Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Gładyszowie

Łemkowska świątynia grekokatolicka

O miejscu:

Gładyszów założono prawdopodobnie pod koniec XVI wieku, pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1629 roku. Pierwotnie wieś zwała się Kwoczeń od popularnego w okolicy nazwiska Kwoczka. Potem przemianowano nazwę wsi od nazwiska właścicieli całej górnej doliny Ropy - Gładyszów z Szymbarku.

Cerkiew greckokatolicka w Gładyszowie została wybudowana w 1938 roku na miejscu poprzedniej, która została zniszczona w 1914 roku, kiedy to we wsi utrzymywał się przez ponad rok front działań wojennych. Miejsce po niej upamiętniają dwa krzyże umiejscowione na cmentarzu. Nową cerkiew wybudowali cieśle huculscy, pomysłodawcą był ówczesny proboszcz ks. Andrzej Złupko. Wybuch II wojny światowej nie pozwolił na wykończenie wnętrza świątyni i wyposażenie go. Po wysiedleni Łemków w 1951 roku świątynia była używana jako kościół rzymskokatolicki, dopiero po powrotach Łemków ponownie zaczęto sprawować w cerkwi nabożeństwa w obrządku greckokatolickim.

Cerkiew w Gładyszowie swoją bryłą odbiega od wyobrażenia typowej cerkwi łemkowskiej, gdyż jest zbudowana na planie krzyża greckiego, według wzoru zaczerpniętego z terenu dzisiejszej Ukrainy, taki styl zwany jest często "ukraińskim stylem narodowym", do którego były inspiracją cerkwie huculskie. W miejscu skrzyżowania ramion krzyża wybudowano dużą kopułę z odchodzącymi od niej czterema ramionami, pokrytymi blachą. Po środku konstrukcji, duża kopuła a odchodzące od niej cztery ramiona pokryte są blaszanymi dachami o konstrukcji kalenicowej. Poniżej okapów ściany nie są oszalowane, widoczne są grube belki z których budowana jest cerkiew. Ściany powyżej okapów są oszalowane poziomymi deskami, poniżej widoczne są grube belki z których zbudowana jest świątynia. Wnętrze jest puste, nie zostało wykończone przed wybuchem II wojny światowej. Przyozdabiają je pięknie haftowane chusty. Prace nad ikonostasem który ma się znaleźć w cerkwi dopiero trwają.

Cerkiew ukryta jest w kępie drzew, prowadzi do niej aleja obsadzona potężnymi drzewami. Na terenie należącym do świątyni znajduje się wolnostojąca dzwonnica. Obiekt znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej w województwie małopolskim. Od 1951 roku cerkiew była używana jako kościół rzymskokatolicki i dopiero powroty Łemków po 1956 roku przyczyniły się do ponownego choć bardzo sporadycznego wykorzystywania cerkwi dla wiernych obrządku greckokatolickiego. Przez pierwsze 10 lat, ksiądz unicki przyjeżdżał do Gładyszowa aż z Nowego Dworu Gdańskiego. Dziś cerkiew jest współużytkowana przez grekokatolików i rzymskich katolików, którzy mają swoją plebanię po przeciwnej stronie drogi.

Msze święte - rzymskokatolickie
niedziele i święta, czas letni i zimowy, 7.30, 11.30,
Msze święte - greckokatolickie
niedziele - 9.00

Źródła: BeskidNiski.com oraz Beskid-Niski.pl

O skrzynce:

Klipsiak ukryty pod dzwonnicą.