Źródła Warty znajdują się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej w Kromołowie, dawnym mieście, obecnie przyłączonym do Zawiercia. Płynie tektonicznym Obniżeniem Górnej Warty wzdłuż krawędzi Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W Częstochowie rzeka zmienia kierunek biegu na wschodni, by za miastem spotkać się z Wyżyną Wieluńską (miejsce styku z Wyż. Częstochowską), przełamując się przez nią głęboką na 70 m doliną – jest to Mirowski Przełom Warty.

Przełom Warty pod Częstochową. - idąc przełomem wzdłuż biegu rzeki ok. 1 km za Bolkową Skałą strome zbocze doliny porośnięte jest lasem gł. szpilkowym. Sięga on samego dna jaru zwanego Piekiełkiem, długiego na kilkaset metrów i biegnącego w kierunku pn. Zbaczając z trasy, ścieżką biegnącą dnem jaru można dotrzeć do drogi Częstochowa - Mstów. Pół kilometra dalej za jarem znajduje się krótki wcios, którego zbocza i brzegi pokryte są licznymi, ale niewielkimi skałkami. Od strony wschodniej nad wspomnianym wciosem wznosi się wzgórze Babiak, na którym masowo występują dziewięćsił bezłodygowy, zawilec wiekokwiatowy i goryczka orzęsiona. Odtąd przełom Warty znacznie się zacieśnia (najwęższy odcinek przełomu). Od pd. góruje wzgórze Gąszczyk z grodziskiem a od pn. wzniesienia jaskrowskie. W tym miejscu kończy się uregulowane koryto rzeki, która odtąd czasami płynie nawet po skalistym dnie. Przypuszcza się, że tu znajdował się dział wodny między Pra-Wartą i Pra-Pilicą, przez którą miały się przelać z zachodu na wschód polodowcowe wody Warty. Wartki prąd oraz przetaczanie wód przez kamienne dno świadczyć mogą, że proces przełomowy trwa do dziś. Około 1 km na wsch. od wzgórza Babiak w pobliże koryta Warty zbliża się stromy i wysoki stok wzgórza wysuniętego ku środkowi doliny na kształt ściętego klina. Droga po północnej stronie brzegu rzeki biegnie między zboczem a rzeką i w razie wysokiego poziomu wód (intensywne opady lub roztopy) jest niedostępna. Wówczas należy korzystać ze ścieżki prowadzącej wysoko zadłuż zbocza. Po pokonaniu tego odcinka osiągamy skraj wsi Jaskrów, a po minięciu jego docieramy do częściowo zalesionego wzgórza Dobra (279 m n.p.m.). Po drodze podziwiać można jeszcze naturalne meandry Warty oraz warciska, czyli starorzecza tej rzeki. Brzegi porasta tu olcha i wierzba, a przy odrobinie szczęścia w zaroślach można dojrzeć bekasy i czajki. Za wzgórzem Dobra widać już Mstów za którym rzeka opuszcza swój pierwszy przełomowy odcinek. Na drugi natrafi wracając do pierwotnego koryta w okolicy Działoszyna. Ciekawostki: - odległość od źródeł Warty do spotkania z Odrą jest większa niż Odry od jej źródeł do tego samego miejsca - jeśli uwzględnić tylko długość rzeki znajdującej się na terytorium kraju, to Warta okazuje się być drugą co do długości rzeką w Polsce zaraz po Wiśle - jest drugą rzeką wymienianą w hymnie Polski : Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę - pod Gorzowem Wlkp. z Wartą krzyżuje się rurociąg "Przyjaźń". - nazwa miasta, w którym Warta ma swoje źródła – Zawiercie wzięła się właśnie od nazwy rzeki i określenia "za Wartą". - nazwa Warta jest nazwą klubu piłkarskiego Warta Poznań, który gra w I lidze polskiej - w Czmońcu stoi wieża widokowa umożliwiająca obserwowanie rzeki. Kesz na zboczu, troche nizej rozciaga sie ladny widok na doline warty :)