SKRZYNKA:
Mikro magnetyk w maskowaniu.
MIEJSCE:
Szpital Ujazdowski – nieistniejący szpital, który znajdował się w Zamku Ujazdowskim oraz w pawilonach na otaczającym go terenie w Alejach Ujazdowskich.
Pierwszy lazaret wojskowy w Zamku Ujazdowskim zlokalizowany był już w 1794 roku, a kolejny w 1809 roku w okresie Księstwa Warszawskiego – miał on zostać docelowo przekształcony w Szpital Centralny Wojska Polskiego, tego projektu jednak nie zdążono zrealizować. Po utworzeniu Królestwa Polskiego zaczęto przenosić tutaj lazarety oddziałowe z garnizonu warszawskiego, które stały się podstawą do utworzenia 1 kwietnia 1818 roku Szpitala Głównego Wojskowego, znanego potem jako "Szpital Ujazdowski".
Początkowo szpital posiadał tysiąc łóżek, liczbę tę podczas powstania listopadowego zwiększono do 1250 łóżek. Potem obiekt zajęli Rosjanie, przekazując zamek na cele koszarowe, a dookoła wznosząc szereg pawilonów, do których przeniesiono szpital i jego oddziały: wewnętrzny, neurologiczno-psychiatryczny, gruźliczy i laryngologiczny. W 1870 roku część zamkowych oficyn przebudowano w długi, ponad 250-metrowy poprzeczny pawilon szpitalny, kolejne pawilony powstały w latach 1894-1896. Teren szpitala zajął rozległy obszar między ulicami Piękną, Agrykolą, Parkiem Ujazdowskim oraz Skarpą Wiślaną. Podczas I wojny światowej szpital działał nadal, w jego obręb włączono zamek, w latach 1915-1917 stacjonowali w nim Niemcy. Ci odstąpili go 10 kwietnia 1917 roku Polakom, którzy ulokowali na zamku Szpital Legionów z całkowicie polskim personelem.
W okresie międzywojennym Szpital Ujazdowski działał nadal, ponadto od 1922 roku w jego zabudowaniach mieściła się Szkoła Podchorążych Sanitarnych, kształcąca na potrzeby Wojska Polskiego. Szpital posiadał też filię w pałacu Sapiehów przy ul. Zakroczymskiej. Stale unowocześniany, uzyskał nazwę Szpital Okręgowy nr 1 im. Józefa Piłsudskiego, w latach 1938-1939 otrzymał specjalne pomieszczenia podziemne ulokowane w gmachu ZUS przy ul. Czerniakowskiej 231. W planach było jednak przeniesienie szpitala, najpewniej do gmachu przy al. Niepodległości 231, gdyż teren w Alejach Ujazdowskich miała przeciąć al. Piłsudskiego wraz z pomnikiem J. Piłsudskiego.
Podczas kampanii wrześniowej na terenie szpitala urządzono prowizoryczny Cmentarz Obrońców Warszawy (dziś znajduje się tutaj skwer L. Strehla) – do dzisiaj zachowała się z niego figura Matki Boskiej, a szczątki po wojnie ekshumowano i przeniesiono na Cmentarz Wojskowy. Szpital działał także podczas niemieckiej okupacji, w 1941 roku uruchomiono tutaj Zakład Przeszkolenia Inwalidów (założony przez profesora Edwarda Lotha), a w 1942 roku jeden z pawilonów psychiatrycznych został przez Niemców przeznaczony na potrzeby leczenia żołnierzy z frontu wschodniego. Podczas powstania warszawskiego znalazł się tutaj szpital polowy. Został on wyrzucony ze swoich zabudowań 6 sierpnia, przeniósł się najpierw na stadion Legii, a potem do zabudowań sierocińca przy ul. Chełmskiej 19. Tamten gmach został zbombardowany 30 sierpnia, część rannych ewakuowano na Sadybę, a sam szpital został potem ewakuowany do Milanówka, gdzie go rozwiązano.
Po wojnie szpital nie wznowił już działalności, a jego pawilony na Ujazdowie przejęło Biuro Odbudowy Stolicy – wówczas na terenie posadzono cztery rzędy topól oraz wytyczono ul. Jazdów, przy której wybudowano osiedle domków fińskich. Zachowane pawilony częściowo użytkowano, ale w większości zostały rozebrane w latach 70. XX wieku w związku z budową Trasy Łazienkowskiej – do dzisiaj zachowało się kilka pawilonów oznaczonych adresami: ul. Jazdów 1, ul. Jazdów 1a (na wprost Zamku Ujazdowskiego), ul. Jazdów 5, ul. Jazdów 8a oraz ul. Jazdów 10a. Jeden z nich (nr 1) zajmuje obecnie Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
Istnienie szpitala upamiętnia zaś zespół tablic pamiątkowych na skwerze Leona Strehla na końcu ul. Jazdów, a także aleja Szpitala Ujazdowskiego biegnąca od Alej Ujazdowskich.
TUTAJ historia pawilonu chirurgii przy którym znajduje się kesz. Przedstawiony powyżej plan pochodzi właśnie z tej strony.