Największy na świecie niekomercyjny serwis geocachingowy
GeoŚcieżki - skupiające wiele keszy
Ponad 1000 GeoŚcieżek w Polsce!
Pełne statystyki, GPXy, wszystko za darmo!
Powiadomienia mailem o nowych keszach i logach
Centrum Obsługi Geokeszera wybierane przez Społeczność
100% funkcjonalności dostępne bezpłatnie
Przyjazne zasady publikacji keszy
Musisz być zalogowany, by wpisywać się do logu i dokonywać operacji na skrzynce.
stats
Zobacz statystykę skrzynki
G39 Orelec - cerkiew grekokatolica - OP8W4A
Właściciel: TajemnicePodkarpacia
Ta skrzynka należy do GeoŚcieżki!
Zaloguj się, by zobaczyć współrzędne.
Wysokość: m n.p.m.
 Województwo: Polska > podkarpackie
Typ skrzynki: Tradycyjna
Wielkość: Mała
Status: Gotowa do szukania
Data ukrycia: 09-09-2018
Data utworzenia: 14-09-2018
Data opublikowania: 14-09-2018
Ostatnio zmodyfikowano: 16-03-2019
37x znaleziona
0x nieznaleziona
0 komentarze
watchers 1 obserwatorów
41 odwiedzających
20 x oceniona
Oceniona jako: dobra
Musisz się zalogować,
aby zobaczyć współrzędne oraz
mapę lokalizacji skrzynki
Opis PL

 

Orelec  -  cerkiew greckokatolicka

 

Opis miejsca

       Orelec jest mała wsią położoną w gminie Olszanica w powiecie leskim. W latach 1977 – 1981 nazywała się Orle. Leży w odległości 10 km od Leska, u podnóża pasma Żukowa.

Historia
      
Pierwsza wzmianka o wsi Orelec pojawia się po lustracji sanockiego starosty w roku 1580. Wieś została założona na prawie wołoskim. Już w tamtym czasie działał tutaj prywatny folwark Kmitów, co sugeruje, że wieś musiała być założona znacznie wcześniej (prawdopodobnie od 1436 roku, gdyż już wtedy Orelec, Myczkowce i Uherce były własnością Jana Kmity z Bachórza).
         Orelec nazwę swą zawdzięcza orłom, które w tym miejscu żyły (oreł-orzeł). W XVI i XVII wieku ziemia bieszczadzka często była najeżdżana przez Tatarów oraz cierpiała przez sąsiedzkie wojny szlachty i przez napady zbójników. Największy najazd Tatarów na te tereny w 1672 roku niemal doszczętnie zniszczył zarówno Orelec, jak i sąsiednie wsie. Mieszkańcy, którzy nie zginęli, dostali się do niewoli i prawie nikt z niej nie wrócił. Bo wyludnionych miejscowości zaczęli napływać nowi osadnicy z głębi kraju, w tym również Rusini.  Kolejne ubytki ludności nastąpiły po wojnach napoleońskich. W XIX wieku właścicielem posiadłości tybularnej w Orelcu był Józef Jordan. Po upadku powstań i Wiosny Ludów w bieszczadzkich dworkach znajdowali schronienie poszukiwani oficerowie walczący o wolność Polski. Powstańców wspierała też Celina Dominikowska, malarka, rzeźbiarka, pisarka, działaczka patriotyczna, kolekcjonerka pamiątek historycznych. Współpracowała z J. I. Kraszewskim. Kolejną utratę dobytku mieszkańców spowodowała I wojna światowa gdy armia rosyjska okupowała Orelec przez 8 miesięcy. Szybki rozwój wsi nastąpił po odzyskaniu wolności w roku 1918. Został on, niestety, znów przerwany przez okupacje wojsk sowieckich w 1939 roku. Po zakończeniu wojny mieszkańcy znów nie mogli spać spokojnie ze względu na napady band UPA. W dzień pracowali na roli a w nocy chronili się w sąsiednich miejscowościach. Dopiero po przesiedleniach trwających do 1947 roku nastąpił spokój i rozwój miejscowości nabrał tempa.
       W Orelcu istniał dwór, który został spalony podczas nalotu samolotów sowieckich w 1944 roku. Ocalała drewniana cerkiew greckokatolicka  z 1759 roku stojąca na niewielkim wzgórzu, w centrum wsi Orelec.

Budowa i wyposażenie
      
Cerkiew pw Świętej Anny prawdopodobnie została wybudowana z materiałów pozyskanych z rozbiórki cerkwi w Uhercach Mineralnych, gdy tam wybudowano nowy, barokowy kościół otoczony murem obronnym.  Cerkiew jest niewielka i zbudowana została na wzór kościoła łacińskiego z zakrystią z boku. Świątynia została posadowiona bez fundamentu, na kamiennej podmurówce, którą dawniej osłaniał daszek fartuchowy. Posiada konstrukcję zrębową, jest obita gontem, w oknach znajdują się XIX-wieczne kute kraty, a dwuspadowy dach zwieńczono wysmukłą kopułą w formie wieżyczki. Wewnątrz cerkwi znajdowały się trzy ołtarze (główny z tabernakulum i dwa mniejsze) uznawane za najstarsze w okolicy i w Bieszczadach. Ołtarze były przejawem latynizacji cerkwi po synodzie w 1720 roku, który dopuścił spełnianie obrządku bez ikonostasu. W pobliżu cerkwi stoi drewniana dzwonnica zbudowana na planie kwadratu, która początkowo również była obita gontem. Nakryta jest dachem namiotowym, Dolna część dzwonnicy stanowiła dawniej gromadzki spichlerz, a w górnej znajdowały się dzwony. Wokół cerkwi zachował się stary drzewostan.
       W roku 1963 cerkiew została wyremontowana. Od roku 1947, gdy wysiedlono grekokatolików, nie pełniła już swojej funkcji. W roku 1967 roku cerkiew została przejęta przez parafię w Uhercach i pełniła rolę kościoła rzymskokatolickiego. Obecnie obiekt jest zamknięty, a rozpoczęty remont zawieszono.

Ciekawostka
        „Wielu cennych informacji o wsi w pierwszych latach XIX wieku dostarcza dokument wizytacji cerkwi we wsi Orelec w dobrach Wielmożnej Salomei Jordanowej z Niesiołowskich, Diecezji Przemyskiej, Cyrkułu Sanockiego, dekanatu Liskiego z dnia 25 VI 1807 r. spisany przez Imć księdza Teodora Laureckiego, głównego szkół cyrkułu sanockiego katechety dekanatu Liskiego i Olchowieckiego, administratora w Orelcu. Oto treść tego dokumentu:

„Cerkiew ta jest wybudowana około roku 1740 z jodłowego drzewa na takich tramach, bez podmurowania o jednej kopule formą kościoła. Podsiebitka i podłoga z tarcic, długości 15, szerokości 10, wysokości 15 łokci. Zamyka się drzwiami jodłowemi na hakach żelaznych, zawiasach i zamkiem, grzeciążem do zamykania opatrzonemi, w niej okien pięć bez krat, na prawem boku jest zakrystia z drzwiami jodłowemi na zawiasach żelaznych, wrzeciaż do zamykania w tej, okienek dwie małych także bez krat. Przed cerkwią oddzielnie stoi dzwonnica, w której na dole jest spichlerz gromadzki, a na górze dzwony, cała gontami obita. Koło cerkwi jest cmentarz płotem ogrodzony, drzewami wysokiemi obsadzony, na którym też się i umarłych ciała chowają. Jest w stanie średnim ta cerkiew, w dachu zdezelowana, potrzebuje reperacji. Obowiązują się Państwo i Gromada reparować i nadal utrzymywać.

W tej cerkwi jest wielki ołtarz przyzwoity z obrazami Św. Anny na mensie murowanej, na którym też tabernaculum znajduje się. Na boku jest ołtarz mniejszy z obrazem Zbawiciela, ołtarz Św. Mikołaja i Najświętszej Panny. Te wszystkie ołtarze ozdobione są przyzwoicie obrazami, świecami, antymisami i krzyżami. Konsekruje się też i w tej cerkwi Najświętszy Sakrament w puszce cynowej. Sumpelex, kielich srebrny z patiną, wewnątrz pozłocone wierszek srebrny pozłocony, puszka cynowa, łyżeczka cynowa, gwiazda cynowa, kielich cynowy profanowany, krzyż cynowy, krucyfiksów 3, lichtarzów 6, krzyż procesjonalny, obrazów czyli chorągwi dwie, ławek dwie, krzyż rżnięty 1.

Aparaty, czerwony kalawajkowy materialny na popielatym dnie z kwiatkami, z gałązkami, kamplotowy czerwony poszerzany ze wszystkimi rekwizytami, 2 narakwice osobne, alb 2, numerałów 3, pasków 3, obrusów 9, antymisów 2, dzwonków ołtarzowych 4, a większych 3. Ksiąg, mszał, służebnik, ewangelia pisana, apostoł drukowany, trebnik drukowany.

Cerkiew ta ma tytuł Świątynia Anny. Dusz ma 200 zdolnych i niezdolnych 54, przyłączona jest jako filia Uherec 1/4 mili odległych. Nie ma żadnej przeszkody. Ekspensa cerkiewne dwór, ksiądz i gromada opatruje.

Budynki parochialne były własne antecessora parocha ks. Jana Paszkiewicza, ale te już gromada i dominium spłacili właścicielowi i paroch je używa. Jest izba, komora, piekarnia, spiżarka pod jednym dachem. Stodoła, boisko, dwie stajni. Ta plebania to jest grunta i budynki puszczone są od księdza parocha w possesję Wiel. Imć Panu Ignacemu Jordanowi na rok jeden podlug pisemnego kontraktu z dnia 24 marca 1806. Budynki w stanie mizernym i reparacji potrzebują i obiecują utrzymywać i reparować.

Cerkiew ta ma jako posag gruntu dwie ćwierci to jest na dni 5, jak w... (wydarte są dwa słowa) miejscu jednym ciągiem wzdłuż od granicy Myczkowieckiej ku południowi bez wszelkiej przerwy aż do granicy Stefkowskiej ku północy, a wszerz od miedzy Waśka Dołżyckiego ku wschodowi aż do miedzy Andrzeja Seledzin, ku zachodowi ze wszystkiem co na tem gruncie znajduje się, krzaki, chaszcze, las. Wysiać można korcy 18.

Służebności: Daje każdy z trzydniowego grontu to jest 2 i 1/2 roli po 3 faski owsa królewskiego na garncy 8 wiejskich trzydniówek podług zeznania parochian 30 i jeden dzień, więc razem korcy 22 i 3/4 owsa.

Chleba każdy z trzydniówki po dwa bochenki gospodarskiego więc razem bochenków 60 i 1/2. Drew furę jedną każdy z trzydniówki co rok kładzie parochowi, więc razem fur 30. Co się tyczy wolności prawnych ks. paroch nie używa, gdyż tu nie mieszka, a possesorem plebanii sam dziedzic tej wsi jest. Parochianie tutejsi do Uherce do cerkwi nie chodzą dla przeszkód, które się wydarzać zwykły, ale ich nie wyszczególnili parochianie, przeciw parochowi nic nie mają wnieść, a paroch użala się na parochian, że co się tyczy chodzenia na nabożeństwa wielu jest nieposłusznych. Diakowi na utrzymanie jego nie chcą się przykładać. Baba jest do odbierania dzieci, ale nie aprobowana. Żyd w arendzie. Kscianie u Żydów służą. Warty przy cerkwi nie ma bo przy dworze jest.

Tak się wszystko ma dla lepszej wiary, wagi i waloru rękami własnemi podpisani dnia 27 Junij 1807 roku: Mikołaj Sumec – wójt prawny, Andrej Siledec – przysiężny, Kuba Brzezowski – przysiężny, Jaśko Hawryluk – z Gromady, Paszko Sumec – z Gromady.”

Tekst zacytowano ze strony: www.orelec.pl

Ciekawe miejsca w okolicy

Ekomuzeum "W Krainie Bobrów"

Jezioro Myczkowieckie

Muzeum Bojków w Myczkowie
Murowana XIX w. kapliczka św. Anny
Pomnik przyrody – „Orelecki kamień”

Literatura

Przewodnik turystyczny Bieszczady. Pruszków 2000

 

Dla pierwszych trzech znalazców są okolicznościowe certyfikaty i fanty na wymianę.

Skrzynka została założona dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Sportu i Turystyki.

 

Dodatkowe informacje
Musisz być zalogowany, aby zobaczyć dodatkowe informacje.
Obrazki/zdjęcia
Cerkiew
Dzwonnica
Kościół i cerkiew
Cerkiew
Kościół
Skrzynka
Spoiler