#13 - Kotlina Turoszowska pieszo lub rowerem

Pomysł na założenie skrytek w Kotlinie Turoszowskiej narodził się podczas przygotowywania Pierwszego Pieszego Rajdu Kotliny Turoszowskiej w Bogatyni.

I Rajd Kotliny Turoszowskiej odbył się 30 czerwca 2019 roku o dystansie 60 km.

Chęć udziału w Rajdzie zadeklarowało 203 uczestników.

Na starcie pojawiło się 187 uczestników a do mety dotarło 151 startujących.

W Pierwszym Pieszym Rajdzie Kotliny Turoszowskiej udział wzięli uczestnicy z krajów: Polski, Czech, Słowacji oraz Niemiec.

Po 6 godzinach i 18 minutach pierwszy uczestnik rajdu dotarł na metę.

Trasa Rajdu prowadziła przez trzy kraje: Polska, Czechy, Niemcy.

II Rajd Kotliny Turoszowskiej odbył się 19 czerwca 2021 roku o dystansie 61 km.

Chęć udziału w Rajdzie zadeklarowało 207 uczestników.

Na starcie pojawiło się 173 uczestników a do mety dotarło 123 startujących.

Po 9 godzinach i 20 minutach pierwszy uczestnik rajdu dotarł na metę.

Tym razem trasa rajdu odbyła się tylko w Polsce.

III Rajd Kotliny Turoszowskiej odbył się 18 czerwca 2022 roku o dystansie 62 km.

Chęć udziału w Rajdzie zadeklarowało 230 uczestników.

Na starcie pojawiło się 193 uczestników a do mety dotarło 164 startujących.

Trasa Rajdu prowadziła ścieżkami po polskiej jak i czeskiej stronie :)

IV Rajd Kotliny Turoszowskiej odbył się 17 czerwca 2023 roku o dystansie 62,5 km.

Chęć udziału w Rajdzie zadeklarowało 235 uczestników.

Na starcie pojawiło się 191 uczestników a do mety dotarło 162 startujących.

Trasa Rajdu prowadziła ścieżkami po polskiej jak i czeskiej stronie gdzie było 1 800 m przewyższeń.

Najstarszy uczestnik rajdu miał 76 lat i pochodzi z Gdańska.

W rajdzie udział wzieła Dorota Szparaga, która przeszła samotnie Via Alpina Red Trail - 2 650 km.

INFORMACJA O KOTLINIE TUROSZOWSKIEJ:

Kotlina Turoszowska znajduje się w powiecie zgorzeleckim, w gminie Bogatynia oraz w przygranicznym obszarze Republiki Czeskiej na terenie gmin Hradek nad Nisou oraz Chrastava

Oprócz znajdowania skrytek będzie możliwość poznania historii Kotliny Turoszowskiej dawnej i obecnej.

TRASA PĘTLI KOTLINY TUROSZOWSKIEJ:

Pętla Kotliny Turoszowskiej zaczyna się na placu przy Dworcu Historii w Bogatyni i będzie przebiegać ścieżką Śladami Przeszłości do Opolna Zdrój. Następnie ścieżką przemytników dotrzemy do drogi asfaltowe (Bogatynia – Sieniawka), którą kierujemy się do Kopaczowa.

Następnym miejscem jest Styk Trzech Granic gdzie znajdujemy szlak zielony, którym podążamy wzdłuż Nysy Łużyckiej do Trzcińca Górnego, tu znajdują się ruiny Zamku Ronów.

Drogą polną kierujemy się do Działoszyna, a drogą asfaltową idziemy przez Posadę, Bratków, Krzewinę aż dochodzimy do Lutogniewic.

W Lutogniewicach kierujemy się na pas graniczny drogą szutrową dochodzimy do drogi asfaltowej (Działoszyn – Wyszków), którą kierujemy się do Wyszkowa. Następnie zwałowiskiem zewnętrznym zwanym hałdą dochodzimy do Bogatyni.

OPIS Z TABLICY GEOPARK

Geologiczne dzieje naszej okolicy.

Jasna Góra leży w obszarze ciekawym pod względem geologicznym. Na powierzchni występuje tu prawdziwa mozaika skał różnego wieku i pochodzenia. Jesteśmy na granicy prastarego masywu izerskiego (część bloku karkonowsko-izerskiego) zbudowanego ze skał magmowych i metamorficznych oraz młodszej niecki żytawskiej wypełnionej skałami osadowymi.

Najstarsze skały naszego regionu tworzyły się 500 mln lat temu w erze geologicznej nazywanej prekambrem. Wtedy nie było tu jeszcze żadnych gór, ale rozległe morze. Nie było nawet kontynentów i oceanów w dzisiejszym kształcie. Nasz teren zbudowany głównie z ilastych osadów z fragmentami granitów, wynurzyły się z wód. Podczas kaledońskich ruchów górotwórczych w epoce zwanej kambrem, pod powierzchnią ziemi pojawiła się magma, która po zastygnięciu utworzyła granit rumburski. Skała ta występuję w dwóch odmianach: drobnoziarnistej oraz tzw. porfirowatej, wyróżniającej się dużymi kryształami skaleni i niebieskawym zabarwieniem kwarcu. Nazwa granitu pochodzi od czeskiego miasta Rumburk w Górach Łużyckich. Najbardziej znanym odsłonieńciem geologicznym granitów rumburskich w najbliższej okolicy są Pogańskie Kamienie, między Wigancicami i Viśńovą. Na mapie geologicznej granity rumburskie zaznaczone są kolorem czerwonym. Wysoka temperatura magmy i ciśnienie towarzyszącej jej wciskaniu się w starsze skały, ilaste w fylity. Gnejsy izerskie mają charakterystyczna strukturę słojowo-oczkową lub warstewkową.

Około 320 milionów lat temu, w karbonie, podczas hercyńskich ruchów górotwórczych, pod powierzchnią ziemi znów pojawiła się magma, która po zastygnięciu utworzyła granit karkonowski i kolejny raz przekształciła skały kontaktowe. Seria skał przeobrażonych jest na mapie zaznaczona kolorem jasnoczerwonym z białą szafrurą. Skały budujące najwyższe szczyty Gór Izerskich w wielu miejscach w wyniku wietrzenia utworzyły malownicze skałki o fantastycznych kształtach. Na powierzchni skałek spotyka się misy wietrzeniowe, które niegdyś błędnie były uważane za misy kultowe, w których składano bóstwom ofiarę z krwi.

W czasie ruchów tektonicznych masyw krystaliczny popękał i powstał głębokie szczeliny. Niektóre z nich zostały wypełnione krystalizującym kwarcem. Najbardziej znanym wystąpieniem kwarcu są Wysokie Garby w Górach Izerskich, gdzie w kopalni "Stanisław"wydobywa się kwarc zwany Białym Flinsem. W szczelinach krystalizowały także inne minerały, np.: hematyt, kasyteryt, (ruda cyny koło Nowego Mista pod Smrkiem, Czerniawy, Świeradowa – Zdroju i Łaźniach Libverda. W niektórych rejonach, dzięki licznym spękaniom stosunkowo płytko pod powierzchnią ziemi panuje wysoka temperatura (powyżej 100 C) i krążące tam wody ogrzewają się. Wody termalne napotkano przy okazji eksploatacji węgla brunatnego w kopalni Turów.

Około 60 mln. lat temu, w paleogenie, podczas najmłodszych alpejskich ruchów górotwórczych, stary masyw karkonosko-izerski zrównany w poprzednich epokach przez erozję, zaczął się ponownie wypiętrzać tworząc Karkonosze i Góry Izerskie. Ruchom górotwórczym towarzyszyły wybuchy wulkanów i trzęsienia ziemi. Około 25 – 33 mln lat temu powstały stożki wulkaniczne, a okolica Bogatyni i Zittau zaczęła się zapadać, tworząc nieckę żytawską. Najbardziej charakterystyczne stożki w naszej okolicy to Bukowiec koło czeskiej osady Izerka oraz Landeskronekoło Gorlitz. Z wylewającej się lawy utworzyły się bazalty (Markocice, Hermanice, Góra Zamkowa we Frydlancie) i fonolity (między Opolnem – Zdrój i Jasną Górą). Utwory wulkaniczne na mapie zaznaczone są kolorem zielonym. Bazalty tworzą charakterystyczne sześciokątne słupy, zwane potocznie "organami". W zasięgu kilku kilometrów stąd można zobaczyć piękne przykłady "organów", które są pomnikami przyrody: Kodeśova Skala koło Hermanic oraz Kleine i Grosse Orger koło Jonsdorfu. Bazalt i fonolit są dobrym materiałem budowlanym. Skały wykorzystano do wzniesienia koryta Miedzianki oraz do budowy fundamentów wielu budynków w Bogatyni i Jasnej Góry.

Niecka żytawska to część ryftu Ohrzy, jednego z głównych kontynentalnych rowów tektonicznych Europy. Okolice Bogatyni są miejscem krzyżowania się dwóch wielkich stref tektoniczno-wulkanicznych. W neogenie, teren między Bogatynią i Zittau, raz pokrywał się bagnistym jeziorem i wtedy osadzały się pokłady węgla brunatnego, raz wynurzał się i ze zwietrzałych masywów krystalicznych otaczających nieckę osadzały się iły. Proces trwał miliony lat, przez cały neogen i towarzyszyły mu zjawiska wulkaniczne. Tak nazbierało się nawet 350 metrów osadów. Skały osadowe zaznaczone są na mapie żółtą barwą.

Na koniec nadeszła epoka lodowcowa, która nadała ostatni gruntowny "szlif" naszemu krajobrazowi. Nasuwający się ze Skandynawii kontynentalny lodowiec wyprasował i sfałdował teren, po którym parł, pozostawił po sobie piaski, gliny i żwiry, a także przywlókł kamienie, które są obce w naszym terenie: krzemienie oraz czerwone granity skandynawskie. Po ustąpieniu lodowca, zimna prawie pozbawiona roślinności kraina powoli zaczynała upodabniać się do dzisiejszego krajobrazu.

W ostatnich latach, na krajobraz naszej okolicy wpłynął człowiek, podejmując na wielką skalę eksploatację bogatych złóż węgla brunatnego. Wydobycie węgla brunatnego na naszym terenie rozpoczęło się około 1740 roku w okolicy Zittau. W XIX stuleciu było tu już około 100 odkrywek i szybów prywatnych właścicieli. Stopniowo małe kopalnie likwidowano, a pokłady węgla stały się przedmiotem eksploatacji powołanej w 1904 roku spółki Herkules. Kopalnia, która powstała koło Turoszowa, dostarczała paliwodo jednej z pierwszych na świecie wielkich elektrowni Hirschfelde oraz do znajdującej się tam fabryki brykietu. Po 1945 roku kopalnię przejęło państwo polskie. Od 1956 roku rozpoczęła się budowa wielkiego kompleksu górniczo-energetycznego "Turów", która była największą energetyczną inwestycją w ówczesnej Europie. W 1965 roku uruchomiono elektrownię o mocy 1400 MW, a po ukończeniu budowy w 1971 roku, elektrownia osiągnęła moc 2000MW.

Stworzenie ogrodu geologicznego to pomysł i efekt Wolontariuszy PGE 2016 roku.

ŹRÓDŁO:

Tablice informacyjne na trasie ułożonych skrytek "Kotlina Turoszowska pieszo lub rowerem"

Książka "BOGATYNIA I OKOLICE ZARYSY DZIEJÓW" - Marian Iwanek i Elżbieta Orłowska

Książka "Polskie Górne Łużyce" - Waldemar Ben

Książka "Królewska Dolina Górnołużyckiej Ścieżki Działoszyn" – Ryszard Zawadzki

Książka "Im Zittauer Zipfel"

Fundacja Rajd Kotliny Turoszowskiej