Podczas wojny z Bolszewikami w sierpniu 1920 roku oczy całej Polski i Europy zwrócone były na Radzymin. W trakcie Bitwy Warszawskiej, od 13 do 15 sierpnia, miasto to czterokrotnie przechodziło z rąk do rąk.

Ciężar walk w rejonie Radzymina znakomicie uzmysławia kalendarium bitwy:

13 sierpnia:

• godz. 1-2: atak bolszewików na polskie placówki pod Zawadami,
• godz. 6:30-7: natarcie 21. Dywizji sowieckiej na Radzymin,
• godz. 11: powstrzymanie ataku nieprzyjaciela i wycofanie się bolszewików,
• godz. 17: ponowny szturm na miasto 21. i 27. dywizji sowieckich,
• godz. 18: przerwanie polskiej linii obrony pod Kraszewem,
• godz. 19: zajęcie Radzymina przez bolszewików.

14 sierpnia:

• godz. 1: gen. Rządkowski wydał oddziałom 1. Dywizji Litewsko-Białoruskiej rozkaz podjęcia kontrataku na Radzymin,
• godz. 4-7: 81. brygada sowiecka zajęła Wólkę Radzymińską i Dąbkowiznę – powstał niebezpieczny wyłom w obronie,
• godz. 10: początek natarcia wojsk polskich na Radzymin,
• godz. 12: oddziały Wileńskiego Pułku Strzelców odebrały bolszewikom miasto,
• godz. 12:3 –14: nieprzyjaciel wyparł pułk wileński z Radzymina - odwrót na II linię obrony,
• ok. godz. 14: śmierć kpt. Downar-Zapolskiego,
• godz. 15-16: narada generałów Hallera, Latinika i Żeligowskiego w Jabłonnie,
• godz. 16: gen. Żeligowski udał się na II linię obrony,
• godz. 18: spotkanie gen. Żeligowskiego i Rządkowskiego w Strudze - ustalenie szczegółów planowanego ataku na Radzymin,
• godz. 20: oddziały 10. Dywizji Piechoty wyruszyły z Jabłonny w kierunku Nieporętu, aby zająć pozycje wyjściowe do natarcia.

15 sierpnia: 

• godz. 3 - II i III batalion 28. Pułku wyruszyły z Nieporętu w kierunku Wólki Radzymińskiej,
• godz. 3-4 - walka I batalionu 28. Pułku pod Wólką Radzymińską - śmierć kpt. Stefana Pogonowskiego - 29. Pułk przybył z Nieporętu do Beniaminowa,
• godz. 6 - zdobycie Wólki Radzymińskiej,
• godz. 8 - początek natarcia Dywizji Litewsko-Białoruskiej,
• godz. 10 - Wileński Pułk Strzelców zdobył Radzymin,
• godz. 12 - dowódca XIX brygady ppłk. Thommee skierował w kierunku Mokrego 28. oraz 29. Pułk Strzelców Kaniowskich,
• godz. 13 - bolszewicy atakując od strony Ciemnego i Wiktorowa ponownie wkroczyli do Radzymina,
• godz. 15-16 - walki 29. Pułku o Mokre – śmiertelne ranienie mjr. Stefana Waltera,
• godz. 16 - rozkaz gen. L. Żeligowskiego do ponownego ataku na Radzymin,
• godz. 17.30-18 - natarcie Pułku Wileńskiego na Ciemne i opanowanie wsi,
• godz. 19 - przybycie pod Mokre I batalionu 28. Pułku pod dowództwem por. Boskiego,
• godz. 21 - zdobycie Radzymina przez 30. Pułk Strzelców Kaniowskich,
• godz. 22 - przybycie do miasta gen. Józefa Hallera.

16 sierpnia:

• godz. 2 - wyruszenie Pułku Grodzieńskiego z Radzymina w kierunku Wiktorowa i Kraszewa - obsadzenie okopów nad Rządzą przez I i II batalion tego pułku,
• godz. 5-6 - wyruszenie kierunku Dybowa III batalionu Pułku Grodzieńskiego – atak sowieckich,
• godz. 7-9 - walka z sowieckimi samochodami pancernymi na przedmieściach Radzymina,
• godz. 11-12 - atak na Mokre i opanowanie wsi,
• godz. 15 - zajęcie przez III batalion 30. Pułku okopów na I linii obrony na odcinku od Zawad do Dybowa

Osią wydarzeń w samym Radzyminie była szosa warszawska, obecnie nosząca imię Jana Pawła II. Wzdłuż niej rozwijały swoje tyraliery polskie pułki piechoty i nacierały czołgi. Szosą wożono rannych żołnierzy do szpitali polowych w Pustelniku i Markach. Kolejką Marecką natomiast dowożono na linię frontu wojsko i zaopatrzenie.

Tę właśnie drogę, wielokrotnie pokonywaną przez polskie wojska w trakcie walk o miasto, kardynał Stefan Wyszyński nazwał Drogą Golgoty Narodu Polskiego.

Jej budowę rozpoczął powołany w roku 1998 przez Towarzystwo Przyjaciół Radzymina Społeczny Komitet Przygotowania Miasta do Wizyty Ojca Świętego i Jubileuszy Radzymina w roku 2000, a kontynuuje ją przekształcony z poprzedniego, Społeczny Komitet Upamiętnienia Bitwy o Radzymin w 1920 roku we współpracy ze Starostą Wołomińskim i Burmistrzem Radzymina.

Przy Drodze ustawione zostały repliki Krzyży Virtuti Militari, upamiętniające pułki Wojska Polskiego, mieszkańców Radzymina i wybitnych dowódców związanych z bitwą o Radzymin w pamiętnym sierpniu 1920 roku.

Źródła:

• http://www.radzymin.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=199&strona=1
• http://www.jp2.waw.pl/izba-bitwy-warszawskiej/

Skrytka

Koordynaty nie wskazują bezpośrednio na miejsce ukrycia kesza, lecz na tablicę przy południowym końcu Drogi Golgoty, koło Cmentarza Żołnierzy Polskich 1920 roku. Dodatkowy punkt podany poniżej wskazuje na tablicę bliżej północnego końca (same krzyże ciągną się jednak dalej, aż do placu Tadeusza Kościuszki).

Aby odnaleźć skrzynkę poszukiwacz będzie musiał:

1. przebyć Drogę pieszo lub rowerem,
2. odnaleźć krzyż poświęcony ks. mjr Ignacemu Skorupce,
3. podejść do najbliższego dużego drzewa, rosnącego dosłownie kilka kroków od owego krzyża.

Kesz umieszczony jest za wspomnianym drzewem, między nim a pozostałością po pniu innego dużego drzewa. Aby skrzynka nie odfrunęła, chroniona jest przez słusznej masy strażnika. Do wyciągnięcia kesza nie będzie potrzebna łopatka, rękawiczki jednak są zalecane.

Spacer lub przejażdżkę (zalecam to drugie, ze względu na może nie przesadnie dużą, ale jednak zauważalną odległość) można rozpocząć od dowolnej strony. Ponieważ tak się składa, iż na obu końcach drogi są już kesze (zresztą również związane z Bitwą Warszawską), nie będzie to wycieczka nadaremna. ;)

Uwaga na okresowe zgrupowania mugoli po drugiej stronie jezdni, w razie czego zalecana cierpliwość lub techniki konspiracyjne (miejsce ukrycia w tym kontekście jest trochę osłonięte, więc nie jest tak źle jak może się wydawać).