Zgierski kirkut

        Przed 1825 rokiem nie było w Zgierzu wspólnoty żydowskiej. Żydzi, pierwsi stali mieszkańcy, zarówno Zgierza jak i parafii zgierskiej należeli wcześniej do kahału strykowskiego, a później parzęczewskiego i tam w Parzęczewie odbywały się pochówki zgierskich Żydów. Dopiero w momencie powstania gminy żydowskiej, właśnie w 1825 roku, powstał żydowski cmentarz tu w Zgierzu. Usytuowany był na krańcach ówczesnego miasta, na rozległej wydmie nad Bzurą. Stąd, chyba od wydmy nazwa ulicy - Piaskowa (obecnie Henryka Barona). Rewir żydowski obejmował obecne ul. Sieradzką, Łódzką i Barona

Cmentarz zgierski został założony w roku 1826, w 1885 został rozszerzony. Dziś trudno sobie ten kształt wyobrazić. W latach 1940–1941 cmentarz został zdewastowany przez Niemców. Macewy wykorzystano jako materiał do utwardzania dróg. Jeszcze po wojnie był ogrodzony i wtedy było wiadomo gdzie jest cmentarz. Później ogrodzenie uległo zniszczeniu, na terenie cmentarza, zaczęli przebywać drobni pijaczkowie,  nauczyciele przyprowadzali dzieci na lekcje WF. Część cmentarza zajęto pod zabudowania "ogródków działkowych", co nie najlepiej świadczy o ówczesnych decydentach, ale także o samych działkowiczach.

Lokalizacja kirkutu w Zgierzu na niemieckiej mapie topograficznej z 1944 r.

Jest jeszcze jedna drażliwa sprawa. Niemcy zdewastowali cmentarz rzucając na bezładną stertę nagrobki. Część z nich wykorzystali do budowy krawężników na niektórych ulicach. Są tam do dziś. Drzewa powyrywano z korzeniami, a cały teren został zaorany. W literaturze żydowskiej przejawia się motyw udziału Polaków w tej dewastacji. Z tego, co opowiadali uczestnicy tych działań wyglądało to tak: w czasie okupacji dzieci polskie od lat 12 do 16 były wykorzystywane do wykonywania pod niemieckim nadzorem różnych prac, najczęściej porządkowych. Tej młodzieży było do 30 osób. Codziennie musieli się stawiać w określone miejsca. Pewnego razu kazano im iść na dewastowany przez Hitler Jugend niemiecki cmentarz i przenosić czy raczej przeciągać nagrobki. Taki był udział Polaków w niszczeniu cmentarza. Za odmowę pracy groziła wysyłka do obozu pracy.

Obecnie na powierzchni 1,5 ha nie zachował się żaden nagrobek.

Na początku lat 90. XX wieku przyjechał z Kanady pan Jakub Milgrom. Opowiadał, że jego Ojciec zmarł 1 września 1939 r. i został pochowany na tym cmentarzu. On nigdy nie widział grobu swego Ojca, miał wtedy roczek. Przeznaczył pewną sumę na ogrodzenie części cmentarza i umieszczenie tam odpowiedniej tablicy. Zajęło się tym Towarzystwo Przyjaciół Zgierza. Teraz przedstawiciele gminy żydowskiej twierdzą, że jest to niezgodne z ich przepisami.

I jeszcze jedna uwaga. W naszym kraju, teren cmentarza po 50. latach nieużywania może uzyskać inne przeznaczenie. Żydzi uważają, że cmentarz istnieje do końca świata...

żródła: sztetl.org oraz na podstawie: artykułów pt. "Czas pamięci i zadumy" Ilustrowany Tygodnik Zgierski" Nr 44/2008 (28.10.-03.11.2008 r.) i Nr 1 (04.-10.01.2011 r.) - Maciej Wierzbowski