Małomice (niem. Mallmitz) – miasto w województwie lubuskim w powiecie żagańskim. Położone nad rzeką Bóbr, na skraju Borów Dolnośląskich, w południowej części województwa.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego.

Według danych z 1 stycznia 2018 Małomice liczyły 3 512 mieszkańców. Powierzchnia miasta wynosi 525 ha. Małomice leżą na trasie kolejowej o znaczeniu międzynarodowym łączącej Kraków z Berlinem w odległości 60 km od granicy Niemiec i 80 km od granicy Czech.

Siedziba gminy, obejmującej miasto Małomice i sołectwa: Bobrzany, Chichy, Janowiec, Lubiechów, Śliwnik, Żelisław.

Historia

Prawa miejskie od 1969 roku. Początki życia i działalności człowieka na terenie Małomic sięgają czasów sprzed naszej ery. Hipotezę tę potwierdza znalezisko archeologiczne z 1926 roku – kamienna siekiera pochodząca z młodej epoki kamiennej. Okres kultury łużyckiej na obszarze dzisiejszej gminy Małomice to pierwszy udowodniony okres osadniczy. Drugi okres osadniczy przypadł na czasy piastowskie i był związany z plemieniem Bobrzan.

Materiał archeologiczny wskazuje, że początek osady można datować na VI w. p.n.e. W połowie pierwszego tysiąclecia p.n.e. tereny województwa zielonogórskiego (lubuskiego)znajdowały się pod silnym wpływem kultury Celtów. Następny okres do około IV w. n.e. charakteryzował się ekspansją imperium rzymskiego.

Najstarsza nazwa Małomic (Małynicz) została wymieniona w hołdzie lennym złożonym w 1329 roku przez księcia żagańskiego Henryka IV królowi czeskiemu we Wrocławiu. Pod koniec lat 30. XVI w. Małomice stały się własnością feudała – śląsko-łużyckiego – Fabiana von Schoenaicka. On to prawdopodobnie w 1572 roku nadał Małomicom ograniczone prawa miejskie. Rozwój Małomic znacznie przyśpieszyło przyznanie im statusu osady targowej. Schoenaick zezwolił na zawiązanie cechów rzemieślniczych mających prawo powoływania swych przedstawicieli do rady miejskiej. Rozwinęły się wówczas kowalstwo i garncarstwo – podwaliny późniejszego rozwoju przemysłu metalurgicznego i ceramicznego.

W 1766 roku właścicielem Małomic został ród von Dohnów, z którym są związane początki hutnictwa w miasteczku. Huta w Małomicach powstała ok. roku 1800. Z tego roku pochodzi bowiem pierwszy rysunek techniczny przedstawiający elewację i przekroje budynku huty. Piece hutnicze pracowały tu już w 1801 r. Fabian von Dohna manufakturę żelaza nazwał "Marienhütte" (huta "Maria") na cześć swojej żony Marii Amalii. Huta, dzięki zamówieniom cesarskiej armii, rozrosła się do kluczowego w tej branży na Śląsku zakładu przemysłowego. Wiąże się z nią tragiczna w skutkach historia z okresu wojen napoleońskich. Ówczesny właściciel Małomic, Fabian von Dohna, kazał wytopić, w tajemnicy przed Francuzami, znaczną ilość kul armatnich dla armii pruskiej. Kiedy sprawa wyszła na jaw, komando francuskie spaliło w odwecie wspaniały, górujący nad miastem, barokowy pałac von Dohnów. Pałac odbudowany w połowie stulecia, został zniszczony w czasie ostatniej wojny. W XIX w. nastąpiło ożywienie życia gospodarczego. W Małomicach rozwijał się przemysł metalurgiczny opierający się o miejscowe zasoby rudy darniowej. Od powstania aż do upadku Rzeszy Niemieckiej przemysł nastawiony był wyłącznie na produkcję zbrojeniową. W 1898 roku uruchomiono fabrykę naczyń, dziś POLMETAL Fabryka Wyrobów Blaszanych S.A.

 

W czasie I wojny światowej Małomice były z dala od walk. Uczestniczyły w nich poprzez swoją produkcję zbrojeniową. Po zakończeniu wojny huta została zamknięta na parę lat, ponownie uruchomiona w celu produkcji samolotów po dojściu Hitlera do władzy. W latach międzywojennych Małomice rozbudowano w części zachodniej. W latach 1928-1929 wybudowano kościół katolicki i kino. Przed wybuchem II wojny światowej oddano do użytku stadion sportowy z basenem. Od września 1944 do stycznia 1945 r. w Małomicach istniał obóz jeńców przywiezionych tu z powstańczej Warszawy. 14 lutego 1945 r. Małomice zostały zajęte w wyniku działań wojennych przez 13 Armię Frontu Ukraińskiego. W miejscowości utworzono polską administrację, która wysiedliła jej dotychczasowych mieszkańców do Niemiec. Jako polską nazwę przyjęto formę Małomice - od zniemczonej Mallmitz. W 1959 roku Małomice uzyskały status osiedla, by po dziesięciu latach otrzymać prawa miejskie.

Zabytki 

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są: 

 

Wnętrze Kościoła

Stacja kolejowa w małomicach

• kościół barokowy zbudowany w 1732 roku jako zbór ewangelicki z fundacji ówczesnych właścicieli dóbr małomickich. Nieużytkowany po II wojnie światowej uległ częściowej dewastacji. Po przejęciu przez Kościół Polskokatolicki został wyremontowany w latach 1982-1984 i stał się siedzibą nowo utworzonej parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Jest to barokowa budowla, murowana z cegły, założona na rzucie ośmiokąta z pięcioboczną absydą od zachodu i kolistą klatką schodową, częściowo wtopioną w mur północno-zachodniej ściany. Wnętrze jest nakryte kopułą z latarnią. Elewacje rozczłonkowane pilastrami oraz hemisferycznymi niszami. Dach mansardowy z ośmioboczną latarnią, zwieńczoną baniastym hełmem. Wewnątrz zachowało się kilka kamiennych płyt nagrobnych, m.in. gotycka z 1414 roku oraz szereg renesansowych z drugiej połowy 16 wieku z płaskorzeźbami przedstawiającymi postacie rycerzy z rodu Kotwiczów i Miliczów
• park krajobrazowy - dworski założony został na zlecenie potomka Fabiana von Dohna-Schlodien (1802-1871). Jego projektantem był Edurad Peterzlot, który od 1872 roku, pracował nad projektem parku, a następnie nadzorował jego wykonanie. Park położony jest w północnej części miejscowości
• willa, ul. Kościuszki 39, z 1920 roku

inne zabytki:

• pałac, nie istnieje, wybudowany został pod koniec 17 wieku. Wzorowany był na rezydencji Lubkowiców w Żaganiu. Pałac zniszczony został w czasie ostatniej wojny.
• ogród regularny , barokowy z pewnością założony został przy wspomnianym powyżej pałacu. Jego istnienie potwierdzają dzisiaj głównie przekazy ikonograficzne.
• dawny folwark zlokalizowany przy dzisiejszej ulicy Tadeusza Kościuszki. Na jego terenie znajdują się dwa budynki gospodarcze z początku 19 wieku . Są to długie budowle parterowe, nakryte dachami naczółkowymi.

O keszu: Znajduje się on na skwerku obok ratusza. Żeby go znaleźć należy zajżeć w "zielone" za rozkładem jazdy na wysokości głowy. Uwaga na mugoli !!!

W srodku trzy certyfikaty dla znalazców !!!