Twierdza Grudziądz – system fortów, głównie z XIX wieku, na terenie Grudziądza i okolicznych miejscowości. Zadaniem twierdzy była osłona Grudziądza i strategicznego mostu na Wiśle w wypadku działań rosyjskich.

Jej centralnym punktem jest Cytadela, zwana przez Niemców Twierdzą Courbiere’a (niem. Feste Courbiere) – forteca w północnej części miasta, której budowa rozpoczęła się

6 czerwca 1776 roku z rozkazu króla Prus Fryderyka II.

Inne forty powstały na przełomie XIX i XX wieku.

Większość umocnień była wykorzystana jedynie w 1806, 1807 i 1945 roku.

Wiele z nich, włącznie z Cytadelą, zachowało się do dziś w dobrym stanie.

zdjęcie nr 1

Twierdza została wybudowana na planie połowy ośmioboku regularnego, na skarpie wiślanej stanowiącej kulminację Kępy Fortecznej – 70 m powyżej koryta rzeki. Trzon twierdzy stanowił donżon i Wielki Magazyn.Potężny budynek donżonu 1 składał się z czterech kleszczy (na przedpolu których wzniesiono raweliny), 3 odcinków wałów (z bastionami na przedpolu). Końcówki donżonu (wysunięte w stronę Wisły) tworzyły baterie skrzydłowe 6 (kaponiery), służące do ostrzału podejścia do Wielkiego Magazynu oraz fosy bastionu I i V. Budynek Wielkiego Magazynu ograniczał rozległy dziedziniec (majdan).

Wnętrze donżonu zostało całkowicie skazamatowane. Ścianę zewnętrzną stanowił potężny ceglany mur, pierwotnie gładki – bez otworów okiennych i strzelnic. Nad murowanymi kazamatami-usypano ziemny nasyp strzelecki. W obrębie donżonu istniały 2 główne bramy wjazdowe: Brama Górna 2 od strony południowej oraz Brama Dolna 3 od strony północnej. Wielki Magazyn 4 stanowił zabezpieczenie nasady twierdzy od strony skarpy wiślanej. Obiekt ten miał około 480 m długości i był załamany w połowie. W okolicy załamania utworzono dwa otwory bramne wiodące na górny taras wiślany. Były to tak zwane Bramy Wodne 5.

zdjęcie nr 2

Głównym elementem obrony twierdzy były bastiony B1 – B5, służące zarówno do walki dalekiej, jak i bliskiej. Wzniesiono 5 bastionów oznaczonych cyframi rzymskimi (I-V), z czego trzy środkowe miały pełen pięciokątny narys, dwa skrajne zaś były pół bastionami. Były to bastiony „detaszowane” to znaczy oddzielone od głównego rdzenia twierdzy wewnętrzną fosą. Komunikację z rdzeniem cytadeli zapewniał most zwodzony nad fosą oraz podziemny korytarz. Bastiony miały podwójne barki – niskie oraz wysokie. Barki niskie miały 5 pomieszczeń kazamatowych zaopatrzonych w strzelnice artyleryjskie dla armat broniących fosy (tarasujących).

zdjęcie nr 3

Barki wysokie, zwieńczone wałem ziemnym dla ciężkich armat, przechodziły bezpośrednio w orylony, osłaniające od przedpola barki niskie. Każdy bastion miał system chodników minerskich i komunikacyjnych tworzący pętlę pod barkami wysokimi, czołami i szyją bastionu. Od pętli tych odchodziły odgałęzienia w kształcie litery T, zakończone piecami minerskimi. Przed bastionami wykopana została fosa główna.

Na jej dnie, pomiędzy bastionami, rozmieszczono dodatkowe wgłębienia z obmurowaną fosą, tak zwane nożyce, stanowiące dodatkową przeszkodę i miejsce dla strzelców (nożyce nie zachowały się). Od zewnątrz ściana fosy była obmurowana kamieniem, tworząc przeciwskarpę kryjącą korytarz – galerię przeciwskarpową. Zewnętrzną linię obrony stanowiły cztery potężne raweliny R1 – R4, także oznaczone cyframi rzymskimi (I-IV). Przez rawelin I i IV przechodziły drogi dojazdowe do głównych bram.Budowle składały się z dwóch odcinków obrony: reduty i słoniczoła.

Do rawelinów od strony bastionów prowadziły korytarze podziemne pod dnem fosy głównej. Odrębny dla każdej budowli system chodników minerskich tworzył formę pętli obejmującej zarówno redutę jak i słoniczoło. Całą twierdzę obiegała na zewnątrz droga kryta osłonięta nasypem stoku. W jej załamaniach umieszczono 8 lunet, obecnie nie zachowanych. Galeria przeciwskarpowa i nasady lunet stanowiły podstawę systemu walki podziemnej, odchodziły od nich promieniście główne chodniki kontrminowe. Chodniki następnie rozgałęziały się w tak zwane boczniki, zakończone piecami minerskimi.

Planowano wykonać 3 poziomy chodników. Ostatecznie wykonano górny poziom i zaczątki drugiego, dolnego poziomu. Zachowało się kilka szybów zejściowych do chodników drugiego poziomu. Według inwentaryzacji niemieckiej z 1840 roku udało się ostatecznie zbudować 12,6 km korytarzy. Dzieło rogowe składało się (zaczynając od południa) z właściwego dzieła rogowego z dwoma półbastionami, poprzedzonego nieistniejącym rawelinem R (w jego miejscu istnieje trójkątny plac broni). Bastiony są zachowane wraz z siecią chodników minerskich.

zdjęcie nr 4

Następnym elementem był I odcinek obrony I (zachowane są resztki murów przyziemia, kilka pomieszczeń i chodników minerskich). Załamana linia komunikacyjna K (z zachowanymi chodnikami minerskimi) prowadziła do II odcinka obrony II (ocalały fragmenty przyziemia z 2 strzelnicami armat flankujących fosę). Częściowo zachowany jest mur przeciwskarpy zaopatrzony w korytarz obiegowy oraz droga kryta z 3 placami broni w kształcie „zębów piły”.

                                                                                          źródło: www.pl.wikipedia.org, www.laskowice.com.pl/

O keszu:

Twierdza Grudziądz należy do moich ulubionych, poznawałam ją jeszcze w latach 90 i bardzo lubiłam tutaj przyjeżdżać i zwiedzać poszczególne forty.

Kesza celowo nie umieściłam w środku, ze względu na pojawiających się tam lokatorów.

Współrzędne doprowadzą Cię do końcówki dzieła rogowego ( zdjęcie nr 3 i 4) a także miejsca, gdzie można wejść do środka chodnika podziemnego ( widoczne jest kilka wlotów -  np. zdjęcie nr 2)

Udaj się ścieżką dalej w prawo,  tak jak ona zakręca ( wzdłuż dzieła rogowego) i po kilkunastu metrach, po prawej stronie, ( przy murze) szukaj nisko w rozgałęzionym drzewie. 

Spojler pownien pomóc.

UWAGA!!

Dla pierwszego znalazcy pod pojemnikiem znajduje się zapakowany w czarną folię certyfikat FTF wraz z drobnymi upominkami  -  nie zapomnij zabrać.

W pojemniku natomiast znajduje się reszta certyfikatów.

Pojemnik ma swoje maskowanie, ale proszę zamaskuj go jeszcze dodatkowo kawałkami cegieł i liśćmi, aby nie był widoczny dla mugoli.

POWODZENIA !!!!!