Maciej Tarnowski z dumą opowiada, że jego przodkowie byli jednymi z pierwszych, którzy sprowadzili się do Rudy. A pradziadek Stefan Świderski został wiceburmistrzem, zaraz po uzyskaniu praw miejskich. Pradziadkowie Macieja Tarnowskiego przybyli do Rudy Pabianickiej z Koluszek, w 1912 roku. - Wtedy były tutaj tylko pola, przez które płynęła rzeka - wspomina pan Maciej. - Pradziadkowie mieszkali najpierw na ulicy Trudnej 4. Ten dom jeszcze stoi. Nie było jeszcze wtedy w Rudzie kościoła. Ale w niedzielę przyjeżdżał tu ksiądz z parafii świętego Mateusza w Pabianicach. Odprawiał mszę świętą w tymczasowej kaplicy przy ulicy Magdaleny 3, a potem szedł do babci Świderskiej na obiad. Stefan Świderski pracował jako zawiadowca stacji, był też bibliofilem, zajmował się spółdzielczością. W 1923 roku zaczął budować dom na ul. Zarzecznej, odchodzącej od ul. Farnej. Wtedy to Ruda Pabianicka uzyskała prawa miejskie. Jak wynika z przeprowadzonych na terenie Rudy Pabianickiej wykopalisk archeologicznych osadnictwo mogło tu istnieć już 4 tysiące lat p.n.e. Na przykład w 1931 roku odkryto tu cmentarzysko pochodzące z wczesnej epoki żelaza. W XI wieku tereny Rudy nazywano Kasztelanią Chropską. W 1086 roku Judyta, żona Władysława Hermana przekazała kasztelanię biskupowi krakowskiemu. Ziemia obfitowała tutaj w złoża rud darniowych, dlatego szybko powstała osada hutnicza, gdzie wydobytą rudę przetapiano w tzw. kuźnicach, a z uzyskanego surowca wykonywano m.in. lemiesze do pługów. Stąd też późniejsza nazwa - Ruda. Wcześniej nazwano ją Kuźnicą Chocianowicką. O tej osadzie wspominał nawet Jan Długosz, który w 1466 roku wizytował dobra pabianickie. Huta działała do początków XVII wieku. Z czasem powstał tu folwark z młynem wodnym, spichlerzem i zabudowaniami gospodarskimi. Wybudowano tu również karczmę. Po drugim rozbiorze Polski Klucz Rudzki obejmujący folwark Ruda i wieś Rokicie znalazły się pod rządami Prusów. W 1822 roku mieszkały tu tylko 62 osoby. Wtedy też pojawił w jej nazwie drugi człon - Ruda Pabianicka, co oczywiście osada zawdzięczała bliskości Pabianic. Po klęsce Napoleona Ruda Pabianicka znalazła się na terenie zaboru rosyjskiego. Z czasem ziemię kupił tu Ludwik Geyer. Tyle, że nie wybudował na terenie Rudy przędzalni, jak początkowo planował, tylko cukrownie. Wniósł ją koło rzeki Ner, koło dzisiejszej ul. Farnej. Jednak Geyer nie zrobił tu interesu życia. M.in. przez to, że z daleka musiał sprowadzać buraki cukrowe. Nie pomogło dobudowanie gorzelni. W końcu król bawełny z Łodzi sprzedał rudzki majątek. Właścicielami Rudy Pabianickiej stali się warszawiacy - bracia Adolfa i Jakub Loewenbergowie oraz ich wspólnik Majer Junghertz. Był to rok 1873. Z czasem wspólnicy podzielili majątek między sobą. Kiedy zmarł Adolf, głównym właścicielem Rudy stał się Jakub Loewenberg. W cukrowni zatrudniał nawet 300 osób. Ale przed śmiercią nie zdążył spłacić pożyczki zaciągniętej na rozwój cukrowni. Majątek przejął Seliga Natanson. Jego synowie zamknęli cukrownie. Zaczęli parcelować teren, sprzedawać go na działki. Na części z nich powstały fabryki. Na stronie Klubu Sympatyków Rudy Pabianickiej przeczytamy, że były to m.in. Fabryka Pluszu Lebrechta Muellera, Fabryka Tkanin Technicznych Ludwika Luederta, Rudzka Przędzalnia Bawełny Spółka Akcyjna oraz Fabryka Tektury Arnolda Baiera. Około 1900 roku Ruda Pabianicka otrzymała prawa osady fabrycznej. Rok później dotarła tu linia tramwajowa. Należała do Łódzkich Elektrycznych Wąskotorowych Kolei Dojazdowych. Biegła ona wzdłuż ówczesnej Szosy Pabianickiej. Z czasem dobudowano jej rozgałęzienie w kierunku tzw. Dolnej Rudy. Tor ułożono wzdłuż dzisiejszej ulicy Rudzkiej... Ruda Pabianicka cały czas znajdowała się poza Łodzią. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1919 roku rozpoczęto starania przyznaniu tej osadzie fabrycznej praw miejskich. Powołano komitet społeczny. Na początku liczył 36 osób, z czasem liczba członków zmniejszyła się do sześciu. Na czele komitetu stanął ksiądz Franciszek Potapski, a dołączyli do niego: obywatel Szymankiewicz, Ryszard Zölbel, Antoni Ziętalski, Franciszek Dółka oraz Stefan Świderski, pradziadek Macieja Tarnowskiego. Po trzech latach z Warszawy nadeszła radosna wiadomość - 14 lutego 1923 roku ukazało się rozporządzenie Rady Ministrów na mocy którego utworzono miasto Ruda Pabianicka. Kilka miesięcy później wybrano historyczną Radę Miasta. A 15 listopada członków magistratu. Pierwszym burmistrzem został Franciszek Dółka. Pierwsze zebrania magistratu odbywały się w mieszkaniu Marii Majewskiej. Z czasem wynajęto lokal przy zbiegu ówczesnych ulic Staszica i Rżewskiego. Ruda została podzielona na siedem dzielnic: Rokicie, Chachułę, Marysin, Podgórze, Góry (Janówek), Rudę Górną i Rudę Dolną. Każda z dzielnic miała indywidualny charakter i przeznaczenie. - Ruda Pabianicka posiadała własny herb, a jego symbolika nawiązywała do czasów, kiedy Ruda wchodziła w skład majątku Kapituły Krakowskiej, do rozwijającego się szybko przemysłu oraz do herbu Pabianic - opowiada Maciej Tarnowski. - Herb był używany do 1937 roku kiedy Ministerstwo Spraw Wewnętrznych uznało go za historycznie nieuzasadniony. Podczas okupacji straciła swoją odrębność, ale posiadała oddzielne władze. Na ich czele stał okupacyjny komisarz Alfons Mees. Administracja Rudy opierała się na urzędnikach niemieckich bądź narodowości niemieckiej, którzy podjęli współpracę z okupantem. Zastępcami Meesa zostali Adam Schmidt, wieloletni członek Rady Miejskiej w przedwojennej Rudzie oraz Robert Zucker. Siedzibą władz pozostał budynek Magistratu, nie zmieniono również przeznaczenia miejsc użyteczności publicznej. Na terenie Rudy znajdowały się ekspozytury urzędów okupacyjnych. M.in. Urząd Pomocniczy Urzędu Pracy.

Dziękujemy za tekst dzienniklodzki.pl