W tym miejscu 3 maja 1944 r. odbyła się potyczka partyzantów AK z wojskiem niemieckim.
Zbigniew Markut – fundator partyzanckiego kamienia pamięci – tak pisze w tym artykule o miejscu, w którym stoi pomnik https://lasyjanowskieiokolice.pl/miejscowosci/lipa/partyzancki-kamien-pamieci-w-lipie-upamietnienie-historii-wydarzen-z-3-maja-1944/
„Środa, 3 maja 1944 r. Część oddziału NOW-AK „Ojca Jana” przybywa pod miejscowość Lipa. Zadaniem trzydziestoosobowego oddziału, którym dowodzi por. Bolesław Usow ps. „Konar”, jest uwolnienie więźniów, którzy mają być przewożeni koleją z Majdanka do Oświęcimia. Już na miejscu „Konar” dowiaduje się, że pociąg przejechał poprzedniego dnia.
W tej sytuacji dowódca decyduje się zaatakować nasycalnię podkładów kolejowych, która pracuje dla Niemców. Rozbicie nasycalni byłoby uczczeniem święta 3-go Maja. Rozpoznanie sił niemieckich było niedoszacowane, dodatkowo nadjechał pociąg z niemieckimi żołnierzami.
Po 2 godzinach krwawego starcia partyzanci musieli się wycofać, ponieważ Niemcy mieli ogromną przewagę. Siedmiu partyzantów było ciężko rannych. Przewieziono ich do Pysznicy do plebani ks. Szubarga, który zorganizował pomoc. Po tygodniu – dziesiątego maja – czterech najciężej rannych przewieziono do klasztoru w Bielinach pod opiekę sióstr dominikanek.
3 maja 1944 r. por. Bolesław Usow, na podstawie upoważnienia Dowódcy Armii Krajowej, został odznaczony przez Komendanta Okręgu Lublin Orderem Wojennym Virtuti Militari 5 kl. Zaświadczenie o tym odznaczeniu otrzymała rodzina z Londynu dopiero po wojnie pismem z 17-09-1965 r., a więc 11 lat po tragicznej śmierci dzielnego dowódcy.”
Koło pomnika przebiega czerwony pieszy szlak Walk Partyzanckich.
Około 200 m na północny zachód, kilkanaście metrów o d trasy owego szlaku znajduje się inny pomnik poświęcony partyzantom AL. Pomnik bardziej wygląda na symboliczny grób; jest krzyż, płyta betonowa ogrodzona barierką i płyta metalowa z napisem: „Za Polskę, wolność i lud. Pamięci poległych 8-miu partyzantów AL. W walce z hitlerowcami w dniu 20.07.1944 r. POLEGLI NA POLU CHWAŁY. Kombatanci. Lipa 1996 r.”
Skrzynka to mikropojemnik z samym logbookiem umieszczony 27 metrów na południowy wschód od partyzanckiego kamienia pamięci.
(Skrzynka jest częścią planowanej geościeżki "Śladami por. Bolesława Usowa "Konara")
Symbol | Typ | Współrzędne | Opis |
---|---|---|---|
Interesujące miejsce | --- | Pomnik poległych partyzantów AL. |