Wołomińskie Getto

W grudniu 1939 r. Niemcy utworzyli w Wołominie getto. Kto w danym terminie nie wejdzie do getta, temu zostanie skonfiskowany cały majątek i siłą zostanie przesiedlony. Można było zabrać ze sobą wszystkie swoje rzeczy.Do wołomińskiego getta, zgodnie z zarządzeniem sołtysa, przesiedlono także Żydów z okolicznych wsi. Łącznie było tam ponad siedem tysięcy ludzi. 

Lokalizacja

Jak podaje Tadeusz Kielak w swym opracowaniu zatytułowanym Tragiczne losy ludności żydowskiej w Wołominie w latach 1939–1943 getto obejmowało „obszar od przejazdu kolejowego, wzdłuż torów kolejowych przy ul. Wilsona do Kobyłki, do ul. Wspólnej dalej drogą z Kobyłki do Wołomina (obecnie szosa warszawska), następnie do ulicy Wiejskiej, ul. Glinki, Cementową do przejazdu w Wołominie”

Życie w Gettcie

Getto było bardzo małe i było tak ciasno, że w jednej izbie żyło dziesięciu ludzi. Nie było ściśle odizolowane od miasta. Umożliwiało to obustronny handel i przepływ żywności z tzw. „aryjskiej strony”. Z czasem Żydzi zostali odcięci od świata zewnętrznego. W getcie nastał okres nędzy, głodu, chorób i terroru.

Likwidacja

Likwidacja getta w Wołominie nastąpiła w październiku 1942 roku. Większość Żydów wywieziono do Radzymina, skąd później trafili do komór gazowych Treblinki.

Mapa 

Zaznaczone na mapie granice getta są tylko orientacyjne. Zostały wyznaczone na podstawie przeczytanych źródeł, które nie są dokładne i jest ich niewiele.

Pomniki

Tablicę upamiętniającą Polaków ratujących swoich sąsiadów – Żydów – w latach 1939-1945 odsłonięto w Wołominie. Jest to owoc starań lokalnego środowiska patriotycznego i naukowego dla upamiętnienia tych mieszkańców powiatu wołomińskiego, którzy z narażeniem życia wywiązali się z obowiązków sąsiadów, Polaków i katolików.

Pomnik jest przejawem pamięci o obywatelach polskich narodowości żydowskiej, którzy zamieszkiwali teren powiatu, lecz w wyniku niemieckiej polityki eksterminacyjnej zostali zgładzeni. O mieszkańcach tych świadczą także mogiły w pobliskich lasach i wydawane na terenie Wołomina prace popularno-naukowe oraz organizowane spotkania, wystawy czy wieczory kultury żydowskiej. Trwają także prace nad oznakowaniem innych miejsc związanych z życiem i martyrologią Żydów z tego obszaru.

Sami naziści wystawili świadectwo mieszkańcom Wołomina, jako wybitnie sabotującym ich antypolską i antyżydowską politykę nazywając to miasto „banditenstad”. Choć opisane są wypadki wymuszania okupu w zamian za niewydawanie Żydów – tzw. szmalcownictwa – z okolic Wołomina to istnieje także bardzo wiele wspomnień, mówiących o heroicznej i wieloletniej walce całych rodzin a nawet małych zakładów pracy o ocalenie ukrywających się na terenie ich zabudowań żydowskich sąsiadów. Są też znane przypadki wspólnych rozstrzelań Polaków i Żydów przez Niemców.

Więcej o pomniku i odsłonięciu:

http://niezalezna.pl/46813-pomnik-polakom-ratujacym-zydow

ZAPOMNIANA HISTORIA WOŁOMINA

Skrzynka jest drugą z serii Zapomniana historia Wołomina dotyczącą Żydów zamieszkujących miasto.

pozostałe skrzynki:

#1 Wołomińska Synagoga

#2 Wołomiński Kirkut

#3 Wołomińskie Getto 

źródła: 

http://www.sztetl.org.pl/pl/article/wolomin/13,miejsca-martyrologii/10395,getto-w-wolominie/

http://www.kirkuty.xip.pl/wolomin_holocaust.htm

http://www.interklasa.pl/portal/dokumenty/r127/strony/zydzi.htm