Pałac w Śmiełowie mieszczący Muzeum im Adama Mickiewicza – zabytkowy pałac zbudowany w roku 1797 przez przez czołowego architekta epokiklasycyzmu, autora między innymi pałacu w Dobrzycy i pałacu w Lubostroniu, Stanisława Zawadzkiego dla Andrzeja Gorzeńskiego.

Pałac składa się z klasycystycznej, na planie prostokąta zbudowanej willi, połączonej półkolistymi galeriami z oficynami. Korpus główny poprzedzony czterokolumnowym portykiem wielkiego porządku. Inspiracją dla architekta była Villa Badoer we Frata projektu Andrea Palladio. Oficyny przykryte tzw. dachem krakowskim (kolankowym). Pałac na planie podkowy o rozpiętości skrzydeł ok. 43m.

W kontraście z harmonijną, klasycystyczną fasadą stoi nieregularny, dość chaotyczny układ wnętrz pałacu: ośmioboczny salon występujący ryzalitem w fasadę ogrodową do którego brak bezpośredniego połączenia z klatki schodowej. Duża liczba wnęk, zakamarków, mniejszych pokoi (częściowo spowodowana wielodzietnością właścicieli) przyczynia się do pogłębienia nastroju tajemniczości. W podziemiach, pod salonem, ośmioboczna sala o sklepieniu kolebkowym, z lunetami, która służyła jako pomieszczenie do zebrań loży masońskiej. Innym elementem symboliki masońskiej jest tak zwany "ołtarz" w klatce schodowej.

Dekorację malarską wnętrz powierzono braciom Franciszkowi i Antoniemu Smuglewiczom. Na uwagę zasługuje program ikonograficzny salonu owalnego (nawiązania doIlliady Homera) oraz, w salonie błękitnym, cykl fresków o tematyce rustykalnej imitujących malarstwo pompejańskie.

Oficyna zachodnia mieściła pokoje gościnne, podczas gdy wschodnia, z oddzielnym wejściem od ogrodu, zawierała kuchnię. Przynajmniej część innych budynków gospodarczych (stajnia, wozownia, spichlerz) była również zaprojektowana przez Zawadzkiego. W otoczeniu pałacu dobrze utrzymany park krajobrazowy.

Syn Andrzeja - Hieronim Gorzeński, uczestniczył w kampanii rosyjskiej Napoleona jako adiutant marszałka Louisa Davouta. Po powrocie do Śmiełowa zajął się prowadzeniem majątku, który zasłynął, między innymi z hodowli koni. Działał również w wielu organizacjach patriotycznych. Śmiełów, dzięki swemu położeniu tuż nad granicą dzielącą zabory, wykorzystywany był jako punkt przerzutowy ludzi i literatury wykorzystywanej w działalności niepodległościowej.

Znaczenie to wzrosło po wybuchu powstania listopadowego. Między innymi w Śmiełowie zatrzymał się na kilka tygodni sierpnia 1831 Adam Mickiewicz.

Po wygaśnięciu rodu Gorzeńskich (1887), zadłużony majątek kupil Franciszek Chełkowski. Chełkowscy modernizują gospodarstwo, a w samym pałacu urządzają kolekcję pamiątek związanych z Mickiewiczem i jego pobytem w Śmiełowie, jednocześnie realizując ideę "domu otwartego", który, aż do wybuchu wojny przyciągał wiele wybitnych postaci ze świata kultury i polityki. Śmiełów odwiedzają, między innymi, Henryk Sienkiewicz, Ignacy Paderewski, Wojciech Kossak, Ludwik Puget, Ludomir Różycki iWładysław Tatarkiewicz.

W 1939, po wkroczeniu Niemców do Wielkopolski, Chełkowscy zostają internowani, a ich majątek wraz z pałacem zajęty przez okupanta. Po wyzwoleniu, w 1945, pałac splądrowano i podzielono na mieszkania. Później mieścił szkołę, a od 1970 został przejęty przez Muzeum Narodowe w Poznaniu, które przeprowadziło remont pałacu i otwarło tu w 1975 swój oddział - Muzeum im Adama Mickiewicza w Śmiełowie.

Skrzynka ukryta jest poza zespołem parkowym, nie ma konieczności wchodzenia na teren muzeum, chociaż polecam bo warto. Miejsce ukrycia znajduje się naprzeciwko parkingu przed muzeum.