Pierwszy budynek kościoła powstał zapewne przed rokiem 1260 na prawie średzkim. Ks. Wacław z Sulgostowapodawał, że w Lutyni był kościół pw Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W Aktach Wizytacyjnych Archidiecezji Poznańskiej istniał zapis, że w roku 1539 kościół w Lutyni był drewniany. Wymieniani też byli następujący po sobie, Proboszczowie Lutyńscy.

Na przełomie XIV i XV wieku więc Lutynia miała swój kościół i duszpasterzy. Beneficjum  nie zawsze było obsadzone, np. z racji zniszczenia kościoła przez spalenie czy ząb czasu. W 1531r. współwłaściciel Lutyni Jan Oborski otrzymał pozwolenie królewskie na zapis rocznego czynszu 150 marek na utworzenie kościelnego beneficjum. Dokument z roku 1594 zaznacza, że kościół w Lutyni był drewniany, obszernej i pięknej konstrukcji, ale potrzebował reperacji. Dlatego żona Mikołaja Kołuckiego de Łysieckie zaciągnęła na ten cel 200 florenów na wsi Fabianowie. Pomimo tej troski, według zapisu Ks. Wacława z Sulgestowa, wizytacja kanoniczna w roku 1610 orzeka, że kościół w Lutyni po części jest znowu zrujnowany.

Na ten sam cel w 1663Jan Oborski, dziedzic Lutyni, przeznaczył 500 zł. i w 1672r. Andrzej Chudzyński legował także 500 zł. Pomimo takiej ofiarności i gorliwości kościół nie był reperowany i wreszcie uległ zmieszczeniu. Dopiero 1713r. lutyckie beneficjum Ks. Maciej Wyszkowski, który przebudował budynek kościoła. W 1716r. stanął nowy, drewniany kościół, który poświęcony został w 1722r. Ks. Maciej Wyszkowski był Proboszczem 46 lat i w ciągu jego rządów zarówno kościół i beneficjum doprowadził do kwitnącego stanu.

Po jego śmierci parafią lutycka opiekował się Ks. Stanisław Łukomski proboszcz dobrzycki. Zasobność parafii pozwoliła, aby w 1759r. sprowadzić wikariusza Adama Powidzkiego. Nowy proboszcz, Ks. Franciszek Długosz, objął beneficjum w 1764r. i pracował do swojej śmierci w 1787r. Wtedy to probostwo lutyńskie zaczęło podupadać, a kościół chyli się ku ruinie.

W latach 1801/1802 ówczesny dziedzic Józef Otuski wybudował w miejsce starego, drewnianego, z którego pochodzi dzwon, nowy, murowany kościół z wieżą, który stoi do dnia dzisiejszego i jest zabytkiem. Dzwon poświęcony był przez biskupa poznańskiego Stanisława Hozyusza w 1724r.

Od zachodu ma kwadratową wieżę z baniastym hełmem, a od wschodu półkolistą zakrystię. Wnętrze kryte jest sklepieniem kolebkowym. Klasycystyczne wyposażenie pochodzi z pocz. XIXw.

Ponadto miejsce jest znane z kultu Matki Bożej Lutyńskiej datowany jest na początki XVIIw. Wzmianki o kulcie znajdują się w Aktach Wizytacyjnych Archidiecezji poznańskiej, które podają, że w kościele w Lutyni znajduje się Cudowny Obraz Matki Bożej, powszechnie znany w całej okolicy i czczony jest z racji cuda, jakie się tam dokonywały. Wizytacja Kanoniczna z 26 kwietnia 1675 roku poleca proboszczom lutyńskim posiadanie dobrze oprawionej książki, do której wpisywane będą cuda i okoliczności jakie się dokonały, wraz z podaniem osób i wiarygodnych świadków. Wspomniana książka znana jako Księga cudów parafii lutyńskiej była prowadzona sporadycznie już od 1671r.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Parafia_Najświętszej_Maryi_Panny_Wniebowziętej_w_Lutyni

UWAGA KORDY WSKAZUJĄ SANKTUARIUM!!! a nie miejsce ukrycia kesza!

aby odszukać kesza należny udać się do ołtarza polowego, blisko schodków