GRZESIUKOWI

Skrzynka założona

z okazji upływającej 100-nej

rocznicy urodzin Stanisława Grzesiuka

          Stanisław Grzesiuk (ur. 6 maja 1918 w Małkowie, zm. 21 stycznia 1963 w Warszawie) – polski pisarz, pieśniarz (zwany również bardem Czerniakowa), z zawodu elektromechanik. Autor autobiograficznej trylogii: Pięć lat kacetu, Boso, ale w ostrogach i Na marginesie życia. Popularyzator przedwojennego folkloru czerniakowskiego.

          Stanisław Grzesiuk dzieciństwo i młodość spędził na warszawskim Czerniakowie, jednej z najbiedniejszej części przedwojennej stolicy. W gwarze czerniakowskiej ta część miasta była określana jako „Dół”. Rodzina Grzesiuków mieszkała w mieszkaniu znajdującym się na pierwszym piętrze nieistniejącej dziś czteropiętrowej kamienicy przy ul. Tatrzańskiej 10. Kamienica została spalona przez Niemców podczas powstania warszawskiego pod koniec sierpnia 1944 roku.

          W pierwszych dniach września 1939 roku, po apelu Romana Umiastowskiego, wraz z kolegami opuścił Warszawę, aby dołączyć do oddziałów Wojska Polskiego. Do domu wrócił po kapitulacji miasta. Zaangażował się w walkę z niemieckim okupantem, działając w konspiracji. Poszukiwany (prawdopodobnie wskutek donosu) przez Gestapo za posiadanie broni, w 1940 został aresztowany w czasie łapanki i wysłany na roboty przymusowe do Niemiec, w okolice Koblencji. Następnie zesłany do obozu koncentracyjnego w Dachau za pobicie gospodarza niemieckiego i ucieczkę z jego gospodarstwa.

Po kilkumiesięcznym pobycie w Dachau (4 kwietnia – 16 sierpnia 1940) przeniesiono go do Mauthausen-Gusen, gdzie przebywał do 5 maja 1945 r., tj. do momentu wyzwolenia obozu przez wojska amerykańskie. Więziony najpierw w „starym obozie” Mauthausen, a w 1941 roku przeniesiony do nowego „Gusen I”.

          Od 1947 chorował na gruźlicę płuc, będącą konsekwencją pobytu w obozach. Wielokrotnie przebywał w sanatoriach, najdłużej w sanatorium przeciwgruźliczym w podwarszawskim Otwocku. Przeszedł dwie operacje.

Zmarł na gruźlicę. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C2–8–9).

          Do napisania pierwszej książki namówiła go krytyczka literacka, Janina Preger, która przebywała z Grzesiukiem w tym samym sanatorium. W 1958 roku zadebiutował powieścią Pięć lat kacetu, w której opisał swój pięcioletni pobyt w obozach koncentracyjnych. Pisał barwnym, gawędowym stylem.

Druga autobiograficzna powieść, Boso, ale w ostrogach (1959, przedmowa Wojciech Żukrowski) przenosi czytelnika do przedwojennego Czerniakowa, dzielnicy warszawskiej biedoty, w której autor dorastał. Grzesiuk ponownie zapisał barwne opowieści z sugestywnie odmalowanym klimatem warszawskich „szemranych” dzielnic, opisem warunków życia, w jakich dorastał oraz humorem. Powieść ta została zaadaptowana przez Barbarę Borys-Damięcką pod tytułem „Ballada czerniakowska” i wystawiona jako spektakl teatralny w reżyserii Tadeusza Wiśniewskiego.

Trzecia książka, Na marginesie życia, wydana w rok po śmierci (1964) ze wstępem Janiny Preger, jest dramatyczną relacją jego zmagań z gruźlicą w obliczu śmierci.

         Zajmował się też popularyzowaniem przedwojennego folkloru stolicy i gwary warszawskiej (gwary czerniakowskiej), wykonywał uliczne pieśni warszawskie. Grał na bandżoli i mandolinie. Do najpopularniejszych piosenek przezeń wykonywanych należą: Czarna Mańka, Siekiera, motyka, Bujaj się Fela, Bal na Gnojnej, Ballada o Felku Zdankiewiczu, Komu dzwonią, U cioci na imieninach oraz Nie masz cwaniaka nad warszawiaka. Śpiewał również Balladę o Okrzei, często wykonywaną na warszawskiej Pradze w początkach XX wieku.

CIEKAWOSTKI:

• Pierwsze zarejestrowane nagrania piosenek Stanisława Grzesiuka pochodzą z 1959 roku .
• Bandżola Stanisława Grzesiuka została wypożyczona muzykowi Janowi Młynarskiemu, który nagrał na niej płytę z przedwojennymi warszawskimi balladami w hołdzie bardowi.
• W 2006 roku zrealizowany został film dokumentalny „Grzesiuk, chłopak z ferajny” (scenariusz Alex Kłoś, reżyseria Mateusz Szlachtycz).
• W 2018 Wydawnictwo Prószyński i S-ka rozpoczęło wydawanie wznowień książek Stanisława Grzesiuka pod redakcją Michała Nalewskiego, uzupełnionych o fragmenty pominięte wcześniej przez cenzurę i pierwszego wydawcę.
• W 2018 roku powstał film dokumentalny „Grzesiuk. Ferajna wciąż gra” wyreżyserowany przez Jarosława Wiśniewskiego, z udziałem m.in. wnuczki Grzesiuka Izabeli Laszuk, jego przyjaciela profesora Józefa Rurawskiego i Jana Młynarskiego.
• W styczniu 1979 roku jego imieniem nazwano jedną z ulic warszawskiego Czerniakowa.
• W 2012 roku na budynku mieszkalnym przy ul. Puławskiej 143 powstał mural Syn ulicy upamiętniający artystę.
• W 2016 na bocznej ścianie kamienicy przy ul. Lubkowskiej 7/9 (od strony ul. Gagarina) odsłonięto mural przedstawiający Stanisława Grzesiuka z bandżolą i napisem Stąd jestem! Stanisław Grzesiuk .
• Szwagierkolaska – polski zespół muzyczny założony przez Muńka Staszczyka i Andrzeja Zeńczewskiego w 1995 roku czerpie inspiracje z piosenek Stanisława Grzesiuka.
• Starszy brat Stanisława Grzesiuka, Wacław, premierę sceniczną adaptacji "Boso ale w ostrogach" w stołecznym teatrze Komedia (w 1971 r.) przypłacił zawałem serca.

(źródło: wikipedia.org)

SKRZYNKA:

- Geokrety znajdziesz (wrzucaj) do maskowania poza pojemnikiem głównym.

- Zawartość: logbook x2, certyfikaty (FTF+8 dla pozostałych znalazców), ołówek, drobne fanty na wymianę, 8xGK).

- Aby dostać się do zawartości górę maskowania należy delikatnie unieść pionowo w górę.

- Podczas zamykania skrzynki sprawdź, czy "prowadnice" weszły w otwory wykonane w ściankach maskowania.

- W zależności od wybranej drogi dojścia i pory roku, czeka Cię mniejsza lub większa przygoda.

- Skrzynki szukaj na okazałym dębie.

Życzę udanej zabawy :)