Park pałacowy – rozległy park krajobrazowy powstały po 1815 r. z przekształcenia wcześniejszego klasycystycznego układu i zachowujący elementy wcześniejszej, regularnej kompozycji

Położenie obiektu: na niewysokim wzgórzu z trzech stron otoczonym ciekami wodnymi (zakolem rzeki Lizy i wpadającym do niej bezimiennym strumieniem)

Pietkowo było początkowo siedzibą średniozamożnych dóbr szlacheckich położonych w okręgu administracyjnym zamku suraskiego, a nadanych w XV w. Pietkowskim. Z dworem Pietkowskich sąsiadowały lasy (aż do XIX w, pokrywające większość obszaru tych dóbr), a nieliczne wsie zorganizowana przez Pietkowskich liczyły razem tylko 40 włók chłopskich (660 ha). Z dworem sąsiadowały staw i młyn na Lizie (wzm. w 1580 r.). Wieś Pietkowo zlokalizowano po przeciwnej stronie rzeki (oddzielającej wieś od siedziby dworskiej) na przeciwległym wzgórzu. W sąsiedztwie wsi, przy gościńcu suraskim Mikołaj i Baltazar (zm. przed 1564 r.) Pietkowscy zbudowali w 1522 r. Kościół, który obsługiwał tylko ludność dóbr pietkowskich, nie był zatem samodzielną parafią lecz kościołem dworskim. Droga łącząca ten kościół i gościniec z dworem stała się główną osią kompozycji założenia.

Centralnym punktem kompozycji był tam murowany, piętrowy pałac zwrócony elewacją główną na północny-wschód, przy którym zbiegały się drogi ze wsi Pietkowo, ze Strabli, z Gabrysina, z osady młyńskiej oraz od strony lasu i stawów. Funkcję dwóch głównych dróg dojazdowych pełniły: droga od kościoła i targowiska (obsadzona drzewami w II połowie XIX w.) oraz droga ze Strabli, będąca głównym dojazdem w I połowie XIX w. (obsadzona w obrębie założenia kasztanowcami, a poza jego granicami topolami czarnymi). Po północno-wschodniej stronie pałacu urządzono przed jego frontem podjazd otoczony nasadzeniami drzew i krzewów, za którym dalej na północny-wschód mieścił się otoczony budynkami gospodarczymi dziedziniec gospodarczy oddzielony od parku szpalerem klonów. Po przeciwnej stronie pałacu umieszczono duże trawiaste wnętrze otoczone różnogatunkową roślinnością. Rosły tam m.in. egzotyczne gatunki drzew i krzewów oraz gatunki rodzime (modrzewie, lipy, klony, jesiony i graby), a we wnętrzu posadzono grupy kwiatów. Poprzez to wnętrze biegł widok z pałacu na duży staw na Lizie i usypaną na tym stawie kwadratową wyspę. Wzdłuż północnej granicy stawu biegła po grobli stara droga (z Topczewa i Wólki Pietkowskiej). W sąsiedztwie pałacu i głównego wnętrz parkowego oraz na północ od drogi z Gabrysina i osady młyńskiej rozciągały się kolejne wnętrza krajobrazowego parku, z krętymi drogami spacerowymi oraz nasadzeniami lip, klonów, świerków, kasztanowców, jesionów, grabów, brzóz, sosen, topól i innych drzew, a także z nasadzeniami krzewów ozdobnych. Nasadzenia te skomponowano w klombach i większych grupach otaczających kilka mniejszych wnętrz i jedno duże przekomponowane wnętrze starego ogrodu. Na skraju parku, nad Młynówką (odnogą Lizy), urządzono łazienkę, ogród kwiatowy i alpinarium. Na kępę położoną w widłach młynówki i Lizy wiódł stąd drewniany mostek. N kępie posadzono różne kwiaty. Nieopodal Młynówki i łazienki wzniesiono murowane budynki dwóch oranżerii i dom ogrodnika, zaś pomiędzy nimi, pod zadaszeniem urządzono ananasarnię. Od głównej alei dojazdowej do domu ogrodnika wiodła aleja grabowa oddzielająca sad od ogrodu warzywnego. Poza tym, na wzgórku położonym między oranżeriami a łazienką stała w parku altana otoczona lipami i klonami. W skład kompozycji krajobrazowej wciągnięto także młyn wodny i dom młynarza. Dawna część gospodarcza znajdująca się w sąsiedztwie podjazdu przed pałacem została zredukowana – zostawiono tam tylko stajnie i wozownię.

Aż do 1939 r. założenie było starannie pielęgnowane i stale przyozdabiane coraz to nowymi nasadzeniami utrzymującymi krajobrazowy charakter kompozycji (posadzono tu m.in. kilka rzadkich gatunków i odmian drzew oraz krzewów). Po spaleniu w latach 30. XX w. barokowego drewnianego kościoła wzniesiono nowy. Murowany, modernistyczny ale nawiązujący do form barokowych, ulokowany obok starego cmentarza kościelnego, zwrócony wieżą do rynku i założenia. Utrzymano w ten sposób więź kompozycyjno-widokową między kościołem a pałacem. W okresie międzywojennym rozbudowano również gorzelnię.

Lata II wojny światowej zapoczątkowały dewastację założenia, która kontynuowana była przez 40 lat powojennych. Majątek został upaństwowiony, a następnie podzielony między kilku właścicieli. W 1984 r. właścicielami różnych części założenia byli: Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Pietkowie, Gorzelnia, Państwowy Fundusz Ziemi i rolnicy indywidualni. Po parcelacji część parku zajęły zagrody chłopskie, ale pozostałe części parku jeszcze w latach 80. nie miały użytkownika.

W latach 50. XX w. rozebrano pałac, oficynę, 4 czworaki, łazienkę i młyn, zrujnowano oranżerie i dom ogrodnika, zlikwidowano ananasarnię i rozebrano murowane ogrodzenia, za to ponownie rozbudowano gorzelnię. Teren parku został zaniedbany, ubyło w nim wiele drzew a jego partie nadrzeczne systematycznie zarastały olsami. Mimo to, w końcu lat 80. XX w. nadal był jednym z cenniejszych zabytków ogrodowych ówczesnego województwa białostockiego, stanowiąc przykład wysokiej klasy umiejętności kształtowania krajobrazu. Wciąż stały tu stare budynki: zrujnowane dwie oranżerie i zrujnowany dom ogrodnika, stajnia (później obora), gorzelnia, dom gorzelnianego, magazyn przy gorzelni i 3 czworaki.

Po 1864 r. powiększono założenie o dwie osady fornali, jedną w sąsiedztwie dawnej części gospodarczej, a drugą za osadą młyńską, gdzie wybudowano też kompleks zabudowań gorzelni (w tym murowany budynek gorzelniany i 3 drewniane magazyny) oraz dom gorzelnianego ulokowane po obu stronach drogi biegnącej wzdłuż północno-zachodniej granicy stawu. Lokalizacja samej gorzelni przerwała bieg alei wiodącej od Gabrysina do stawu młyńskiego (jednej z alei promienistego układu), a budynek gorzelni zamknął widok na kapliczkę w Gabrysinie z mostku przy młynie (który funkcjonował w Pietkowie do II wojny światowej). W szczytowym okresie rozwoju założenie zajmowało powierzchnię około 37, 5 ha.