Napis na pomniku:

PL-SMOKI

NA PRZEŁOMIE -

ROKU - 1943/44 -

W BUNKRZE PODZIEM.

MIEŚCIŁ SIĘ SZTAB 5go

REJONU - SUSIEC - KOM -

kpt. POLAKOWSKIEGO - 

WRAZ z KOMĘDĄ obw. TOMASZÓW

KOM. mjr. DRUGAKIEM. 

Upam. Uczestnik - "ŻEGOTA"

Informacje o osobach wymienionych na pomniku. 

„Polakowski”

Przytaczam poniżej fragment artykułu W. Hanusa  »Marian Warda „Müller”, „Janusz”, „Polakowski”, „Mały”  – żołnierz, partyzant i dowódca. Przyczynek do monografii Rejonu V Obwodu ZWZ-AK-WIN Tomaszów Lubelski« (https://journals.indexcopernicus.com/api/file/viewByFileId/2036142). 

"Był przedwojennym oficerem wojska polskiego w stopniu podporucznika. Walczył w wojnie obronnej 1939 r. Od 10 kwietnia 1940 r. związany ze strukturami konspiracyjnymi ZWZ. Pełnił stanowisko oficera łączności i adiutanta komendanta Obwodu ZWZ Puławy. W lutym 1942 r. skierowany do pracy konspiracyjnej na terenie Inspektoratu Zamojskiego AK (Obwód Tomaszów Lubelski). Objął wówczas stanowisko szefa Oddziału II (wywiad i kontrwywiad) w Sztabie Inspektoratu. Na przełomie maja i czerwca 1942 r. mianowany komendantem Rejonu V Obwodu AK Tomaszów Lubelski i dowódcą pierwszego oddziału partyzanckiego na terenie Inspektoratu Zamość. Podporządkowani mu żołnierze i partyzanci w okresie okupacji niemieckiej i sowieckiej brali udział w wielu akcjach likwidacyjnych, zbrojnych i ekspropriacyjnych. Osobiście wraz z por. Konradem Bartoszewskim „Wirem” dowodził w nocy z 25 na 26 marca 1945 r. akcją rozbicia komunistycznego obozu pracy NKWD i Resortu Bezpieczeństwa Publicznego w Nowinach- -Błudku. W kwietniu i maju 1945 r. jako jeden z delegatów brał udział w rozmowach polskiego i ukraińskiego podziemia. Aresztowany 3 sierpnia 1946 r. przez funkcjonariuszy PUBP w Tomaszowie Lubelskim. Wyrokiem WSR w Lublinie z 15 marca 1947 r. skazany na 10 lat więzienia. Wolność uzyskał 17 grudnia 1953 r. Zamieszkał na stałe w Lublinie. W latach sześćdziesiątych–siedemdziesiątych rozpracowywany przez WUSW w Lublinie jako były żołnierz i partyzant oraz osoba podejrzana o przynależność do niepodległościowej organizacji „Ruch”. Zmarł 22 września 2007 r. w Lublinie."

„Drugak”

(źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_Szczepankiewicz)

Wilhelm Szczepankiewicz ps. „Drugak” (ur. 8 lutego 1901, zm. 20 marca 1960) – oficer zawodowy Wojska Polskie, komendant Obwodu ZWZ-AK w Tomaszowie Lubelskim, komendant Okręgu WiN w Lublinie.
Urodził się w rodzinie urzędniczej. Syn Tadeusza i Marii zd. Warcholik. W 1918 r. zdał maturę w gimnazjum we Lwowie i wstąpił do Wojska Polskiego. W szeregach 26 pułku piechoty walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1921 ukończył Wielkopolską Szkołę Podchorążych w Bydgoszczy, otrzymując awans na podporucznika. Służył w pułkach piechoty w Gródku Jagiellońskim i Dubnie na Wołyniu. W 1936 r. przeniesiony do 2 pułku piechoty Legionów w Sandomierzu. We wrześniu 1939 r. z pułkiem tym odbył cały szlak bojowy. Uniknął niewoli. Ukrywał się w Stryju, a następnie przedostał się z radzieckiej do niemieckiej strefy okupacyjnej. Wstąpił do Związku Walki Zbrojnej. Został kombatantem Obwodu ZWZ-AK w Tomaszowie Lubelskim. Obwód ten był jednym z najaktywniejszych na Lubelszczyźnie. Podległe mu oddziały walczyły z Niemcami, przeciwstawiając się wysiedlaniu ludności polskiej z Zamojszczyzny. Atakowały także kolonie niemieckich osadników. Od 1944 r. aktywnie zwalczały ataki nacjonalistów ukraińskich z OUN-UPA na polskie wioski.
W lipcu 1944 r. Wilhelm Szczepankiewicz przystąpił ze swoim obwodem do akcji „Burza”.
W październiku tegoż roku został komendantem Inspektoratu Regionalnego AK w Radzyniu Podlaskim. Po rozwiązaniu AK aktywnie włączył się w tworzenie podziemnych struktur antykomunistycznych. W maju 1945 został komendantem Okręgu Delegatury Sił Zbrojnych w Lublinie. 1 czerwca 1945 r. awansowany do stopnia podpułkownika służby stałej. W październiku tegoż roku kierowane przez niego struktury weszły w skład Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN). Po wyborach w 1947 r. uznał dalsze działanie za niecelowe. Ujawnił się wobec władz państwowych, zachęcając do tego swoich podwładnych. Znaczną część pieniędzy organizacji przekazał na pomoc dla rodzin żołnierzy WiN. Wyjechał do Warszawy, gdzie podjął pracę jako nauczyciel WF. W 1950 r. został aresztowany pod zarzutem powrotu do działalności konspiracyjnej. Jednak wypuszczono go po kilku miesiącach. W następnych latach był inwigilowany i wzywany na przesłuchania przez UB. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

„Żegota”

O fundatorze pomnika (na podstawie pracy uczennic Gimnazjum Publicznego w Suścu Anny Jarosz, Wioletty Obirek »Postać Bronisława Malca ps. „Żyj” „Żegota”«.)

Bronisław Malec (ur. 21 lipca 1922, zm. 30 stycznia 2020) – żołnierz Armii Krajowej, dowódca plutonu AK w rejonie Susiec, uczestnik podziemia niepodległościowego.
Od 1940 roku w konspiracji (ZWZ-AK), początkowo w drużynie „Orlęta”, później dowódca drużyny, a od maja 1944 dowódca plutonu Nowiny (ps. „Żył”, później „Żegota”). Brał udział w licznych akcjach bojowych przeciwko Niemcom, m.in.:
    • likwidacja konfidenta Gestapo
    • wysadzenie pociągu wojskowego na linii Rejowiec–Rawa Ruska
    • dwa ataki na most kolejowy w Nowinach (wspólnie z partyzantką sowiecką) 
    • zasadzka na żandarmerię niemiecką pod Dąbrową 
    • rozbrajanie posterunków policji granatowej i inne akcje dywersyjne. 
W 1944 roku ukończył leśną szkołę podoficerską, awansowany do stopnia kaprala, później oficerskiego.
Po wkroczeniu Armii Czerwonej nie ujawnił się i kontynuował walkę z nowym okupantem. W nocy z 26 na 27 marca 1945 roku brał udział w brawurowym rozbiciu i spaleniu obozu NKWD w Błódku koło Nowin (filii więzienia na Zamku Lubelskim), w którym więziono i mordowano żołnierzy AK.
3 sierpnia 1946 roku został aresztowany przez UB. Przeszedł wyjątkowo brutalne śledztwo w Tomaszowie Lubelskim (tortury prądem, wyrywanie paznokci, bicie), następnie więziony na Zamku Lubelskim i w Rawiczu. W 1947 roku skazany w trybie doraźnym na 15 lat więzienia (po amnestii ostatecznie 3 lata). Zwolniony 3 sierpnia 1949 roku.
Odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Wojska (4-krotnie), Krzyżem WiN-u, Krzyżem Więźnia Politycznego i Krzyżem Partyzanckim. 

„Żegota” jest także fundatorem pomnika w miejscu partyzanckiej placówki Kalkuta (OPA3XC) .

Bardzo dziękuję za pomoc Arturowi Pawłowskiemu. Jest on wybitnym znawcą Roztocza, między innymi autorem wielokrotnie wznawianych przewodników po tym regionie. Prowadzi stronę roztocze24.info, do której odwiedzenia zachęcam zainteresowanych Roztoczem - prawdziwa kopalnia wiedzy!!!

Skrzynka to mały klipsiak. Aby skrzynka przetrwała jak najdłużej: bardzo proszę o dokładne zamykanie woreczka strunowego z logbookiem oraz klipsiaka (charakterystyczne klik!). 

Zamaskuj tak, jak zastałeś/zastałaś.