Kapliczki i krzyże są ściśle związane z tradycją i kulturą chrześcijańską. Są pomnikami będącymi wyrazem indywidualnej lub zbiorowej wdzięczności, miejscami pamięci, pokuty a także pośmiertnego wspomnienia. Celem serii „Śladem przeworskich krzyży i kapliczek" jest ocalenie od zapomnienia tego, co należało do przodków, w tym miejsc należących do kultu religijnego. Jak mówił Jan Święty Jan Paweł II „Naród, który nie zna swojej przeszłości, umiera i nie buduje przyszłości”. Zachęcam do przejścia śladami przeworskich krzyży i kapliczek, spojrzenia w przeszłość oraz chwili refleksji.

Krzyż w kulturach i religiach 

Krzyż to bardzo stary symbol, występujący w wielu kulturach i religiach poprzedzających chrześcijaństwo. "Badania archeologiczne potwierdzają występowanie krzyża jako symbolu religijnego i elementu dekoracyjnego w wielu dawnych kulturach. Do celów religijnych krzyża używały starożytne ludy Bliskiego Wschodu, Egipcjanie, Grecy, Rzymianie, Kartagińczycy, Chińczycy, Aztekowie, Majowie i inni. W różnych religiach krzyżowi nadawano różne formy, przypisując mu określone znaczenie"¹.

Współcześnie jest najczęściej kojarzony z chrześcijaństwem. Krzyż zyskał wyjątkowe i zupełnie inne znaczenie w religii chrześcijańskiej, symbolizując Ukrzyżowanie i Mękę Chrystusa, Zmartwychwstanie, Zbawienie świata i Odkupienie ludzkości, pojednanie człowieka ze Stwórcą, religię jako całość. Krzyż, stanowiący połączenie belek pionowych i poziomych stał się symbolem łączącym przeciwieństwa, takie jak niebo i ziemia. Świat duchowy ze światem realnym, ciemność i światło, życie oraz śmierć.

W państwach przyjmujących chrześcijaństwo jako religię państwową krzyże stały się częścią krajobrazu. Wieńczyły dachy i wieże kościołów, kaplic, bram cmentarnych oraz budynków o charakterze sakralnym. Najczęściej usytuowane są przy drogach oraz placach wiejskich, wzdłuż alei prowadzących do dworów i parków dworskich, w siedliskach chłopskich. Bardzo często były stawiane w bezpośrednim sąsiedztwie domów, pośród pól, lasów i łąk. Krzyże były znakiem oddania się w opiekę Bogu, gwarantującym bezpieczeństwo mieszkańcom. Były traktowane jako tarcza ochronna przed wszelkim złem².

Kapliczki i krzyże na terenie Przeworska

W Przeworsku znajduje się blisko 61 małych obiektów sakralnych (kapliczki oraz krzyże) zlokalizowanych zarówno na terenach należących do miasta jak oraz osób prywatnych. Występują one w zróżnicowanej formie architektonicznej w zależności od okresu ich powstania. Przeworskie kapliczki ze względu na intencję ich powstania można sklasyfikować następująco: ku chwale Boga i Najświętszej Maryi Panny, dziękczynne za ocalenie z II wojny światowej, dziękczynne za otrzymane łaski, błagalne
- z prośbą o pomoc, za dusze zmarłych, rocznicowe oraz nieznane.

Historia tego krzyża

Krzyż pochodzi z XIX wieku. Jest pamiątką po Ordynacji Przeworskiej. Krzyż jest wykonany z żeliwa o wysokości 7,5 metra zbudowany na podstawie z piaskowca. Krzyż ustawiono w 1868 roku. Ufundowany przez Ordynację Przeworską, w intencji dziękczynnej za szczęśliwy powrót do kraju Jerzego Lubomirskiego wraz z żoną Cecylią i dziećmi.

Cache - informacje

Bardzo proszę o zachowanie konspiracji podczas podejmowania oraz dokładne odłożenie w pierwotne miejsce ukrycia. Pamiętaj o innych uczestnikach gry Opencaching zachowując kesze w należytym stanie. Proszę o dokładne zakręcanie pojemniczka oraz właściwe odłożenie w pierwotne miejsce ukrycia. Skrzynka dwusystemowa. Proszę zabrać coś do pisania. Brak wpisu w fizycznym logbooku może skutkować usunięciem wpisu cyfrowego. 

Zachęcam także do odwiedzin miejsc, w których również znajdują się dawne krzyże i kapliczki:

- Kopiec Tatarski w Przeworsku - OP99RY,
- Krzyż Powstańczy w Przeworsku - OP9A3E,
- Cmentarz epidemiczny na Błoniach Rzeźniczych - OP9BXG.

Zagadka

Pytania dotyczą Jerzego oraz Cecylii Lubomirskich oraz ufundowanego przez nich krzyża.

Wzór: 

N 50°0A. (B-81) 0 (C+1)'  
E 022°29. 4 (D+2) E'

Do każdej odpowiedzi przyporządkowana jest cyfra, która po podstawieniu do poniższego wzoru wskaże lokalizację finałową. Udzielenie poprawnych odpowiedzi da  właściwe rozwiązanie. Brak znaków arytmetycznych we wzorze pomiędzy cyframi lub literami oznacza brak dodatkowych działań. Należy je zestawić obok siebie.

A.  Jerzy Henryk Lubomirski był: 

      - Księciem     = 3
      - Oficerem     = 2
      - Lekarzem    = 1
      - Senatorem  = 0

B.  Jerzy Henryk Lubomirski był współtwórcą:

     - Akademii Umiejętności w Krakowie                     =  90
     - Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie                  =  82
     - Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk       =  78

C. Żona Jerzego Lubomirskiego Cecylia, pochodziła z rodu:

    - Czartoryskich   = 9
    - Ossolińskich     = 7
    - Potockich          = 5
    - Zamojskich       = 2

D. Ilość żeliwnych segmentów w pionowej belce krzyża.   = 
E. Ilość żeliwnych segmentów w poziomej belce krzyża.    = 

Życzę miłych i udanych poszukiwań.

Źródło:
[1] T. Czerwiński: „Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce”, Warszawa, Sport i Turystyka – Muza SA. 2012, s. 6.
[2]  Tamże, s. 12 – 27.