Kraśnik  - niewielkie miasto powiatowe na południowych rubieżach Lubelszczyzny. Miasto jakich wiele, nie jest ono z pewnością centrum turystycznym czy też miejscem bogatym w zabytki i miejsca, które znajdziemy na liście UNESCO. Miejsce, jednak dla mnie (autora kesza) szczególne, bo to tu właśnie się urodziłem, tu dorastałem, chodziłem do szkoły, i stąd, po około 20 latach życia, wyfrunąłem na nieco szersze wody. Z pewnością jednak mam do tego miejsca pewien sentyment.

Gdy pod koniec 2021 roku zacząłem swoją zabawę w geocaching wiedziałem, że wcześniej czy później założę tutaj choć parę skrytek, bo choć można tu jeszcze znaleźć jakieś kesze, to jednak przez (chyba) nieaktywność ich autora, sukcesywnie znikają one z mapy. Mam nadzieję, że ta mini-seria "Poznaj Kraśnik" pozwoli choć części z Was na odwiedzenie tego miasteczka.

Poznaj Kraśnik #9 - Kościół św. Ducha

HIstoria kościoła sięga 1531 roku, kiedy to w tym miejscu został ufundowany wraz ze szpitalem w 1531 przez Jana Gabriela Tęczyńskiego. Znajdował się już poza murami miejskimi. Do 1631 był w rękach księży świeckich, od 1633 pod zarządem zakonu kanoników regularnych

W latach 1758 – 1761 wybudowano nowy kościół, murowany i nowy szpital (drewniany), zapewne z fundacji Klemensa Zamoyskiego, ówczesnego ordynata lub jego matki Teresy Zamoyskiej. Świątynia została konsekrowana w 1761, była restaurowana przed 1915 i po 1945 – wówczas dobudowano kruchtę przed fasadą.

Kościół Rektoralny Świętego Ducha powstał w miejscu pierwotnego drewnianego kościoła, który spłonął w połowie XVIII wieku. Zbudowany na dawnym parafialnym cmentarzu. Wraz z powstałym obok niewielkim szpitalem miał służyć ludziom chorym i samotnym.

Kościół jest położony na północny wschód od rynku, poza linią dawnych obwarowań miejskich, na wzgórzu, w otoczeniu drzew. Jest orientowany, barokowy, murowany z cegły i otynkowany. Na zewnątrz naroża kościoła opięte są masywnymi skarpami, elewacje rozczłonkowane prostokątnymi płycinami. Ołtarze są rokokowe (2. połowa XVIII wieku), główny architektoniczny, z rzeźbami puttów oraz współczesnym obrazem Zesłania Ducha Św. Boczne mają formę bogatych ram wspierających się na mensach, w prawym znajduje się współczesny obraz św. Jana Nepomucena.

Do zabytkowego wyposażenia należy barokowa monstrancja (około połowy XVIII wieku); dwa drewniane, rokokowe krzyże ołtarzowe (2. połowy XVIII wieku); cynowy, rokokowy lichtarz (2. połowy XVIII wieku).

Na cmentarzu przykościelnym (do 1841 użytkowanym jako grzebalny) zachowały się kamienne nagrobki z 1. połowy XIX wieku: Ignacego Wincentego Skawińskiego (zm. 1839) – na cokole, zwieńczony tympanonem; Andrzeja Mazurkiewicza, z wazonem na cokole; Konstancji (bez nazwiska), w kształcie obelisku; anonimowy, z wazonem na postumencie. Przy kościele znajduje się także grób ks. Stanisława Zielińskiego, zamordowanego w 1944 przez funkcjonariuszy UB i zasłużonego dla świątyni ks. Jana Chmiela. Postawiono tu także replikę pomnika (oryginał znajduje się na dziedzińcu KUL w Lublinie) Jana Pawła II z kardynałem Stefanem Wyszyńskim.

Obok kościoła stoi tzw. modrzewiowy dworek – budynek dawnego szpitala (aktualnie własność prywatna). Pierwotny został wystawiony w 1531 fundacji Jana Gabriela Tęczyńskiego. Obecny ma charakter późnobarokowy, pochodzi zapewne z 2. połowy XVIII wieku (według M. Nasiadki – z XVII wieku). Był przekształcany i restaurowany w XIX – XX wieku.

W ostatnim czasoe kościół przeszedł proces rewitalizacji. Wykonano m.in.: izolację pionową, instalację elektryczną, remont ścian wewnętrznych i zewnętrznych, docieplenie sklepienia i naprawę dachu, remont zlokalizowanych wokół kościoła pomników.

Okres realizacji trwał od sierpnia 2019 roku do grudnia 2022 r. Wartość projektu, który w dużej mierze sfinansowany został ze środków unijnych to 3 992 684 zł.