Mątewka to przyrząd kuchenny, którego nazwa zapewne pochodzi od czasownika mącić (w garnku), czyli mieszać. Odszedł już dawno do lamusa wypierany przez miksery jeszcze w czasach PRL-u, a współcześnie zastąpiony przez blendery. Wyglądu mątewki łatwo się domyślić. Dawniej szybko można było sobie ją zrobić odcinając czubek małej choinki z okółkiem szczytowych gałązek bocznych. Wystarczyło usunąć korę, odpowiednio przyciąć boczne pędy i zanieść żonie do kuchni, byle nie jako prezent urodzinowy & Inna sprawa, co działo się z taką okaleczoną sosenką.

Znamienity przykład takiego artefaktu znajduje się na Literackim Szlaku Turystycznym im. Anny Łajming niedaleko Przymuszewa w gminie Brusy, na południu Kaszub. Tuż przed osadą na małym wzniesieniu po prawej stronie, kawałek od szosy ledwo widoczna zza podrastającego zagajnika, pełnego latem maślaków, wyłania się rozłożysta sosna niezwykłego kształtu, która może liczyć obecnie ponad 150 lat. Cztery gigantyczne konary na cztery strony świata wyrastają prawie z ziemi. Sosna, jakby wielki krzak, wydaje się być dziwem natury, jednak prawda o niej jest zupełnie inna. To skutek starej kultury materialnej Kaszubów, która bezpośrednio w przyrodzie nakazywała prostym i biednym ludziom szukać potrzebnych im narzędzi i innych sprzętów. Anna Łajming wyjaśnia to niezwykłe dziwo, które nie jest nawet uznane za pomnik przyrody, przytaczając, w drugim tomie swoich wspomnień, rozmowę, jaką jej ojciec miał z swoimi sąsiadami w Parzynie.

...Rekowska uśmiechnięta pokazała z dala nową mątewkę. Ojciec niezadowolony rzekł: - Po co niszczita chójeczci? Téc takô sosna ju w górę nie urosnie, a ostanie szadô. - Szadô, mówita? odezwał się Windorpski, puszczając z ust kłęby dymu, a potem spluwając na bok. Chójka szadô nie ostanie, bo na nowo wëstrzeli w górę. - Jak je małô, i to krzëwo, wëstrzeli. A jak je dużô, to nié. Ta mątewka, co Rekoskô trzimô, je z dużi chójeczci odrzekł ojciec i zaraz dodał: - W Przëmuszewie na naszim ugorze rosnie sosna szadô na sztërë boci. Bo jesz ojc taciégo Heringa, mojégo dôwnégo sąsada, ucął sobie z ni czubek na mątewkę, jak boła małô. A chójka potem ju rosła rozkraczonô do dzys dnia. Ale to boło jesz, jak Przëmuszewo nôleżało Widrowi. (Młodość, s. 43)

Ania w dzieciństwie lubiła bawić się pod tą sosną. W 1904 r. lat urodziła się w Przymuszewie w rodzinie Żmuda Trzebiatowskich, ojciec był pracownikiem Nadleśnictwa Przymuszewo. Skończyła Szkołę Gospodarczą w Chojnicach, była sekretarką w Starostwie Powiatowym w Chojnicach, gdy pierwszym starostę po odzyskaniu niepodległości był Stanisław Sikorski. Wyszła za mąż za Mikołaja Łajminga, rosyjskiego emigranta. Mieli dwoje dzieci Wierę i Włodzimierza (malarz, prof. UG). Pisarstwem zajęła się późno, w wieku 54 lat. Zaczęła od otworów scenicznych (jednoaktówka "Gdzie jest Balbina?"), ale mistrzynią stała się w opowiadaniach prezentujących życie zwykłych ludzi, z leśnych pustków. Z nostalgią, ironią i humorem kreśli realistyczny obraz Kaszubów południowych z Zaborów i Gochów. Jej trzy tomy wspomnień to szeroka panorama życia codziennego ostatnich lat niewoli pruskiej i trudnych lat niepodległości do II wojny światowej. Anna Łajming zmarła w Słupsku przeżywszy prawie 99 lat (więcej patrz: Przewodnik Szlak literacki im. Anny Łajming).

Współrzędne wskazują ukrycie pojemnika, ok. 12 m (dokładność 2 m) od krzaczastej sosny na pn. zakopanego obok podwójnego pieńka po ściętych brzozach, tuż za kopczykiem z znakiem punktu wysokościowego. Docieramy, bądź szlakiem literackim z Wysokiej Zaborskiej, bądź z szosy Leśno Przymuszewo. Trzeba przed osadą skręcić na Wysoką Zaborską jakieś 200 m. Sosna otoczona wysokim zagajnikiem na wzgórzu z drogi nie jest widoczna. Wspinamy się prostopadle do drogi ok. 50 m. Pomylić drzewa z innymi nie sposób! Skrzynka gotowa do szukania. Dostępna cała dobę. Powodzenia.

A dla tych, którzy interesują się pisarstwem Anny Łajming lub zainteresują się dostępny jest przewodnik po szlaku literackim na stronie www.ztn.cm.pl. Warto tam też zajrzeć w listopadzie, bo będzie informacja o drugim wydaniu tego przewodnika. Zainteresowani otrzymaniem przewodnika (gratis) proszeni są o kontakt na adres ztn@ztn.com.pl. Pięć pierwszych odkrywców mątewki, którzy się zgłoszą, nagrodzimy darmową wysyłką.