Grudziądz - Dworzec Główny  

 Dworzec obecnie. Choć czynny, wygląda niemal jak urbex. ;-) 

Historia stacji kolejowej w Grudziądzu, czyli niegdyś dużego i ważnego węzła na drugorzędnych szlakach Pomorza.

Wschodnie Koleje Niemieckie (Ostbahn) i Koleje Pruskie (DRG – Deutsche Reichsbahn Gesellschaft) szybko rozbudowały sieć połączeń które łączyły ze sobą obszary wiejskie i miejskie. Pomiędzy miastami powstawały cukrownie oraz składy ziemiopłodów (np. linia kolejowa Mełno – Radzyń Chełmiński) które również były stopniowo „spinane” liniami kolejowymi. Uzupełnieniem była gęsta sieć kolei wąskotorowych w regionie, od Kwidzyna do Żuław Wiślanych. W tę potęgę kolejową wpięto węzeł grudziądzki.

Dzięki kolei Grudziądz zyskał dogodne połączenia z innymi miastami, oraz zyskał możliwość rozwoju przemysłu. Pierwsze połączenie oddano do eksploatacji 15 listopada 1878 roku. Pierwszy pociąg osobowy dotarł do Grudziądza z Jabłonowa Pomorskiego.

Kolej szybko połączyła bocznicami i mniejszymi stacjami przeładunkowymi w rejonie wybrzeża wiślanego istniejące wówczas zakłady przemysłowe, co dało podstawy do rozwoju węzła. Linia Jabłonowo Pomorskie – Grudziądz przebiegała przez Księże Góry, gdzie budowniczowie musieli pokonać spore różnice poziomów. Ostatecznie przebito wzgórza układając podtorze w wykopanym wąwozie. Nadmiar ziemi posłużył do budowy potężnego nasypu prowadzonego do Tuszewa. Nasyp łagodnie schodzi do dziś na równię stacyjną. W 1885 roku oddano do użytku pierwszy budynek stacyjny w Grudziądzu. Mur pruski, spadzisty dach tworzyły prostą parterową konstrukcję kryjącą dwie kasy, pomieszczenia administracyjne oraz małą poczekalnię. Przed budynkiem wybudowano peron nasypowy wzmocniony krawędziami z belek drewnianych.

Stacja zaczęła przyjmować coraz więcej pociągów.W 1886 roku nastąpiła rozbudowa układu torów, co wymusiło budowę nowego budynku stacji. Inżynierowie mieli sporo pracy. Tymczasem władze wojskowe nakazały budowę dużej rampy z bocznicami (przy ulicy Droga Łąkowa). Kolej, jak się okazało, była szybkim transportem dla wojska, co miało się sprawdzić w czasie Wielkiej Wojny.
Na grudziądzkiej stacji pojawiły się na stałe parowozy Tkh100, dla których wybudowano w 1884 roku parowozownię wachlarzową (prawdopodobnie 5–6 stanowiskową) z wieżą wodną. Obiekty te mieściły się w pobliżu dzisiejszego wiaduktu drogowego ul. Hallera, obecnie tereny po pierwszej parowozowni zajmują prywatne warsztaty, dawniej warsztaty techniczne PKP.
Jeszcze przed budową pierwszych ważnych budynków stacji 15 listopada 1879 roku uruchomiono połączenia z Laskowicami Pomorskimi, a 15 sierpnia 1883 z Malborkiem, tym samym budowa nowej, dużej stacji stała się koniecznością.

Dworzec w Grudziądzu około 1908 roku.

W 1900 roku oddano do użytku nowy gmach stacji. Był to budynek składający się z dwóch skrzydeł trzy piętrowych, połączonych gmachem głównym (dawniej przychodnia lekarska PKP, oraz dawna poczta kolejowa, dziś budynek opustoszały). Wraz z otwarciem połączenia kolejowego Toruń – Mełno – Grudziądz (1901 rok) wybudowano peron 2, ponownie przebudowano układ torów, oraz wybudowano dworzec towarowy w Tuszewie. Nowe połączenia z Grudziądza umożliwiły wprowadzenia większej liczby pociągów. W 1903 roku nastąpiło rozpoczęcie budowy kolejnego gmachu dworcowego. Był to budynek o typowej niemieckiej architekturze w duchu neogotyku, bardzo podobne budynki pobudowano w Chełmży, Kwidzynie oraz Toruniu Wschodnim, prace zakończono w 1904 roku. 

Na stacji w Grudziądzu wybudowano przejścia podziemne pomiędzy dwoma peronami a budynkiem stacji. 

Kolejnym okresem w historii dworca w Grudziądzu to 1 września 1939 roku, kiedy to cała stacja przeszła pod administrację Kolei Rzeszy Niemiec (DR – Deutsche Reichsbahn).

Rosjanie wywieźli w głąb ZSRR większość parowozów, zrabowali resztki urządzeń. Zdobyty Grudziądz traktowany był jak miasto niemieckie. Stacja została w 70% zniszczona, most na Wiśle został wysadzony, a jego odbudowa została ukończona dopiero w 1951 roku. 

 Dworzec około 1916 roku

Budynki stacyjne były w opłakanym stanie. W ruinach stacji zaimprowizowano pierwsze kasy i poczekalnię, odbudowano parowozownię nr 1, a nr 2 pozostawiono do rozbiórki. Ten stan prowizorki trwał do końca lat 50–tych kiedy to powstały projekty odbudowy dworca w Grudziądzu. Sama budowa nowej stacji zwiastowała zmiany nie tylko w wyglądzie budynku dworca. Zniknęły semafory kształtowe na rzecz semaforów świetlnych, a Grudziądz stał się nowoczesnym węzłem obsługującym połączenia taborem spalinowo – elektrycznym, zawitały tu też jak dawniej wagony samobieżne, tym razem motorowe, produkcji węgierskiej.

Projektanci z Politechniki Gdańskiej (wydział architektury) inż. Z. Czekanowski i inż. K. Kubiński przy projektowaniu grudziądzkiego dworca dołożyli wszelkich starań, aby tak było. Wiadomo, że lokalizacja nowego dworca mogła być tylko w obrębie starego i projektanci uwzględnili to na swoich planach.
Projekt zakładał budowę dużego gmachu z kompleksem usługowo – gastronomicznym. W 1960 roku rozpoczęto prace budowlane, ponownie zmieniono układ torowisk, wyremontowano istniejące dwa perony i dobudowano trzeci łącząc całość z istniejącym przejściem podziemnym od ulicy Dworcowej do ulicy Droga Łąkowa (do dziś widać oryginalne stare przęsła podtrzymujące strop przejścia).

Dworzec w 1945 roku

W podziemiach dworca wybudowano węzły sanitarny i ciepłowniczy oraz zaplecze techniczne obiektu. W na poziomie holu wybudowano bar, kawiarnię, restaurację, dwa kioski Ruchu, informację automatyczną oraz punk informacyjny, rzędy kas biletowych, i kasę bagażową, pomieszczenia administracji PKP, resztę wypełniły rzędy ławek, wałkowe rozkłady jazdy (które lubiły wszystkie dzieci) oraz plansze z rozkładami na balustradzie kondygnacji gastronomiczno - administracyjnej.
Sam budynek z zewnątrz to swoisty „klocek” w stylu „późny Gomułka” z dużym zadaszeniem nad głównym wejściem. Na domiar złego zadaszenie straszy do dziś eternitem. Hala poczekalni pierwotnie podzielona przez sekcję poczekalni, kas i baru posiadała od strony miasta przeszkloną ścianę. Sufit do dziś pokrywają metalowe panele wyodrębniając skos dachu. Całość obiektu w okresie lat 1960 – 1989 idealnie spełniała swoją rolę, jednak w dobie motoryzacji dziś,  tak duża stacja jest niewykorzystana i przedstawia nienajlepszy widok. Straszy więc pasażerów przybywających do prawie stutysięcznego miasta. 

                                                                       ( więcej na  http://www.przewodnicy.grudziadz.pttk.pl/)

 Niemniej nie przeszkadza to miłośnikom kolei zachwycać się tak dużym i urozmaiconym węzłem a keszerom wstąpić po skrzyneczkę.

Ale nie będzie tak łatwo, bo trzeba trochę "łyknąć" historii i innych informacji o naszym węźle grudziądzkim. 

Kordy skrzynki wskazują na dworzec.

Ale tu jej nie ma!! Jednakże, aby dobrać się do kesza należy odpowiedzieć na parę pytań, a uzyskane podpowiedzi , podstawione do wzoru dadzą Wam rozwiązanie. 

R  -  w ilu kierunkach odjeżdżają pociągi ze stacji Grudziądz

H - ilość liter w nazwie pociągu kursującego niegdyś w relacji Gdynia Główna -  Grudziądz

D - główny przewoźnik kolejowych połączeń regionalnych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego (ilość liter w nazwie)

K -ilość peronów na dworcu. Do tej liczby dodaj 3.

G - ilość krawędzi peronowych. Od tej liczby odejmij 2

E - ilość pozostałych stacji/ przystanków pasażerskich na terenie miasta, poza dworcem głównym.

KORDY KESZA:

N 53 2H. 9DR

E 18 GK. EEE

Pojemnik finałowy od 31.03.2023 w nowym miejscu ukrycia.

W "letkim" oddaleniu od dworca,

czeka Cię zatem spacerek, można też śmiało drive-in.

W miejscu ukrycia - mimo, powiedzmy, "lekkiego odludzia" - zachowaj mimo wszystko dyskrecję, by nie spalić miejscówki.

Działaj więc w konspiracji i uważaj na mugoli.

Hasłem jest to, co przedstawia zdjęcie w logbooku.

Pisane z dużych liter, osobno, dwa wyrazy.

Powodzenia !!!!