Janczarzy, także janczarowie (tur. yeniçeri – dosł. nowe wojsko) – doborowe oddziały piechoty tureckiej stanowiące trzon wojsk Imperium osmańskiego od XV do XIX wieku.

Zwyczaj tworzenia elitarnych oddziałów osobistej ochrony obcego pochodzenia i religii był powszechny wśród muzułmanów – przykładem są egipscy mamelucy, gdzie zwyczaj porywania dzieci był powszechny szczególnie wśród ghazich. Prawdopodobnie już w XIII wieku w ten sposób tworzono także oddziały w Turcji.

W 1329 roku sułtan Orchan wydał edykt o zorganizowaniu elitarnych oddziałów piechoty. Brańcy – pochodzący głównie z Bałkanów, ale również z terenów dzisiejszej Ukrainy – przymusowo przechodzili na islam. Byli oni hartowani fizycznie i uczeni sztuki wojennej. Najdorodniejszych kierowano do gwardii sułtańskiej. Trafiali się wśród nich także Polacy.

Potem w miarę rozrastania się imperium wraz z potrzebą rozbudowy armii wprowadzono specjalny pobór dzieci (tzw. dewszirme) od wszystkich chrześcijańskich rodzin je zamieszkujących. Co 5-7 lat odbywała się branka, w czasie której każda rodzina miała oddać w niewolę sułtanowi jednego syna. Jedynie rodziny posiadające jednego męskiego potomka zwolnione były z tego obowiązku. Preferowano chłopców w wieku od 14 do 16 lat, ale brano także w wieku 7 do 8 lat.

Najlepsi wyłonieni w czasie ćwiczeń kierowani byli do gwardii przybocznej. Kwaterowali w koszarach odizolowani od społeczeństwa, poświęcając się cały czas ćwiczeniom wojskowym. Tworzyli rodzaj bractwa żołnierskiego utrzymywanego żelazną dyscypliną, owianego duchem muzułmańskiego fanatyzmu, żyjącego tylko z wojny. Ci, którzy dożyli, w wieku 45 lat przechodzili na odpoczynek.

Począwszy od XV wieku szeregi janczarów stale rosły, pod koniec tego wieku było ich 40 tysięcy, w 1691 roku już 100 tysięcy. Cały korpus janczarów dzielił się na 196 ort, czyli wspólnot wojskowych. Orty miały wspólny kocioł i wyłącznie między siebie dzielili zdobycze wojenne.

Uzbrojeni byli w różnorodne gatunki broni, lecz zawsze posiadali krótką szablę (jatagan), włócznie, sztylet (kindżał), i początkowo łuk, zamieniony później w pistolet, a od 1566 roku w muszkiet. Walnie przyczynili się do zwycięstwa sułtana w bitwach pod Warną oraz w czasie oblężenia Konstantynopola.

W późniejszych wiekach, gdy zaczęło brakować chrześcijańskich brańców do oddziałów janczarskich zaczęto wcielać ludność muzułmańską tureckiego pochodzenia. Spowodowało to, że oddziały te z fanatycznych jednostek wojskowych, całkowicie oddanych władcy stały się jedną z głównych sił destabilizujących państwo. Wynosili na tron i obalali sułtanów (Patrona Halil).

W 1826 roku sułtan Mahmud II postanowił rozwiązać korpus janczarski, który zbuntował się na wieść o edykcie władcy. Przeciwko janczarom wysłano wówczas artylerię i spahisów. Większość janczarów zginęła, pozostali przy życiu zostali publicznie straceni.

Źródło: [1].