Forster Jerzy (George) Adam

Urodził się jak podają różne źródła 26 listopada 1754 roku

w Wiślinie lub Mokrym Dworze

Syn Johanna Reinholda, pastora, poligloty, z gdańskiej rodziny pochodzenia szkockiego, oraz Justyny Elżbiety z domu Nikolai.

Pasję do podróży oraz przyrody wpoił mu ojciec. Kształcił się pod jego czujnym okiem, gdy ten zabrał go w podróż do Rosji nadwołżańskiej (1765–1766), ucząc gruntownie botaniki, a następnie do Anglii, gdzie praktykował u kupca i pomagał ojcu w tłumaczeniach, będących dla nich źródłem utrzymania.

W latach 1772–1775 uczestniczył jako pomocnik ojca w drugiej wyprawie J. Cooka dookoła świata, podczas której obaj prowadzili dziennik, notując obserwacje geograficzne i przyrodnicze, oraz gromadzili okazy botaniczne, zoologiczne, mineralogiczne i etnograficzne.

Wspólnie opracowali materiały botaniczne z Polinezji (Characteres generum plantarum, quas in itinere ad insulas maris australis collegerunt, descripserunt, delinearunt …, Londyn 1776), opisując 75 rodzajów i 265 gatunków roślin, a sprawozdanie z całej podróży opublikował F. (A Voyage Round the World in His Brittanic Majesty’s Sloop „Resolution” Commanded by Capt. James Cook, During the Years 1772–1775, London 1777). Jego opis był znacznie wartościowszy naukowo niż wydane w tymze roku oficjalnie sprawozdanie samego Cooka. Został przetłumaczony na kilka języków (polski przekład pt. Podróż naokoło świata 1977) i przyniósł F. znaczny rozgłos, a także członkostwo Royal Society w Londynie i akademii nauk w Neapolu, Madrycie i Berlinie.

Jesienią 1778 F. przez Holandię udał się do Niemiec, wszędzie przyjmowany z honorami, 1779–84 mieszkał w Kassel, wykładając tam historię naturalną na miejscowym uniwersytecie (Carolinum), a geografię w Korpusie Kadetów. W XI 1784 objął Katedrę Historii Naturalnej na Uniw. Wileńskim, wcześniej w drodze na Litwę zwiedzając Saksonię, Czechy, Wiedeń, Kraków i Wieliczkę, Warszawę oraz Grodno. W 1785 uzyskał doktorat medycyny na uniwersytecie w Halle na podstawie rozprawy Dissertatio inauguralis botanico-medica de plantis esculentis insularum Oceani Australis. Zrezygnował z profesury na Uniw. Wileńskim, gdy został zaproszony na rosyjską wyprawę badawczą na Ocean Spokojny, jednak do niej nie doszło.

Jesienią 1787 opuścił Wilno, a od 1788 był bibliotekarzem uniwersyteckim w Moguncji. W 1790 odbył wraz z A. von Humboldtem (na którego wywarł istotny wpływ) podróż Renem do ujścia rzeki, a następnie do Anglii, co opisał w najgłośniejszej swej książce Anschichten vom Niederrhein (Berlin 1791–94). W 1792, po zajęciu przez wojska francuskie Moguncji, opowiedział się po stronie rewolucyjnej Francji, został więc uznany za zdrajcę niemieckich interesów narodowych (sam uważał się za „obywatela całego świata”, wyraźnie deklarując, że jako urodzony na terytorium polskim przed pruskim zaborem nie przyznaje się do żadnej narodowości). Wyparł się go ojciec, prześladowały nieszczęścia rodzinne. Rewolucja, z którą się zetknął w Paryżu, także go rozczarowała. Żył tam w osamotnieniu i zapomnieniu. Zmarł tam też po krótkiej chorobie dnia 10 stycznia 1794 roku.

Źródło: GIGANCINAUKI.PL