Twierdza Warszawa (ros. крепость Варшава) – zespół fortów i innych budowli fortyfikacyjnych wzniesionych przez władze Imperium Rosyjskiego wokół Warszawy w XIX wieku, określenie obowiązujące w okresie od 1879 do 1913 roku.

Twierdza Warszawa niestety już nie istnieje. Dziś możemy podziwiać jej centralną część - Cytadelę i pozostałości po fortach, a i to robi wrażenie i daje ogląd na ogrom przedsięwzięcia, jakim Twierdza Warszawa była. Nie wszystkie forty się ostały - kilka z nich zostało zniszczonych. Zapraszam was na krótką wycieczkę po miejscach, gdzie kiedyś te forty stały i dzielnie broniły Warszawy.

Fort XI Grochów  

Obiekt ten nazywany był fortem "Grochów" lub "Grochów Duży". Rzędna najwyższego punktu fortu wynosiła h=90,9 m, rzędna otaczającego go terenu ht=81,0 m. Oznacza to, iż wysokość najwyższego punktu na wałach fortu nad poziom gruntu wynosiła ok. 10 m.

Fort XI znajdował się na terenie, przez którego środek przechodzi ulica Ostrobramska, na odcinku od ul. Poligonowej do ul. Filomatów. Fort usytuowany był na styku dwóch jednostek geomorfologicznych: najniższego tarasu akumulacyjnego Wisły oraz tarasu średniego. Znajdował się na niewielkim wzniesieniu tarasu średniego, a na przedpolu znajdowała się szeroka, płaska i w znacznym stopniu podmokła dolina, wówczas jeszcze nie chroniona wałem przeciwpowodziowym.

Usytuowanie fortu było z natury dogodne do obrony - górowało nad całym przedpolem, posiadało także łączność optyczną ze znajdującym się po drugiej stronie rzeki fortem X.

Fort XI, w wyniku decyzji o kasacji twierdzy, został wysadzony w powietrze, a wypełnione wodą rowy forteczne zasypane. Ostateczna likwidacja fortu nastąpiła w latach trzydziestych, kiedy to gruz z kazamat fortecznych posłużył do wybudowania fundamentów kościoła na pl. Szembeka i nasypu, po którym poprowadzono al. Waszyngtona.

Na mocy dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z 29 września 1936 r. (Dz.U. 1936, Nr 77, poz. 541) zezwolono na sprzedaż gminie miasta stołecznego Warszawy 15 ha gruntu ,,położonego w Warszawie na Grochowie, po obu stronach ulicy Ostrombramskiej pod nazwą ,,Górki Grochowskie", celem odstąpienia osobom prawnym i fizycznym. Na mocy art. 2 przywołanego dekretu nieodpłatnie przekazano gminie miasta stołecznego Warszawy dalsze 10 ha gruntów dawnego fortu XI z przeznaczeniem na cele ogólne.

Na części terenów pofortowych powstało w okresie międzywojennym osiedle willowe pracowników państwowych - Górki Grochowskie.

W okresie II wojny światowej miejsce, w którym wcześniej znajdował się fort XI, nie odegrało żadnej roli, jeśli nie liczyć niemieckich okopów ciągnących się przez fort wzdłuż "tarasu średniego".

Po II wojnie światowej nastąpiło uzupełnienie zabudowy po północnej stronie ul. Ostrobramskiej, natomiast po południowej wzniesiono pracujące m.in. dla potrzeb wojska zakłady radarowe "RAWAR".

Fort XIA "Grochów Mały"  

Fort XIA to w rzeczywistości punkt oporu, jeden z sześciu analogicznych, wzniesionych w latach 1890-1891. Na określenie tego obiektu często używano nazwy "Grochów Mały" lub "Grochów II".

Obiekt znajdował się pomiędzy obecną ul. Grochowską a linią Kolei Nadwiślańskiej, czyli obecną linią do Otwocka. Najogólniej można powiedzieć, iż fort XIA zajmował obszar obecnego szpitala wojskowego przy ul. Szaserów na Grochowie. Rowy forteczne wypełnione wodą zachowały się do połowy lat pięćdziesiątych, chociaż fort został wysadzony w powietrze na mocy rozkazu o kasacji twierdzy z 31 stycznia 1909 roku.

Zadaniem fortu był nadzór nad linią Kolei Nadwiślańskiej oraz szosą Brzeską, czyli obecną          ul. Grochowską, oraz obrona przestrzeni pomiędzy tymi szlakami, całkowicie płaskiej i pozbawionej przeszkód naturalnych.

Wykładnia carskich służb inżynieryjnych, pracujących przy rozbiórce obiektów twierdzy "Warszawa", sprowadzała się do niszczenia w pierwszej kolejności i całkowicie obiektów fortecznych na prawym brzegu Wisły. Z tego powodu w opisie działań przygotowawczych do obrony Warszawy nie występują informacje o jakimś szczególnym wykorzystywaniu tego terenu.

W okresie późniejszym na przedpolu fortu Niemcy wybudowali dwa żelbetowe bunkry, osłaniające Grochów od strony linii kolejowej. W trakcie budowy Osiedla Młodych, które stanęło w latach sześćdziesiątych na esplanadzie fortu, bunkry te (jeden był wysadzony w powietrze) zostały przysypane ziemią, a uzyskane w ten sposób górki do dnia dzisiejszego służą dzieciom do zjeżdżania na sankach.

O keszu:

Multik dwuetapowy. Pierwszy etap zawiera zagadkę - odpowiedź to hasło do logu internetowego. W drugim etapie znajdziesz logbook i certyfikaty dla znalazców. Kodry wskazują z grubsza strefę poszukiwań. Aby odszukać drugi etap musisz rozwiązać mały rebusik

23/10/2014 lekka korekta kordów.