Front tu jeszcze nie dotarł, działania zbrojne toczyły sięstosunkowo daleko. Nie znaczy to jednak, iż w górach nie działosię nic istotnego. Prowadzono tu produkcję wielu rodzajów broni,działały wywiady kilku państw, przebywali robotnicy przymusowi,znajdowały się tu obozy koncentracyjne i jenieckie. Szczególnie ztych ostatnich podejmowano ucieczki.Jedna z takich ucieczek, podjętych w nieodległym Żaganiu, przywiodłaczęść jej uczestników w Sudety, gdzie dla większości z nichnastąpił tragiczny koniec. Ucieczka ta nazwana została po latach,,Wielką,,.W nocy z 24 na 25 marca 1944 r. grupa jeńców wojennych, oficerówbrytyjskiego lotnictwa kilku narodowości, uciekła z obozu jenieckiego wŻaganiu - Stallag Luft 3.Był to obóz przeznaczony dla oficerów angielskich i amerykańskich,zestrzelonych w czasie lotów nad terytorium Niemiec. Znajdowali się wnim też lotnicy innych narodowości, służący we flotach lotniczychAliantów.Sam obóz założono w 1942 roku starannie dobierając teren orazbudując go w taki sposób, aby ucieczka z niego, zwłaszcza za pomocąpodkopu, była niemożliwa. Pomimo to jeńcy rozpoczęli drążeniejednocześnie aż trzech tuneli, a których jeden, długości 111 m,udało się wyprowadzić poza obozowe ogrodzenia.Miało nim uciec 200 żołnierzy, ale ostatecznie na wolność wydostałosię 76 osób, wśród nich sześciu Polaków.Uciekinierzy, szukając dróg do wolności ,,rozproszyli się,, niemal na całym terytorium Niemiec. Część z tych dróg prowadziła wSudety......Wydostając się na wolność z ciemnego tunelu alianccy lotnicy nieprzeczuwali, że większość z nich nie przeżyje kilku najbliższychdni. Wściekłość na tak zuchwałą ucieczkę, jaka ogarnęłanajwyższych dostojników hitlerowskich Niemiec była tak wielka, iż wydali oni zbrodniczy ,,rozkaz żagański,, - Sagan Befehl.Hitler osobiście zażądał w nim, aby zabito 50 schwytanychuciekinierów. Ten bezprecedensowy zbrodniczy rozkaz wypełniono zwielką dokładnością i z całą bezwzględnością.Warunki ucieczki, pomimo długotrwałych przygotowań, były niezwykleciężkie. Panowała jeszcze zima, a podróż pociągiem nie zawsze byłamożliwa. Dlatego też wielu przekradało się lasami. Nie zawszeposiadali dokładne mapy, ich ubrania nie chroniły dostatecznie przedprzenikliwym zimnem, zwłaszcza gdy trzeba było nocować w lesie, aracje żywnościowe były mocno ograniczone. Tymczasem Niemcy doschwytania uciekinierów zaangażowali cały państwowy aparatadministracyjny, policyjny i wojskowy. Takżeludność cywilna zaangażowana została do poszukiwania zbiegów. Ichschwytanie wydawało się więc kwestią godzin. Jednak tej potężnej nagonce zajęło to kilka dni.Tymczasem jednak uciekinierzy cieszyli się z chwilowo odzyskanej wolności.