Wyzwolenie Biedruska w Powstaniu Wielkopolskim

27 grudnia 1918 roku wybuchło Powstanie Wielkopolskie. W dużych miastach regionu zorganizowane wcześniej polskie oddziały błyskawicznie rozbrajały niemieckie jednostki wojskowe i policyjne. Biedrusko, a właściwie znacznych rozmiarów obóz ćwiczebny, przy tym wszystkim mógł wydawać się twierdzą lub przynajmniej przyczółkiem do kontrataku nieprzyjaciela.

Przeanalizowane relacje i dokumenty pozwalają na postawienie tezy, iż Biedrusko zostało wyzwolone 31 grudnia 1918 roku.

Relacja Bronisława Blocha

Jednym z powstańców, któremu udało się spisać wspomnienia z wielkopolskiego zrywu był Bronisław Bloch. Urodzony 7 sierpnia 1893 roku w Murowanej Goślinie. Powołany w 1913 roku do wojska niemieckiego czynnie brał udział w I Wojnie Światowej. Do rodzinnych stron powrócił 15 grudnia 1918 roku. Dostał wtedy polecenie, aby zgłosić się do Rady Żołnierskiej w Biedrusku, gdzie miał zostać wcielony do służby bezpieczeństwa obozu.

Przebieg zdarzeń według relacji Bronisława Blocha

Ogniomistrz Bronisław Bloch w drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia był w Poznaniu. Tam zauważył mocno rozbudzone powstańcze nastroje i euforię Poznaniaków po przyjeździe Paderewskiego na stację kolejową. Po wybuchu walk w centrum miasta, Bloch zgłosił się do Hotelu „Bazar” (tam urzędowała Naczelna Rada Ludowa), gdzie poinformował o sytuacji w Biedrusku i zagwarantował swoją lojalność. Otrzymał rozkazy powrotu do Biedruska, niewzniecania walki zbrojnej i oczekiwania na oddziały powstańcze z Poznania.

W Biedrusku, tuż przed Powstaniem Bronisław Bloch komunikował się z kapralem Nowackim z Murowanej Gośliny w celu ustalenia ilości zdobytej broni i zorganizowanych ludzi. Minimum dwudziestu pięciu ludzi miało być wtedy w gotowości do wyzwolenia Obozu, a broń i amunicja schowana była w piwnicy kompanii gospodarczej. Który to budynek? Niestety w relacji nie ma takiej informacji. Wiadomo jedynie, że większość – prócz karabinów ręcznych – była ukryta pod stertą wybrakowanych butów.

Można było przypuszczać do czego dojdzie w najbliższych dniach i po doniesieniach o sytuacji w Poznaniu siły niemieckie zaczęły topnieć. Bloch opisuje to tak:

"...Życie codzienne płynęło bez zakłóceń dalej, jednak wypadki poznańskie oraz ruch wolnościowy Polaków w dalszych miastach województwa zrobiły swoje, bowiem Niemcy w Biedrusku głowy zwieszali z uwagi na niepewność jutra, a kto mógł z nich wiał do Vaterlandu. Nawet mój oddział służby bezpieczeństwa stopniał z 10-ciu do 5-ciu ludzi (…)."

31 grudnia Bronisław Bloch miał służbę od godz. 7.00 do 13.00. Co ciekawe, na wylocie jednej z biedruskowych dróg, pod koniec swojej warty usłyszał strzały dochodzące od strony posterunku – wjazdu do Obozu Ćwiczebnego – na ulicy Poznańskiej. To Ob. Grześkowiak (Ob. – z niem. Oberleutnant: Porucznik) z oddziałem ponad 20 osób przybył tak jak obiecał kilka dni wcześniej. Po rozbrojeniu pierwszych wartowników Powstańcy skierowali się w stronę koszar kompanii gospodarczej. Uaktywnili się także wcześniej zwerbowani ochotnicy od Kaprala Nowackiego. Kolejno rozbrojono posterunek przy poczcie („starej poczcie” czyli budynek przy obecnym rondzie).

W międzyczasie do Powstańców dołączył Bloch i wspólnie zadecydowali, że koniecznie należy rozbroić także posterunek przy przeprawie na Warcie. Tam także wszystko odbyło się bez oporu.

Niemcy podczas przejmowania miejscowości nie stawiali zbytnio oporu. Dlaczego? Na to pytanie odpowiedział Komendant Obozu Ćwiczebnego ppłk. Kunowski stacjonujący w Pałacu. Porucznik Grześkowiak po wejściu do zamku poinformował niemieckiego dowódcę, że Powstańcy odbili Biedrusko, a pozbawiony władzy oficer ma niezwłocznie opuścić miejsce urzędowania. Kunowski dwie godziny później (około godz. 17.00) wyjechał w stronę Rokietnicy, aby móc wsiąść w pociąg i dostać się do Berlina. Zanim jednak to zrobił, w rozmowie z Polakami wyznał, że wcześniej już rozkazał zaniechać wszelkiego oporu gdy zjawią się siły powstańcze. To właśnie mogło tłumaczyć brak reakcji  obronnych Niemców.

Chwilę po godzinie 15.00 oddział z Poznania wyruszył w drogę powrotną do stolicy Wielkopolski. Natomiast około godziny 22.00 od strony Warty do Biedruska przybyli Powstańcy z Szamotuł – 60 osób, dobrze uzbrojeni, pod dowództwem podporucznika Galińskiego. Emocjonujący i zrelacjonowany przez naocznego świadka dzień 31 grudnia dobiegł końca.

SKRZYNKA

Skrzynka tradycyjna, na kordach, w maskowaniu. W środku: logbook oraz certyfikaty: FTF i te dla kolejnych znalazców skrzynki.

Skrzynka jest schowana w miejscu, z którego wykonano stare foto "posterunku przy poczcie", który został rozbrojony przez powstańców w dniu 31.12.1918r.

Uwaga. Miejsce ruchliwe, zarówno w ruchu drogowym jak i pieszym. Proszę o rozwagę i maskowanie działań.