Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Wojkowej

Łemkowska świątynia grekokatolicka

O miejscu:

Cerkiew św. św. Kosmy i Damiana w Wojkowej jest świątynią greckokatolicka z roku 1790. Po 1947 przejęta przez Kościół rzymskokatolicki. Obecnie użytkowana jako kościół filialny pod tym samym wezwaniem parafii św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku w dekanacie Krynica-Zdrój. Cerkiew przeszła kilka remontów: na początku XX wieku, w latach 1967-1970 i w latach 90. Polichromię i ikonostas odnowiono w latach 1997-1998. Cerkiew wpisano na listę zabytków w 1964. Została włączona do małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Cerkiew w Wojkowej istniała już pod koniec XVI wieku, jednak obecny budynek powstał dwa stulecia później po tym, gdy pierwsza świątynia została doszczętnie zniszczona przez pożar. Jest to budowla łemkowska, o konstrukcji trójdzielnej zrębowej. Ściany zostały oszalowane poziomo, z narożnikami, które wieńczą pionowe listwy. Nad przedsionkiem wznosi się wieża, wzniesiona w konstrukcji słupowo-ramowej. Wieńczy ją drewniany hełm wraz z kutym krzyżem. Dwa identyczne hełmy wieńczą dach nad nawą i prezbiterium. Nad nawą znajduje się dach namiotowy, zaś nad prezbiterium dach wielopłaciowy łamany uskokowo.

Wnętrze cerkwi nakrywają kopuły namiotowe. Wszystkie okna cerkwi są kwadratowe. Dodatkiem do cerkwi jest dołączona zakrystia. Pierwotnym kryciem budowli był gont, który w obecnych czasach pozostał jedynie na wieży. Ściany wewnątrz pokryte są ozdobną polichromią figuralno-ornamentalną pochodzącą z początku XX wieku. Centralną cześć cerkwi zajmuje ikonostas wykonany dla cerkwi w okresie jej wznoszenia, z którego usunięto carskie wrota oraz drzwi diakońskie. Jest to kompletny rokokowy ikonostas pochodzący z końca XVIII wieku.

Pozostałe wyposażenie cerkwi jest również cenne i pochodzi z XVIII i XIX wieku. Centralne miejsce zajmuje tabernakulum z 2 połowy XVIII wieku oraz drugie, przypominające kształtem małą świątynię z przełomu XIX i XX wieku. W nawie znajduje się ponadto płaszczenica, czyli płótno z namalowanym przedstawieniem umarłego Chrystusa, z XIX wieku. Oprócz tego w nawie znajduje się również ikona Chrystusa Nauczającego z XVIII wieku oraz nieco młodsze berło procesyjne z XIX wieku. Na berle procesyjnym zachowało się malowidło Ukrzyżowania i Matki Bożej z Dzieciątkiem. Zachowała się również wykonana tuż przed II wojną światową polichromia ze scenami Zmartwychwstania i Zwiastowania.

Teren przycerkiewny jest ogrodzony niskim kamiennym murkiem. Poza nim stoi nowa drewniana dzwonnica słupowo-ramowa pokryta dachem gontowym i współczesnymi dzwonami poświęconymi św. Kindze, Agacie i Józefowi.

Źródło: beskidsadecki.eu oraz wikipedia.pl

O skrzynce:

Skrzynka schowana w kamiennym murku otaczającym cerkiew.