O TBFie:

Logo TBF

1 września 1954 roku zostało utworzone w Kaliszu – przy poparciu Zjednoczonych Zakładów Przemysłu Muzycznego oraz Centralnego Zarządu Szkół Artystycznych – Technikum Budowy Fortepianów. Pięcioletni program nauczania obejmował przedmioty ogólnokształcące, zawodowe i artystyczne a w trzeciej klasie po weryfikacji uzdolnień uczniów mieli się oni uczyć przedmiotów zawodowych takich jak strojenie i intonacja, korekta mechanizmów lub konstrukcja mechanizmów pianinowych.

Początki szkoły były trudne, ponieważ nie posiadała ona swojego budynku. W pierwszym roku istnienia zajęcia odbywały się w budynku Państwowej Szkoły Muzycznej przy placu Kilińskiego, w której skład weszła pierwsza klasa technikum jako osobny wydział Średniej Szkoły Muzycznej pod nazwą Państwowa Średnia Szkoła Budowy Instrumentów Klawiszowych, a dopiero w dwa lata później uzyskała oficjalną nazwę Technikum Budowy Fortepianów.

W drugim roku istnienia, dzięki staraniom dyrektora Gotfryda Melecha i Józefa Korcali Technikum Budowy Instrumentów Klawiszowych dostało pozwolenie na korzystanie z sal I Liceum im. Adama Asnyka, gdzie zajęcia mogły się odbywać popołudniami w godzinach 14:30 do 20:30 a uczniowie mogli korzystać z pracowni fizycznej, chemicznej i biologicznej pod okiem najlepszych wykładowców Liceum im. A. Asnyka. Zajęcia z przedmiotów zawodowych i muzycznych (kształcenie słuchu i harmonia) odbywały się w specjalnie do tego celu wydzielonej hali w fabryce, a nauka gry na fortepianie odbywała się w Szkole Muzycznej pod okiem dyrektora Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej Gotfryda Melecha oraz wieloletniej nauczycielki gry na fortepianie Wandy Tokarzewskiej. Od 1 września 1955 roku dyrektorem Technikum Budowy Instrumentów Klawiszowych został Gustaw Arnold Fibiger, a jego zastępcą i wieloletnim współpracownikiem został Józef Korcala, który – obok dyrektorowania szkole – uczył w niej języka polskiego, niemieckiego i historii. Dzięki tym i wielu innym nauczycielom miejscowych szkół uczniowie opuszczający mury technikum posiadali wiedzę ogólną, doskonale znali budowę fortepianów i pianin, posiadali także dobrą, a w niektórych przypadkach bardzo dobrą wiedzę muzyczną, także w sensie artystycznego wykorzystania instrumentu. Charakterystyczną grupą nauczycieli Technikum Budowy Instrumentów Klawiszowych a później Technikum Budowy Fortepianów była kadra nauczycieli zawodu, w ogromnej mierze wywodzących się spośród pracowników fabryki, którzy swoją wiedzę zdobywali nierzadko w renomowanych zagranicznych zakładach i fabrykach zajmujących się naprawą i budową fortepianów i pianin. W tej kadrze znaleźli się m.in. sam założyciel Technikum, dyrektor a później główny konstruktor w Kaliskiej Fabryce Fortepianów i Pianin, Gustaw Arnold Fibiger(III) a także przedstawiciele kadry inżynierskiej zakładu – B. Kwiatkowski, T. Lipowski oraz E. Głodek. Obok nich pracę jako instruktorzy praktycznej nauki zawodu rozpoczęli wybrani przez Fibigera, najlepsi pracownicy fabryki – Zygmunt Czajczyński, Florian Kustroń, Tadeusz Piasecki i Stefan Rymaszewski. 28 czerwca 1957 roku zarządzeniem Ministra Kultury i Sztuki Technikum Budowy Instrumentów Klawiszowych zmieniło nazwę na Technikum Budowy Fortepianów (TBF).

Na początku lat sześćdziesiątych zaczęto realizować hasło „Tysiąc szkół na Tysiąclecie”. W związku z pojawieniem się szansy na własny budynek szkolny załoga fabryki wyraziła chęć opodatkowania się na rzecz budowy nowego gmachu. Idea ta nie została zrealizowana, ale od września 1964 roku Techniku Budowy Fortepianów zostało włączone w skład Zespołu Szkół Zawodowych nr 1 przy ulicy Rzemieślniczej. Do dyspozycji uczniowie dostali obszerne pomieszczenia w szkole, ale także możliwość korzystania z przyszkolnego internatu, co pozwoliło zwiększyć limit przyjęć uczniów, także z Polski, a nierzadko z Europy. Było to możliwe dzięki licznym artykułom w prasie oraz audycjom czy komunikatom radiowym. W kronice szkolnej widnieje zapis z 1977 roku, w którym czytamy:  

„ (…) Jest wśród nas kolega z Bułgarii (…). Jak dotąd z nauką radzi sobie dobrze. Otaczamy go szczególną opieką i chętnie mu pomagamy (…)”.

Kurier Polski pisał w 1958 roku:

„Szkoła kaliska pomyślana jest jako pięcioletnia, z tym, że obecnie doprowadzono ją tylko do klasy czwartej. W czterech klasach uczy się 74 słuchaczy, w tym 10 dziewcząt. W przyszłym roku po ukończeniu piątej klasy szkołę opuści około 13 pierwszych absolwentów. Warto dodać, że najzdolniejszymi uczniami najstarszej obecnie czwartej klasy są: niewidomy Stanisław Kozyra oraz Anna Lange”

Jędrzej Fijałkowski w tygodniku „Czata” z 21 maja 1974 roku pisał:

„Nie najłatwiejsze to technikum, ale ciekawe takie… inne, niecodzienne. Do jego ukończenia potrzebna jest nie tylko solidna, rozległa wiedza, ale i trochę niesfornej duszy artysty, niespokojnego ducha tworzenia. (…)Tworzenia, bo przecież prace końcowe absolwentów wnoszą wiele odkrywczych, konstruktywnych myśli, wiele dowodów na to, jak dużo trzeba umieć, jak ogromnie trzeba lubić ten zawód, aby poświęcić wiele godzin na drobiazgowe opracowanie planów nie będącego w Polsce w produkcji np. fortepianu trapezowego.”

O Technikum Budowy Fortepianów pisał także Rolf Drescher, przedstawiciel firmy „Steinway & Sons” na wschodnią Europę w następujących czasopismach w RFN: „Das Musikinstrument” w numerze z lutego 1969 roku na stronie 151, „Europiano” w zeszycie 4 z 1969 roku na stronie 22, w tym artykule zostały zamieszczone zdjęcia kierowników, nauczycieli oraz uczniów zrobione w fabryce „Calisia”, jest tam również podane nazwisko Gustawa Fibigera jako dyrektora TBF, a w czasopiśmie „Instrumentenbau” ze stycznia 1977 roku w artykule J. G. Görlicha pt. ”Gustaw Fibiger” blieb Firmenchef” Gustaw Fibiger jest wymieniony jako organizator pierwszej szkoły w Europie, w której wykształca się budowę instrumentów.

Tarcza szkolna TBF

W 1960 roku szkoła została przeniesiona spod kurateli Ministerstwa Kultury i Sztuki w pion Ministerstwa Oświaty jako jednostka kształcenia zawodowego. W związku z tym przeniesieniem powstał nowy program nauczania dla 10 przedmiotów zawodowych i artystycznych, co nie było łatwym zadaniem ze względu na brak podobnych wytycznych w kraju (na świecie istniały dwie szkoły o podobnym profilu, w Ludwigsburgu w RFN i w Chicago w USA).

Zmiany dyrekcji TBFu zaczęły się w listopadzie 1963 roku kiedy to przestał pełnić swoją funkcję Józef Korcala. Kolejny rok – 1964 – również naznaczony był zmianami. Oprócz wspomnianych przenosin z I LO do budynku ZSZ nr 1 TBF dostał też nowego dyrektora. Od 1 września 1964 dyrektorem Technikum Budowy Fortepianów został dotychczasowy dyrektor Zespołu Szkół Zawodowych nr 1 Walerian Streker, który zastąpił założyciela szkoły Gustawa Arnolda Fibigera, po tym jak ten musiał zrezygnować z pełnionej funkcji po zawale serca i pogorszeniu się stanu zdrowia. G.A. Fibiger został na krótko zastępcą dyrektora, by później skupić się na nauczaniu przedmiotów zawodowych i praktycznej nauce zawodu. Przeszedł na emeryturę w 1977 roku.

Po odejściu dyrektora Strekera jego funkcję przejął w 1978 roku Jerzy Bartczak, kolejnymi dyrektorami szkoły byli Antoni Wawrzyńczak w latach 1984 – 1990, Zbigniew Cholajda (1990 – 2004), Urszula Wilczyńska-Rosada (2005 – 2006), a obecnie Janusz Matuszewski.

Tablica pamiątkowa

Mówi się, że to uczniowie tworzą tę szkołę. Na potwierdzenie tych słów chciałbym wspomnieć o absolwentach, którzy po ukończeniu studiów postanowili związać się ze swoją szkołą ucząc w niej kolejne roczniki swoich młodszych kolegów. Na wyróżnienie zasługuje w tym miejscu Jerzy Rubiński, absolwent z roku 1963, który po studiach został w TBF-ie nauczycielem przedmiotów artystycznych a później został dziekanem kaliskiego Wydziału Artystyczno-Pedagogicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Kolejnym powinien być Jan Szczepaniak, absolwent z 1965 roku, później wizytator i metodyk zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz nauczyciel gry na fortepianie a także organizator zjazdów i spotkań koleżeńskich. Na wspomnienie zasługuje także Wojciech Wielgosz, wieloletni nauczyciel przedmiotów zawodowych oraz instruktor zajęć praktycznych oraz Zbigniew Mielżyński, nauczyciel praktycznej nauki zawodu w zakresie korekty fortepianów i pianin.*

Technikum działa do dzisiaj i po problemach z naborem na początku lat dwutysięcznych i późniejszym otwieraniem klas łączonych z innymi profilami w ZSZ we wrześniu 2014 roku otwarto pierwszy raz od prawie 10 lat samodzielną klasę.

W promocję szkoły włączyło się Stowarzyszenie Polskich Stroicieli Fortepianów, składające się w większości z absolwentów tej szkoły.

Wypada wspomnieć również, że uczniowie oraz absolwenci TBFu biorą udział, zdobywają wysokie miejsca a nie rzadko wygrywają liczne konkursy muzyczne oraz telewizyjne programy typu talentshow.

 * Opis jest fragmentem pracy magisterskiej, dlatego kopiować go w całości lub we fragmentach można jedynie pod warunkiem podania źródła czyli:

Przemysław Chabracki, Przemysł fortepianowy w Kaliszu w XIX i XX wieku., praca magisterska pod kierunkiem prof. dr hab. Bohdana Lapisa, WH UAM, Poznań 2009, s. 69-73.

O skrzynce:

Koordynaty nie wskazują miejsca ukrycia pojemnika tylko wejście do budynku szkoły.

Początkowo chciałem ukryć pojemnik na terenie szkoły, ale uczniowie będący tam praktycznie przez cały dzień mogliby bardzo utrudnić lub nawet uniemożliwić jego podjęcie, myślałem o Skwerze G. A. Fibigera znajdującym się na terenie niegdysiejszego boiska szkolnego, które zostało zlikwidowane po wybudowaniu hali sportowej, ale nie znalazłem tam odpowiedniego miejsca. W ogóle z miejscem było krucho.

Ostatecznie skrzynka wylądowała poza terenem szkoły, kilka metrów na północ od północnego rogu ogrodzenia. Ukryta jest we wnęce okiennej poniżej powierzchni ziemi, ale nie potrzeba żadnego dodatkowego sprzętu żeby ją wydobyć. Skrzynki pilnuje pewna dama.

Jest to 100 ml pojemnik, w którym znajduje się logbook, ołówek i certyfikaty dla pięciu pierwszych znalazców.

@ reaktywacja 22.01.2016 r.

Skrzynka była na miejscu, ale rzeczywiście miejscówka znaleziona na szybko, nie była jakaś super, więc postanowiłem zabrać pojemnik, poszukać czegoś innego i ukryć w innym miejscu.

Skrzynka musiała zmienić rozmiar na mikro i dostała dodatkowe atrybuty. Jest to teraz magnetyk i musicie zabrać ze sobą coś do pisania.

@ reaktywacja 15.01.2017 r.

Padło na miejsce wskazane przez koordynaty.

Skrzynka w dalszym ciągu mikro i w dalszym ciągu magnetyk. Jedynie teraz może wejść do niej jakiś mały krecik, albo niewielki przedmiot. W środku logbook i ołówek.

Miejsce jest mocno ruchliwe. Szkoła, przedszkole, zamieszkana kamienica, tuż obok ulica, którą jeździ sporo aut, uczęszczane przejście między Handlową a Lipową, po przeciwnej stronie sklepy i mieszkania z oknami wychodzącymi na kesza... Żeby go ukryć musiałem zastawić się samochodem, bo na balkonie na przeciwko była impreza.

Ogólnie rzecz biorąc należy zachować SZCZEGÓLNĄ ostrożność. Nie ma mnie na stałe w Kaliszu, więc w razie potrzeby serwisu lub zaginięcia skrzynki uruchomienie jej na nowo trochę może potrwać.