Sławni ludzie związani z Przemyślem
Przemyśl szczyci się wieloma wybitnymi postaciami z różnych dziedzin życia zarówno religijnego, artystycznego, politycznego, społecznego jak i naukowego. Nie jest możliwe ukazanie wszystkich osobowości związanych z miastem, skupimy się więc na tych najbardziej znanych.
Profesor Maria Orwid – światowej sławy lekarz, pionierka psychiatrii rodziny i terapii rodzinnej w Polsce
Urodziła się w Przemyślu w 1930 r. w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Była twórczynią pierwszej w Polsce Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży w Krakowie, gdzie przez długie lata pracowała jako profesor. Traumatyczne osobiste przeżycia wojenne przyczyniły się do powstania pierwszych naukowych prac o psychicznych skutkach wojennych przeżyć obozowych. Prywatnie przyjaźniła się ze Stanisławem Lemem. Rozmowy z nim były inspiracją do wielu studiów psychologicznych. Autorka licznych prac naukowych. Zmarła w Krakowie w 2009 r.
Przemysław Bystrzycki – zesłaniec, żołnierz, literat, patriota, honorowy obywatel Przemyśla
Przemysław Bystrzycki przez całe swoje życie przyczyniał się do promocji swego rodzinnego miasta. Jego trudna droga życiowa wskazuje na niezwykle patriotyczną sylwetkę, oddaną sprawom Polski i regionu, mimo wielokrotnych sytuacji zagrażającym życiu. Urodził się 23 maja 1923 r. w Przemyślu, zmarł 7 października 2004 w Poznaniu. Podczas wojny wraz z rodziną wywieziony do kołchozu w Kazachstanie, gdzie część najbliższej rodziny straciła życie. Po próbie ucieczki skazany na 10 lat łagrów. Na mocy układu Sikorski – Majski zwolniony, zaciągnął się w szeregi polskiego wojska, z którym przeszedł szlak bojowy aż do Wlk. Brytanii. Wyszkolony na „cichociemnego” został przerzucony do Polski. Tu aresztowany i skazany na 6 lat więzienia. Swoje związki z Przemyślem opisał barwnie w autobiograficznym utworze „Nad Sanem nad zielonookim 1923-39.” Otrzymał wiele nagród państwowych i literackich. Jest autorem wielu utworów literackich: ”Warkocze”, Operacja „Milczący Most”, „Smierć nad Agfar-wadi”, „Wyspa Mauritius”, „Szkockie pożegnania”, „Wronie uroczysko”, „Strumień, „Anujka”, „Wyspa Wniebowstąpienia „Nessie i inne opowiadania”, „Włoskie kartki”, „Płynie rzeka płynie”, „Kamienne lwy”, „Znak Cichociemnych”, „ Ponar i inne opowiadania”, „Wiatr Kuszmurunu”, „Książę”, „Szabasy z Brandstaetterem”, „Oddanie broni”, „Jabłko Sodomy”. Jako wybitny przemyślanin otrzymał m. in. nagrodę Prezydenta Miasta Przemyśla w dziedzinie kultury, został członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu, członkiem Towarzystwa Przyjaciół Przemyśla i Regionu. Przemysław Bystrzycki zmarł
Profesor Zbigniew Brzeziński- Honorowy Obywatel Przemyśla, naukowiec, polsko-amerykański politolog, sowietolog, profesor nauk politycznych, geostrateg i dyplomata, doradca ds. bezpieczeństwa prezydenta USA Cartera
Urodził się w 28 marca 1928r. w Warszawie, zmarł 26 maja 2017 r w USA. W latach 1935-1938 mieszkał i uczęszczał do szkoły powszechnej w Przemyślu. Następnie wyjechał z rodzicami do Kanady. Zrobił znaczącą karierę polityczną i dyplomatyczną, zostając latach 1977-1981 doradcą do spraw bezpieczeństwa prezydenta USA Cartera Postulował zaangażowanie USA w popieranie antykomunistycznego ruchu Solidarności w Polsce. Jego postawa miała decydujący wpływ na rozwiązanie kryzysu polskiego na początku grudnia 1980 (USA udaremniło wówczas inwazję sił sowieckich i Układu Warszawskiego na Polskę). Z jego inicjatywy powołano Fundację Wolności, organizację wspierającą rozwój społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Zbigniew Brzeziński to laureat wielu prestiżowych nagród m. in. doktor honoris causa Katolickiego Uniwersytetu w Dublinie, Uniwersytetu w Wilnie, Uniwersytetu Jagiellońskiego (16 czerwca 2000 uhonorowano go m.in. za zasługi dla zapobieżenia interwencji rosyjskiej w Polsce w latach 1980–1981 oraz zabiegi na rzecz przyjęcia naszego kraju do NATO), Uniwersytetu Warszawskiego, Akademii Obrony Narodowe oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W 1981 został odznaczony amerykańskim Medalem Wolności, w 1995 - Orderem Orła Białego, w 1996 - Orderem za Zasługi dla Ukrainy I klasy, w 1998 - czeskim Orderem Masaryka I klasy. Był autorem wielu prac z dziedziny polityki. Zbigniew Brzeziński utrzymywał związek z Przemyślem; odwiedził to miasto w 1987 r i wraz z synem w 1990, kiedy to pokazał mu dom, w którym spędził dzieciństwo i San, gdzie biegał się kapać z rówieśnikami a także katedrę, w której przystąpił do pierwszej komunii. Liceum Ogólnokształcące nr II im. K. Morawskiego przyznaje uczniom wyróżniającym się w nauce nagrody im. Z. Brzezińskiego. Na ścianie rodzinnego domu Zbigniewa Brzezińskiego przy ulicy Sienkiewicza w Przemyślu widnieje pamiątkowa tablica.
Kazimierz Gurbiel- zesłaniec, żołnierz, uczestnik walk pod Monte Cassino
Był synem oficera armii carskiej, urodził się 24 maja 1918 roku w Moskwie. Młodość spędził w Przemyślu, gdzie uczęszczał do gimnazjum im. K. Morawskiego. Po zdaniu matury brał czynny udział w kampanii wrześniowej, w czasie której został ranny i wzięty do niewoli niemieckiej. Po udanej ucieczce aresztowany przez NKWD i skazany na wieloletni pobyt w łagrach na terenie Komi. Dzięki układowi Sikorski – Majski przebył szlak bojowy z polskim wojskiem aż do Włoch. Na froncie włoskim walczył jako żołnierz 12 Pułku Ułanów Podolskich, wchodzącego w skład 2 Korpusu Polskiego. Wsławił się jako dowódca pierwszego patrolu, który 18 maja 1944 roku wkroczył do opactwa Monte Cassino i za jego to sprawą na gruzach zdobytego klasztoru zawisła polska flaga (uszyta przez innego przemyślanina plutonowego Jana Donocika). Ciężko ranny pozostał przez wiele lat na emigracji, choć kilkakrotnie udało mu się odwiedzić rodzinę w Przemyślu. Na stałe powrócił do ojczyzny w 1975 roku i zamieszkał w Przemyślu. 18 maja 1987 roku, w 43. rocznicę historycznej bitwy, został „ojcem chrzestnym” ulicy Monte Cassino w Przemyślu i osobiście dokonał symbolicznego odsłonięcia pamiątkowego obelisku. Kazimierz Gurbiel zmarł w wieku 73 lat, 27 stycznia 1992 roku. Został pochowany na Cmentarzu Głównym w Przemyślu. W uznaniu zasług Kazimierza Gurbiela, Uchwałą Rady Miasta Przemyśla z dnia 15 lipca 1992 roku, nazwano jego imieniem jedną z ulic miasta.
Kapitan Henryk Jaskuła - żeglarz, jako pierwszy Polak na jachcie "Dar Przemyśla" opłynął samotnie glob ziemski bez zawijania do portów w czasie od 12 czerwca 1979 do 20 maja 1980, czyli w 344 dni.
Urodził się w 1923 r. w Radziszowie w biednej rodzinie robotniczej. Ze względów ekonomicznych rodzina wyemigrowała do Argentyny. Dzięki pomocy przyjaciół udało się zebrać pieniądze na kształcenie Henryka Jaskuły w Krakowie na UJ. Tu założył rodzinę i po ukończeniu studiów zamieszkał w Przemyślu, gdzie podjął pracę zawodową. Tęsknota za rodziną w dalekiej Argentynie skłoniła go do zainteresowań morskich. Po zdobyciu odpowiednich stopni żeglarskich i pokonaniu wielu przeszkód udało się kapitanowi Jaskule zainteresować projektem budowy jachtu władze województwa przemyskiego. Wkrótce zawiązał się Komitet Organizacyjny Rejsu pod przewodnictwem wicewojewody przemyskiego. W grudniu 1977 rozpoczęły się w stoczni pierwsze prace przy konstrukcji jachtu. 23 września 1978 odbył się chrzest jachtu „Dar Przemyśla”, na którym 12 czerwca 1979 wyruszył samotnie w trasę. Trasa rejsu prowadziła z Gdyni wokół Przylądka Dobrej Nadziei, po południowej stronie Australii i Nowej Zelandii, wokół przylądka Horn i wynosiła 31 729 mil morskich. Był to najdłuższy wówczas rejs samotnego żeglarza. Samo okrążenie Ziemi zajęło Jaskule 172 dni, ale całość rejsu trwała 344 dn. Do Gdyni dotarł 20 maja 1980 roku. Tu czekały na niego tysiące ludzi. Schodząc z pokładu „Daru Przemyśla” przywitał zebranych słowami: Polsko kochana, Twój syn powrócił. Jego powrót do Przemyśla był świętem całego miasta i województwa. Na cześć kapitana Henryka Jaskuły oraz jego okołoziemskiego rejsu, przemyska kapela Ta Joj napisała piosenkę pt. Jaskuła to Pierwsza Formuła, która została odśpiewana m.in. podczas oficjalnego powitania w gdyńskim porcie..W oparciu o zapisy poczynione w czasie rejsu kapitan Henryk Jaskuła napisał książkę pt.” Non stop dookoła świata”. Kapitan Jaskuła został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jest członkiem Bractwa Kaphornowców z legitymacją nr 3 (w świecie), honorowym członkiem Joseph Conrad Club w Chicago, z legitymacją nr 1. W 2013 został nagrodzony Super Kolosem za całokształt dokonań żeglarskich 3 maja 2008 odbyło się uroczyste wręczenie kapitanowi Henrykowi Jaskule aktu nadania Honorowego Obywatela Miasta. W Przemyślu, gdzie mieszka do dziś kapitan Henryk Jaskuła jest postacią wybitnie szanowaną i poważaną
Ryszard Siwiec- historyk, filozof, humanista, patriota
Urodził się 7 marca 1909 roku w Dębicy, we wczesnym dzieciństwie stracił ojca i wraz z matką przeniósł się do Lwowa, gdzie studiował na Uniwersytecie Jana Kazimierza zdobywając tytuł magistra filozofii. W roku 1936 przeniósł się na stałe do Przemyśla, gdzie podjął pracę. Miał na utrzymaniu żonę i pięcioro dzieci. Jako humanista nie umiał pogodzić się z panującym systemem komunistycznym w Polsce. Interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 r., w skład których wchodziły również jednostki polskie, skłoniły go do desperackiego czynu. 8 września 1968 roku, w czasie uroczystości dożynkowych na Stadionie X lecia w Warszawie, wzorem mnichów buddyjskich dokonał samospalenia, protestując w ten sposób przeciwko totalitarnemu systemowi rządzenia. Zmarł 12 września w warszawskim szpitalu. Pochowany został na cmentarzu w Przemyślu. W środkach masowego przekazu starano się maksymalnie zminimalizować jego czyn przekonując, że targnął się na życie człowiek niezrównoważony psychicznie. Dopiero po trzydziestu latach prawda ujrzała światło dzienne. Przyczynił się do tego w dużym stopniu film pt. „Usłyszcie mój krzyk” w reżyserii Macieja Drygasa. Tytuł filmu to słowa zaczerpnięte z testamentu Siwca, który sporządził go na dwa dni przed śmiercią. W czerwcu 1991 roku Rada Miasta Przemyśla podjęła decyzję, aby nowo wybudowany most nosił imię Ryszarda Siwca. 19 sierpnia 2003 prezydent RP Aleksander Kwaśniewski odznaczył pośmiertnie Ryszarda Siwca Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, jednak rodzina zmarłego odmówiła przyjęcia Orderu. W 2001 prezydent Czech, Václav Havel przyznał pośmiertnie Ryszardowi Siwcowi najwyższe czeskie odznaczenie - order Tomasza Masaryka pierwszej klasy. W 2006r. uczyniła to samo Słowacja, nadając Order Białego Podwójnego Krzyża, który odebrał syn zmarłego - Wit. W Przemyślu, na frontowej ścianie domu, w którym mieszkał Ryszard Siwiec z rodziną znajduje się tablica upamiętniająca jego czyn.
Major Mieczysław Słaby- lekarz, żołnierz, obrońca Westerplatte
Urodził się 9 grudnia 1905 roku w Przemyślu, gdzie spędził dzieciństwo i młodość i odebrał staranne wykształcenie. W latach szkolnych związany był ze sportem i harcerstwem. Przez wiele lat występował jako zawodnik drużyny piłkarskiej Klubu Sportowego „Czuwaj” a w latach 1920 – 1921 wchodził w skład zarządu klubu, zaś po studiach został jego społecznym lekarzem. W 1935 roku został powołany do wojska na stanowisko lekarza 38 pułku piechoty w Przemyślu, a następnie przeniesiono go do 5 pułku strzelców konnych w Dębicy, gdzie awansował do stopnia kapitana. Kolejny przydział służbowy to Wojskowa Składnica Tranzytowa na Westerplatte. Tu zastała go wojna i tu przeżył piekło kampanii wrześniowej, w czasie której czynił nadludzkie wysiłki, aby nieść pomoc innym. Po kapitulacji został wraz z innymi odesłany do obozu jenieckiego Stalag IA. Po zakończeniu działań wojennych powrócił do rodzinnego Przemyśla i podjął czynną służbę w Ludowym Wojsku Polskim. Był szefem służby zdrowia w jednostce WOP–u w Przemyślu, gdzie w 1946 roku awansował do stopnia majora. W tym czasie pracował również dodatkowo w cywilnej służbie zdrowia. 1 listopada 1947 roku został aresztowany we własnym domu, pod nigdy nie udowodnionym zarzutem złamania tajemnicy wojskowej. Przez prawie miesiąc przetrzymywano go w Przemyślu, a następnie wywieziono do Krakowa i osadzono w więzieniu na Montelupich. Major Mieczysław Słaby zmarł 15 marca 1948 roku, po kilkumiesięcznym śledztwie. Pochowano go bez wiedzy i udziału najbliższej rodziny na cmentarzu wojskowym w Krakowie przy ul. Prandoty. W wyniku postępowania rehabilitacyjnego major Słaby został oficjalnie oczyszczony ze stawianych mu zarzutów. Pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Virtuti Militari oraz Medalem za Udział w Wojnie Obronnej 1939 roku. 18 maja 1991 roku na przemyskim stadionie „Czuwaj” odbyła się uroczystość z udziałem siostry majora i jego bratanicy. Odsłonięto wówczas pamiątkową tablicę poświęconą majorowi Mieczysławowi Słabemu i odtąd stadion „Czuwaju” nosi jego imię.
Doktor Henryk Jordan – doktor medycyny, wychowawca, pionier nowoczesnego wychowania fizycznego
Urodził się 23 lipca 1842 roku w Przemyślu, w zubożałej szlacheckiej rodzinie. We wczesnym dzieciństwie stracił ojca i kształcił się z dala od domu w Tarnopolu, Tarnowie a także Trieście, gdzie z wyróżnieniem zdał egzamin dojrzałości w j. włoskim, następnie pobierał nauki w Wiedniu, Berlinie i Nowym Jorku. Po powrocie do kraju kontynuował studia medyczne w Krakowie. Zdobył powszechne uznanie jako wybitny lekarz – specjalista położnik, nie tylko w Krakowie, ale także w całej Galicji. Oprócz praktyki lekarskiej prowadził zajęcia dydaktyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie pełnił też funkcje dziekana. Doktor Jordan był człowiekiem wybitnie zdolnym, o wszechstronnych zainteresowaniach. Uczestniczył w pracach nad reformą szkolnictwa średniego, postulował m.in. wprowadzenie obowiązkowych lekcji gimnastyki oraz powołanie instytucji lekarzy szkolnych. Największym dziełem jego życia było założenie przy krakowskich Błoniach parku dla dzieci i młodzieży, wyposażonego w obiekty sportowe. W 1889 roku dokonano uroczystego otwarcia parku, któremu Rada Miejska w Krakowie nadała nazwę Park Miejski im. dra Henryka Jordana. Park Jordana był pierwszym w Polsce i jednym z pierwszych w Europie publicznym ogrodem gier i zabaw ruchowych oraz ćwiczeń fizycznych dla dzieci i młodzieży. Ogrody takie, dziś znane powszechnie jako „place zabaw” przez wiele lat nazywano ogródkami jordanowskimi. Henryk Jordan zmarł 16 maja 1907 roku w Krakowie.
Kazimierz Opaliński- wybitny aktor teatralny i filmowy oraz reżyser
Urodził się 22 czerwca 1890 roku w Przemyślu, zmarł 6 czerwca 1979 roku w Warszawie. Debiutował w 1912. Grał w zespołach teatralnych m. in. w Przemyślu, Lwowie, Krakowie Sosnowcu, Katowicach, Lublinie, Gdańsku, Łodzi, Warszawie.
W okresie międzywojnia jako ceniony aktor charakterystyczny grał role głównie komediowe. Do popisowych należały: Kapelan w "Damach i huzarach" A. Fredry i Ciaputkiewicz w "Grubych rybach" M. Bałuckiego. Liczącą się pozycję artystyczną osiągnął po II wojnie światowej. W filmie debiutował w 1936r. w "Barbarze Radziwiłłównie", Do najwybitniejszych kreacji powojennych należała rola maszynisty Orzechowskiego w filmie "Człowiek na torze" (1957) A. Munka. Ponadto zagrał w filmach: "Eroica" (1958, Komendant Mokotowa), "Zezowate szczęście" (1960, Komendant Więzienia) A. Munka, "Czarne skrzydła" (1963, Dyrektor Kostryń, reż. E. Petelska), "Rękopis znaleziony w Saragossie" (1965, Pustelnik, reż. W.J. Has), "Faraon" (1966,kapłan Beroes, reż. J. Kawalerowicz), "Komedia pomyłek" (1967, Sędzia, reż. J. Zarzycki), "Wesele" (1973, Ojciec, reż. A. Wajda), "Noce i dnie" (1975, Joachim Ostrzeński, reż. J. Antczak) i inne. Łącznie zagrał w ok. 40 filmach, przeważnie role drugoplanowe, dyskretnie zarysowane, a jednak przesycone ekspresją. Do wzrostu jego popularności przyczyniły się również występy w TV (Klub profesora Tutki, Chłopcy i in.) oraz w radiu (Jeziorany). Był ceniony za dyskretne stosowanie zewnętrznych środków wyrazu aktorskiego, unikanie jaskrawej charakteryzacji, dbałość o szczegół kostiumu, umiejętne wykorzystywanie własnych cech psychofizycznych. Jego imieniem nazwano jedną z głównych ulic Przemyśla.
Artur Malawski- muzyk, kompozytor, dyrygent, pedagog
Urodził się 4 lipca 1904 roku w Przemyślu. W domu rodzinnym panowała niezwykle przychylna muzyce atmosfera. Matka grała na fortepianie i była pierwszą nauczycielką Artura, który od najmłodszych lat zdradzał talent muzyczny. Ojciec także był muzykiem grywał na skrzypcach, cytrze i gitarze. Rodzice widzieli w małym synu przyszłego wirtuoza skrzypiec, w związku z tym pobierał naukę gry na tym instrumencie u przemyskich nauczycieli. Następnie przez 8 lat kształcił się w krakowskim konserwatorium. Już podczas studiów, pojął pierwsze próby kompozytorskie. Kontuzja ręki zmusiła go do zmiany zainteresowań i podjęcia decyzji o studiach kompozytorskich i dyrygenckich w Warszawie, które ukończył z wyróżnieniem tuż przed wybuchem wojny. Lata wojny i okupacji przeżył utrzymując się z nauki muzyki m.in. w Lublinie, Tarnopolu i Czarnym Dunajcu, gdzie mimo trudnych warunków wojennych, ciągłego ukrywania się, podjął wysiłek stworzenia obszernego szkicu „Rapsodii Góralskiej”, który później otrzymała tytuł „Wierchy” i stał się wizytówką kompozytora. Po wojnie Malawski powrócił do Krakowa i rozpoczął pracę w Państwowym Konserwatorium. Wykładał kompozycję, dyrygenturę, a także przedmioty teoretyczne. W latach 1950 – 1954 prowadził również zajęcia ze studentami w Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Oprócz pracy dydaktycznej wiele koncertował jako dyrygent oraz zajmował się komponowaniem. Zmarł 26grudnia 1957 roku w Krakowie po ciężkiej chorobie nowotworowej. Pochowano go na Cmentarzu Rakowickim w Kwaterze Zasłużonych. Artur Malawski pozostawił bogaty dorobek kompozytorski, m.in.: 2 symfonie, wariacje symfoniczne, wiele utworów na skrzypce i fortepian, pieśni, utwory chóralne, kantaty, a także wspomniane już „Wierchy” – balet-pantomimę na głosy solowe, chór i orkiestrę. W rodzinnym Przemyślu, w 75 rocznicę urodzin artysty, Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia otrzymała imię Artura Malawskiego. W budynku nr 6 przy ulicy Władycze widnieje tablica upamiętniająca jego miejsce urodzin.
Marian Stroński – artysta malarz
Urodził się 15 czerwca 1892r. koło Tarnopola ale po kilku latach rodzina na stałe osiedliła się w Przemyślu.
Od najmłodszych lat ujawniał zdolności malarskie. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierownictwem m. in. Jacka Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego, Axentowicza, czy Pankiewicza.
W 1920r. w przemyskim domu urządził pracownię oraz pierwszą wystawę. Interesował się tematyką morską, pejzażami, portretami, malarstwem ściennym. Organizował wystawy w Warszawie i we Lwowie, odbył podróże do Włoch i na Bałkany, poznał wybitnych malarzy francuskich i włoskich. Był artystą europejskim: wystawiał w Paryżu, gdzie odwiedzał pracownię Olgi Boznańskiej, przyjaźnił się z Mojżeszem Kislingiem, przez którego poznał Henri Matisse’a. Dzięki Leopoldowi Zborowskiemu zawarł znajomość z Amadeo Modiglianim i postimpresjonistami.
W roku 1936 Stroński przeniósł się do Warszawy, gdzie szybko zdobył uznanie jako ceniony portrecista. Ministerstwo Spraw Wojskowych zamówiło u artysty portret Józefa Piłsudskiego. We wrześniu 1939 pracownia wraz z setką obrazów i zbiorem antyków (pośród których było malarstwo dawne, broń, srebra, zbiory numizmatyczne, kobierce) została zniszczona w czasie bombardowania.
Po tych przeżyciach Marian Stroński na stałe zamieszkał w Przemyślu. Tu aktywnie pracował przy odnawianiu malowideł z postaciami alegorycznymi w holu dworca kolejowego, pracował przy około 30 obiektach sakralnych, odnowił malowidła w sali posiedzeń Rady Miasta, namalował wiele obrazów olejnych, także o tematyce religijnej. Artysta interesował się fotografią; utrwalał na zdjęciach głównie widoki Przemyśla i zamku w Krasiczynie. W latach 1968-76 Marian Stroński stworzył wiele obrazów abstrakcyjnych.
W 1975r. za całokształt pracy został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Marian Stroński jest uznaną legendą Przemyśla. Liczne są dowody pamięci o nim - nie tylko tablica pamiątkowa przed domem artysty. Jego nazwisko nosi od kilku lat wiekowy park rozpościerający się na wzgórzach za Zamkiem Kazimierzowskim. W Muzeum Historii Miasta - Oddziale Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej otwarto stałą ekspozycję poświęconą jego życiu i twórczości W roku 2004 instytucje kulturalne miasta ufundowały doroczną Nagrodę im. M. Strońskiego pod patronatem Prezydenta Miasta.
15 lipca 2005 przed domem w którym mieszkał wybitny malarz, córka Małgorzata Gawrońska odsłoniła pamiątkową tablicę.
Artysta zmarł w 1977r. i został pochowany na przemyskim Cmentarzu Głównym w polu 26b.
Kornel Makuszyński (1884-1953)- pisarz, publicysta, poeta, felietonista
Nie pochodził z Przemyśla, ale los zetknął go z tym miastem w wieku młodzieńczym. Pisarz miewał bowiem problemy z ukończeniem edukacji na poziomie średnim. Bywał wyrzucany z kilku szkół. Trafił w końcu do Przemyśla, gdzie mieszkał u swych krewnych i kończył drugą klasę w I L.O. im. J. Słowackiego. Nie był jednak dobrym uczniem i z tego liceum również został relegowany. Po latach I L.O w Przemyślu umieściło jednak nazwisko Kornela Makuszyńskiego na liście swych wybitnych absolwentów. Kornel Makuszyński jest patronem wielu szkół. Od 1994 przyznawana jest Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego.
Przemysław Babiarz – dziennikarz i komentator sportowy TVP, aktor, a także mówca motywacyjny, oraz konferansjer
Urodził się 4.11.1963 r. w Przemyślu. Uczył się w I Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu. Studiował w Krakowie teatrologię na Uniwersytecie Jagiellońskim, następnie od 1985 na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. W latach 1989–1992 był aktorem Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Jako dziennikarz zadebiutował w 1992 podczas olimpiady w Barcelonie. Będąc sprawozdawcą sportowym specjalizuje się w komentowaniu biegów narciarskich, pływania, lekkoatletyki, łyżwiarstwa figurowego oraz skoków narciarskich. Podczas Igrzysk Olimpijskich w Londynie 2012 komentował pływanie i lekkoatletykę. Na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Soczi 2014 komentował biegi narciarskie, skoki narciarskie oraz łyżwiarstwo figurowe. W 2013, 2014 i 2015 roku został laureatem Telekamery w kategorii „Komentator sportowy”. Był ambasadorem zorganizowanych w Krakowie Światowych Dni Młodzieży. Przemysław babiarz utrzymuje częsty kontakt z rodzinnym miastem odwiedzając matkę i rodzinę. Bywa zapraszany do szkół na spotkania z młodzieżą, w których chętnie uczestniczy.
Biskup Jan Śnigurski- przemyski biskup greckokatolicki
Urodził się 18 maja 1784 roku w powiecie samborskim. Ojciec jego był greckokatolickim księdzem pracującym w miejscowej parafii. Jan Śnigurski kształcił się w samborskich szkołach, gdzie dał się poznać jako pilny i wyjątkowo zdolny uczeń, następnie studiował filozofię we Lwowie, którą ukończył z wyróżnieniem. W 1803 roku wstąpił do greckokatolickiego seminarium duchownego. W nagrodę za doskonałe zaliczenie pierwszego roku studiów wysłano go do cesarskiego konwiktu w Wiedniu, gdzie podjął dalsze studia teologiczne na uniwersytecie. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1807 roku. Kontynuował studia specjalistyczne na wiedeńskim uniwersytecie, uwieńczone zdobyciem tytułu doktorskiego w 1811 roku. W wieku 33 lat został dziekanem Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Wiedeńskiego. Następny otrzymał nominację na biskupstwo przemyskie, gdzie z rąk unickiego metropolity lwowskiego przyjął sakrę biskupią. Biskup Śnigurski był postacią o szerokich horyzontach umysłowych, człowiekiem łagodnym, pozytywnie nastawionym do wszystkich ludzi, również innych wyznań. Z biskupami łacińskimi utrzymywał przyjazne kontakty, cieszył się także wielkim uznaniem dworu cesarskiego, czego dowodem może być fakt, że gościł u siebie wielu dostojników państwowych łącznie z cesarzem Franciszkiem I. Jego postawa do dziś może być wzorem prawdziwej tolerancji. Biskup Jan Śnigurski zmarł nagle, będąc w pełni sił, w wieku 63 lat – 24 września 1847 roku. Pochowany został w Przemyślu na Cmentarzu Głównym. Jedną z ulic miasta nazwano jego imieniem.
Józef Sebastian Pelczar – biskup przemyski, święty
Urodził się 17 stycznia 1842 roku w Korczynie koło Krosna, w dość zamożnej rodzinie chłopskiej. Jako dziecko odznaczające się niezwykłą inteligencją i nieprzeciętnym umysłem został przeznaczony do dalszego kształcenia rozpoczął trzyletnią naukę w parafialnej szkole ludowej,. Kolejny etap edukacji to szkoły rzeszowskie, najpierw szkoła główna, a później gimnazjum. W 1858 roku rozpoczął naukę w przemyskim Seminarium Duchownym, gdzie kontynuował studia teologiczne. Święcenia kapłańskie przyjął 17 lipca 1864 roku. Przez wszystkie lata nauki wyróżniał się spośród swych kolegów wiedzą i niezwykłą pracowitością, dlatego też został wysłany na studia do Rzymu, gdzie ukończył teologię i prawo kanoniczne zyskując tytuł doktora. Po powrocie z Rzymu w 1869 roku został prefektem Seminarium Duchownego w Przemyślu , a następnie jego wykładowcą. W latach 1877 – 1899 wykładał na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie pracując także naukowo. Jako rektor uniwersytetu zasłużył się w powstaniu Collegium Novum z aulą uniwersytecką. W tym okresie był jednocześnie kanonikiem kapituły wawelskiej, a także wspaniałym kaznodzieją. Do jego zasług należy zaliczyć założenie w 1893 roku zgromadzenia sióstr sercanek, które opiekowały się służącymi i chorymi. W ostatnim okresie życia związany był na stałe z Przemyślem. Jego rządy biskupie zdominowane były troską o podniesienie poziomu duchowieństwa i wiernych. Miały służyć temu wydawane dość często odezwy i listy pasterskie, oraz synody diecezjalne. Zajmował się również sprawami społecznymi w diecezji np. powołał do istnienia redakcję miesięcznika „Kronika Diecezji Przemyskiej”, urządził bibliotekę i muzeum diecezjalne. Miał też znaczny udział w założeniu Hospicjum Polskiego w Rzymie w 1909 roku. Również dzięki jego poparciu Salezjanie zajęli się młodzieżą rzemieślniczą w Przemyślu. Zmarł 28 marca 1924 roku w Przemyślu, pochowano go w kościele Najświętszego Serca Jezusowego. W 1991 roku jego szczątki przeniesiono do przemyskiej Bazyliki Archikatedralnej. W 1991 r., podczas pielgrzymki do Polski, Ojciec Święty Jan Paweł II dokonał beatyfikacji bpa Józefa Sebastiana Pelczara. Jego kanonizacja odbyła się w Rzymie 18 maja 2003 roku. Relikwie świętego biskupa znajdują się w Bazylice Archikatedralnej w Przemyślu.
Ignacy Tokarczuk – biskup przemyski, budowniczy wielu kościołów w czasach PRL, doktor filozofii
Urodził się 1 lutego 1918 r. w Łubiankach Wyższych k. Zbaraża. Studiował w Seminarium Duchownym we Lwowie, gdzie przyjął święcenia kapłańskie 21 czerwca 1942 r., z rąk biskupa Eugeniusza Baziaka. Święceń biskupich udzielił mu w przemyskiej katedrze kardynał Stefan Wyszyński. Jako kapłan pracował we Lwowie, a od 1945 r. w diecezji katowickiej. Wykładał filozofię w Wyższym Seminarium Duchownym w Olsztynie i na KUL. Jest autorem wielu artykułów i książek ("Moc i wytrwałość", "Wytrwać i zwyciężyć", "Kazania pasterskie" i "W starciu z totalitaryzmem"). Od 1965 r. biskup przemyski (konsekrowany 6 lutego 1966 r. z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego), a w latach 1992 - 1993 arcybiskup metropolita przemyski. Godność tę nadał mu Ojciec Św. Jan Paweł II w czasie pielgrzymki do Ojczyzny, przebywając 2 czerwca 1991 r. w Przemyślu. Jako biskup przemyski znany był m. in. ze wspierania rozmaitych inicjatyw społecznych, w tym NSZZ Solidarność. W czasach PRL zbudował w swojej diecezji 430 kościołów, mimo braku zgody ówczesnych władz, które uważały go za jednego z największych wrogów ustroju, a jego kazania, pełne patriotyzmu i krytyki totalitaryzmu, oceniały jako antypaństwowe. W okresie PRL zasłynął też ze stanowczego piętnowania ówczesnego systemu i odważnego występowania przeciwko programowej ateizacji społeczeństwa, przez co był często inwigilowany i szykanowany przez służby bezpieczeństwa. Od 1993r.Honorowy Obywatel Przemyśla, 3 maja 2006 odznaczony Orderem Orła Białego - najwyższym odznaczeniem w Polsce - przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. Jako biskup Senior do śmierci mieszkał w Przemyślu, gdzie zmarł 29 grudnia 2012 r. 2 stycznia 2013 został pochowany w krypcie archikatedry przemyskiej, gdzie codziennie wiele osób oddaje mu hołd i modli się przy jego trumnie.
Błogosławiony ks. Jan Balicki
Urodził się 25 stycznia 1869 roku w Staromieściu pod Rzeszowem, zmarł 15 marca 1948 roku w przemyskim szpitalu, w opinii świętości. Absolwent Seminarium Duchownego w Przemyślu a w późniejszych latach jego rektor, nieprzeciętny mówca i spowiednik, doktor teologii na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, oddany duszpasterz, kapelan szpitalny, założyciel Towarzystwa Rzemieślniczego „Przyjaciele”, Człowiek ogromnego serca i wielkiej pokory, przyjaciel biednych i potrzebujących, oddający własne dochody na działalność charytatywną (zakład opiekuńczy i schronisko dla kobiet upadłych). Jego pogrzeb był manifestacją szacunku, czci, miłości i wdzięczności wiernych wobec wielkiego kapłana. Grób księdza Balickiego na Cmentarzu Głównym w Przemyślu był miejscem stałej adoracji. Każdego dnia i o każdej porze można było zobaczyć zapalone świece i znicze oraz spotkać ludzi w różnym wieku pogrążonych w modlitwie, składających mu hołd, jak również proszących o pomoc i wstawiennictwo u Boga. 18.08.2002 r. Jan Balicki został zaliczony przez Ojca Świętego Jana Pawła II w poczet błogosławionych, a jego relikwie przeniesiono do Bazyliki Archikatedralnej w Przemyślu.
Skrzynka:
Klipsiak małej wielkości. Skrzynka nie wskazuje konkretnego miejsca. Opisuje sławnych Przemyślan. W środku certyfikaty dla trzech pierwszych znalazców oraz fanty na wymianę.
Skrzynka została założona dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Sportu i Turystyki.