. Wojciecha i bpa Teodora Kubinę. XIX wieczne witraże przedstawiają wizerunki Trójcy Świętej i Matki Boskiej Różańcowej (ze świętymi Katarzyną Sieneńską i Dominikiem). Nad ołtarzem głównym rozeta z wizerunkiem Ducha Świętego.

Z nawy po kilku stopniach wchodzi się do dwóch bocznych bliźniaczych kaplic: Matki Boskiej Częstochowskiej od północy i Serca Pana Jezusa – od południa. W krypcie pod kaplicą północną spoczywają członkowie rodu Mieroszewskich. Ołtarze w obu kaplicach, wykonane w stylu barokowym, pochodzą z końca XIX w. W ołtarzu kaplicy Serca Pana Jezusa jest umieszczona zabytkowa drewniana rzeźba Chrystusa na krzyżu.

Tuż przy prezbiterium w pozostawionych nastawach bocznych ołtarzy widać obrazy: św. Franciszka z Asyżu i św. Katarzyny Sieneńskiej. Na ścianie – wmurowana oryginalna tablica pamiątkowa o rozbudowie kościoła w XIX w. W nawie głównej zwracają uwagę 2 boczne ołtarze: Po lewej stronie umieszczony jest obraz Matki Boskiej Różańcowej – najstarsze z malowideł w parafii, datowane na XVI wiek. Pod obrazem znajdują się relikwie błogosławionego Jana Pawła II. W prawym ołtarzu namalowany w w 1945 roku obraz „Jezu ufam Tobie” (jeden z najstarszych wizerunków Miłosierdzia Bożego w Polsce) oraz ikoną Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (obydwa ołtarze przebudowane i poświęcone podczas Misji Świętych w 2012 roku).

a ścianie, w łuku tęczowym po lewej stronie umieszczona jest zabytkowa barokowa ambona z figurą św. Jana Ewangelisty w zwieńczeniu. W nawie głównej w latach 2010-2011 umieszczono też nowe witraże – z portretem króla Kazimierza Wielkiego (fundatora pierwszego kościoła na wzgórzu zamkowym) oraz wizerunkami nowych polskich błogosławionych – ks. Jerzego Popiełuszko i Jana Pawła II.

Polichromia kościoła i stacje Drogi Krzyżowej z lat siedemdziesiątych są dziełem artysty plastyka doc. Andrzeja Kowalskiego z Katowic.

Na zewnątrz warte obejrzenia są tablice epitafijne, które dawniej były w kościele, a obecnie są umieszczone na murze otaczającym kościół od wschodu. Upamiętniają one zmarłych z wybitnych rodów będzińskich. Większość pochodzi z XIX w. Na wschodniej ścianie kościoła – od strony prezbiterium – umieszczono w 1900r. kamienny upamiętniający przełom wieków – XIX i XX.

W 1993r. na zewnętrznej elewacji (strona południowa) została odsłonięta tablica upamiętniająca ks. prałata Mieczysława Zawadzkiego, proboszcza parafii w latach 1937 – 1970, który w czasie pożaru podpalonej przez Niemców 08.09.1939r. synagogi uratował wielu Żydów, otwierając im bramy kościoła. Tablicę ufundowali Żydzi z Będzina, a na jej odsłonięciu był obecny abp Paryża kard. Jean – Marie Lustiger, którego przodkowie pochodzą z naszego miasta.

Na początku nowego wieku i tysiąclecia Parafianie z proboszczem i wikariuszami ufundowali figurę Chrystusa Zbawiciela, jako zewnętrzny wyraz wiary, że z Chrystusem wkraczają w nowy wiek i nowe tysiąclecie, oddają się w Jego opiekę i polecają Jego błogosławieństwu.

Obecnie z uwagi na zły stan techniczny tej zabytkowej budowli, spowodowany szkodami górniczymi, rozpoczęły się prace remontowe mające na celu jej konstrukcyjne zabezpieczenie. 

HISTORIA KAPLICY ŚW. TOMASZA NA CMENTARZU

Kościół ten wybudowano w II poł. XVI w. Jest wymieniony w dokumentach w 1598 r. jako drewniany. Według tradycji wybudowali go katolicy będzińscy, gdy  arianie zabrali im siłą kościół parafialny Św. Trójcy. Około r. 1560 arianie z Ogrodzieńca, wspierani przez kasztelana Jana Firleja (właściciela Ogrodzieńca), przy pomocy miejscowych wyznawców napadli na kościół będziński. Katolicy stanęli w obronie swojej świątyni, ale ulegli przemocy. Zginął wtedy pleban, broniący wejścia do kościoła. Zdobyty kościół arianie zamienili w swój zbór. Widząc, że arianie szybko nie oddadzą zagrabionej świątyni, mieszczanie będzińscy przystąpili do budowy nowego drewnianego kościoła poza murami miasta. Nowy kościół otrzymał wezwanie św. Tomasza Becketa z Canterbury, który zginął zabity przez rycerzy króla angielskiego Henryka II w katedrze w Canterbury w 1170 r. Katolicy chcieli w ten sposób uczcić pamięć zamordowanego proboszcza, który również zginął w świątyni. Gdy kościół św. Trójcy na skutek interwencji królewskiej wrócił pod koniec XVI w. do katolików, drewniany kościółek św. Tomasza stał się filialnym.

W XVIII w. wzniesiono na jego miejscu kościół murowany. Istniał już wówczas przy nim cmentarz grzebalny. W 1834 r. odnowiono go i przebudowano staraniem ks. Piotra Spiry z funduszy hr. Edwarda Raczyńskiego. Kościółek służył jako kaplica cmentarna i taką rolę spełnia aż do dnia dzisiejszego.

Po II wojnie światowej był dwukrotnie remontowany. Obecnie znajduje się w nim barokowo -  klasycystyczny ołtarz główny z obrazem sceny zabójstwa św. Tomasza Becketa.

W krypcie podziemnej są pochowani czterej kapłani pracujący w XIX wieku w  naszej parafii: ks. Wawrzyniec Hachulski (proboszcz – zm. 1838 r.), ks. Piotr Spira (proboszcz – zm. 1848 r.), ks. Jan Stanisław Śmietana (wikariusz – zm. 1867 r.), ks. Leopold Dobrzański (proboszcz – zm. 1903 r.).

W bezpośrednim sąsiedztwie kaplicy znajdują się także groby proboszczów XX-wiecznych – ks. Tadeusza Peche (zm. 1937 r.), ks. Mieczysława Zawadzkiego (zm. 1975 r.), ks. Kazimierza Szwarlika (zm. 2000 r.) oraz posła Grzegorza Dolniaka – jednej z ofiar katastrofy pod Smoleńskiem w 2010 roku.

Skrzynka była swego czasu założona przez OsadaCienia ale została zarchiwizowana.

źródło: http://bankzdjec.net/

źródło: http://en.wikigogo.org/

źródło: http://www.parafia.bedzin.pl/

źródło: http://ceko.com.pl/

źródło: http://katalogzegary.pl/

źródło: http://fotopolska.eu