Ścieżka dotyczy miejsc przypisywanych jaćwieskiemu osadnictwu.

Nad jeziorem Skomentno znajduje się kilka miejsc przypisywanych Jaćwingom, legendy mówią, że była tu siedziba i warownia rodu Skomanda, jednego z ostatnich wodzów Jaćwieskich,
który walczył do końca z otaczającymi podjazdami z polski i z Krzyżakami.
Jak wiadomo, nawet pomimo przyjęcia chrztu dalej ziemie Jaćwingów były łupione przez zbrojnych rycerzy zakonu.

"Skomand (Młodszy)  - wódz jaćwieskiego plemienia z ziemi Krasima, który walczył przeciw zakonowi krzyżackiemu. Skomand na pewien czas zjednoczył plemiona jaćwieskie. W czasie drugiego powstania pruskiego wsławił się licznymi wyprawami w głąb ziem pruskich. Dotarł ze swoim oddziałem aż do ziemi chełmińskiej. Odegrał dużą rolę w obronie ziem jaćwieskich przed Krzyżakami po 1275 r. W lutym 1281 r. komtur królewiecki Mangold von Sternberg zebrał silną armię i zaatakował ziemię Jaćwingów. Gród Skomanda został zdobyty i spalony, on został zmuszony do wycofania sie na Litwę. Jego klęska umożliwiła Krzyżakom ostateczny podbój ziem jaćwieskich w 1283 r.  W 1284 r. Skomand przyjął chrzest i poddał się władzy Zakonu. W 1285 r. zmarł na zamku krzyżackim w Bałdze."

Skarb ze Skomętna Wielkiego.

Na północ od opisywanych miejsc w Skomętnie Wielkim w 1927 roku rolnik Jezierski podczas prac rolniczych, odkrył niezwykle cenny skarb lub grób ciałopalny. Skarb został on przewieziony do „Prussia Museum” w Królewcu i zaginął pod koniec II wojny światowej.

W 1931 r. Carl Engel na łamach „Prussii” opublikował artykuł poświęcony depozytowi ozdób srebrnych ze Skomętna Wielkiego. Zabytki znajdowały się w niewielkiej jamie, nieckowatej w profilu, o średnicy ok. 30 cm i o miąższości ok. 25 cm. Dwa naramienniki ze skręconych drutów, dwie duże zapinki z zoomorficznymi zakończeniami oraz kolia złożona z 17 paciorków srebrnych i zawieszek krzyżowych znalezione zostały w niewielkim naczyniu brązowym oraz częściowo poza nim. Według znalazcy, właściciela pola buraków, na którym wykopano skarb, obok ozdób w naczyniu miały znajdować się przepalone kości ludzkie. Brązowy kociołek przykryty był pokrywką (prawdopodobnie drewnianą) oraz dodatkowo dużym, płaskim kamieniem. Engel datował znalezisko na XIII w. i interpretował je jako pochówek księżniczki, być może wywodzącej się z rodziny słynnego wodza Jaćwieży, Skomanda.

Po II wojnie światowej w odległości 750 metrów od wsi Skomętno, na niewielkim pagórku znaleziony został kolejny srebrny skarb. Rolnik August Dąbrowski w czasie głębokiej orki natknął się na naczynie z różnymi przedmiotami. Niestety nie zostały zebrane fragmenty naczynia. Rolnik w 1964 roku przeprowadził się wraz z całą rodziną do Niemiec. Kilka lat później sąsiad w tym samym miejscu także odkrył 25 srebrnych sztabek. W 2009 roku skarb został sprzedany do Muzeum Prehistorii w Berlinie.

Zakupiony przez muzeum skarb składał się ze zwoju srebrnego naramiennika, bransolet wykutych z grubej srebrnej taśmy, sztabek srebrnych (waga około 1,430 kg). Całkowita masa wynosiła 1,890 kg. Skarb wykazywał również interesujące podobieństwa ze skarbem, który znaleziono w 1927 roku. Oba znaleziska można datować, w przybliżeniu na przełomu XI i XII w.

cyt. http://www.egoturystyka.pl/strona-3447-skometno_grodziska.html