Willa Brassów to jeden z kilku pałacyków dawnych częstochowskich fabrykantów.  Został zbudowany na przełomie XIX i XX wieku -  w okresie wyjątkowym dla Częstochowy  która z kilkunastotysięcznej mieściny stała się 100-tysięcznym ośrodkiem.

           Wilhelm Brass, przemysłowiec z Moraw, mimo iż pałacyk nosi jego imię, nigdy w nim nie mieszkał. Ale wraz z synami – Gustawem, Ottem i Hermanem – założył Farbiarnię Przędzy Bawełnianej w Częstochowie. Kupowali przędzę w zakładach włókienniczych w Łodzi, a od ok. 1902 r. w miejscowej fabryce „La Czenstochovienne”. Po jej ufarbowaniu sprzedawano ją głównie na rynkach wschodnich (najwięcej w Rosji). 

            Zakład zatrudniał około 150–180 robotników, którzy w większości, co ciekawe, byli ewangelikami, tak jak właściciele. Tegoż wyznania byli również kolejni dyrektorzy fabryki: m.in. Godfryd Straub, Adolf Franke i Artur Kautz oraz majstrowie ściągnięci z farbiarni w Szwajcarii. Brassowie brali udział w życiu miejscowej parafii ewangelicko- -augsburskiej, płacili najwyższe składki, m.in. w 1895 r. wpłacili kolosalną sumę – 6 tysięcy rubli. Wilhelm Brass uczestniczył też w latach 80. XIX w. w życiu miasta, był członkiem honorowym Straży Ogniowej Ochotniczej. W 1887 r. na polecenie władz rosyjskich został wykreślony z listy członków jako obywatel obcego państwa – Cesarstwa Austro-Węgierskiego.

            W pałacyku mieszkali synowie Wilhelma Brassa – właściciele farbiarni. W czasie II wojny światowej zajęli go Niemcy. Po wojnie stał się własnością państwa. W 1945 r. umieszczono tu III komisariat Milicji Obywatelskiej. 
Po 1989 r. urzędował tu IV komisariat Policji.

            Sam pałacyk ma charakter późnoklasycystyczny. Pierwotnie otoczony był obszernym ogrodem przylegającym do (zlikwidowanej po 2000 r.) odnogi Warty – tzw. kanału Kohna (farbiarnia znajdowała się po drugiej stronie kanału).

            Wnętrze pałacyku było wielokrotnie przekształcane, m.in. wyburzono zabytkowe piece, a zastąpiono je zwykłymi. Budynek, i z zewnątrz i wewnątrz, ulegał stopniowej degradacji. W 1997 r. pałacyk wpisano do rejestru zabytków. W 1998 r. odnowiono łazienki, korytarz i klatkę schodową. W 2002 r. Policja otrzymała 200 tys. zł na prace remontowe; wyremontowano wówczas piwnice, położono tynki wewnątrz z zachowaniem pierwotnych stiuków i plafonów. W marcu 2010 r. komisariat Policji z pałacyku przeniesiono na ul. Kopernika. Budynek pozostał niezamieszkany, był nieogrzewany, przeciekał dach.

            W 2012 r. wystawiono pałacyk na sprzedaż i stał się własnością prywatną. Obecny właściciel prowadzi w budynku prace konserwacyjne i adaptacyjne.

Źródło: Juliusz Sętowski dla magazynu Jasne, że Częstochowa

18.09.2022 Edit: Z powodu notorycznego ginięcia skrzynki i przebudowy ogrodzenia skrzynka została przeniesiona.

Nowe kordy: N 50.48,573 E 019.07,797