Faleniccy Żydzi

 Na początku trochę historii:

 Żydzi mieszkali w Falenicy już w latach 80tych XIXw. Założyciel współczesnej Falenicy, Karol Hanneman, parcelując swoje grunty stwarzał sprzyjające warunki do osadnictwa w pobliżu linii kolejowej. Przybywały więc do Falenicy rodziny żydowskie z okolicznych miejscowości. Na przełomie lat 1936/37 w Falenicy mieszkało już ok. 5300 żydów na 8000 stałych mieszkańców. Była to społeczność znakomicie zorganizowana. Falenica stała się więc ośrodkiem życia religijnego. Powstały tu 4 synagogi, z czego do dziś pozostał jeden budynek, oczywiście nie spełniający już tej funkcji.

Spokojne życie społeczności żydowskiej przerwał niemiecki najazd na Polskę. 19 IX 1939r. doszło do bitwy pod Falenicą. W jej następstwie spłonęła część miasteczka łącznie z ulicą Handlową. Dnia 31 X 1940r. niemieckie władze okupacyjne utworzyły z części Falenicy i Miedzeszyna getto. Obejmowało ono obszar ograniczony dzisiejszymi ulicami Lawinową, Mszańską Chryzantemy, Hiacyntową, Bartoszycką, krótkimi odcinkami Bystrzyckiej i Walcowniczej w pobliżu przejazdu kolejowego, oraz ulicą Patriotów. Przesiedlono tam żydowską ludność Falenicy i sąsiednich miejscowości. 15 I 1941r. getto zostało zamknięte, a jego opuszczenie karane było śmiercią. 20 VIII 1942r. miał miejsce ostatni akt tragedii Żydów falenickich. Niemcy zlikwidowali getto a Żydów wywieźli na śmierć do Treblinki. Na tym kończy się historia Żydów w Falenicy. Po wojnie na miejscu getta powstały nowe osiedla mieszkaniowe.

Chciałbym was zaprosić na wycieczkę po miejscach związanych z historią Żydów falenickich.

Podczas przemierzania szkrzynki można znaleźć skrzynkę bonusową bonus dom Jelenia Wolfa

Współrzędne startowe wskazują skrzyżowanie ul. Walcowniczej (dawniej Handlowej) i Filmowej. Tam też zaczniemy naszą podróż. Nie znajdujemy tu dzisiaj nic specjalnego, jedynie bazar i parking, przed wojną zaś była to piękna, tętniąca życiem ulica. Zatrzymaj się tu na chwilę. Popatrz na to zdjęcie.

Użyj fantazji, wyobraź sobie tłumny gwar, na lewo i prawo, niewielkie drewniane kamieniczki, małe sklepiki na parterze, tłum ładnie ubranych ludzi... Przejdź się chwilę taką przed wojenną ul. Handlową.

Niestety, ulica spłonęła, tak, jak większość Falenicy podczas Kampanii Wrześniowej. Przy okazji policz przejścia dla pieszych na skrzyżowaniu; ich liczba to  K

Dalej kieruj się ulicą Filmową wzdłuż parku. Skręć w lewo, w ulicę Kłodzką. Idź tą ulicą, aż zobaczsz duży dom, wyróżniający się od pozostałych, z żelazną bramą. Jest to mocno przebudowany budynek rytualnej łaźni żydowskiej Mykwy.Więcej o Mykwach znajdziesz na tej stronie. Na miejscu zobacz jaki jest numer domu C/T.                               

Po wykonaniu zadania kieruj się dalej ul. Kłodzką, aż dojdziesz do ul. Bambusowej. Skręć w lewo, gdzie od razu zobaczysz duży, cały biały budynek. Jest to była synagoga w Falenicy, również przebudowana do warunków mieszkalnych, powstała w latach 30.

Tutaj policz okna na głównej fasadzie (od ul. Bambusowej); ich liczba to dwucyfrowa AB

Później kieruj się ulicą Bambusową aż do ulicy Frenkla. Skręć w prawo, a następnie w lewo, w ul. Patriotów. Znajduje się tu pomnik 6500 Żydów wywiezionych z falenickiego getta w 1942r. - cześć ich pamięci! Jeśli możesz, zapal świeczkę na pomniku! Jeśli nie masz znicza, to zwyczajem żydowskim połóż kamyk na pomniku.  Przeczytaj uważnie polską tablicę. Pierwsza cyfra 4. liczby napisanej na pomniku to R.

Idź dalej wzdłuż ulicy Patriotów aż do przystanku autobusowego i skręć w prawo w ulicę Kronikarską. Ostatnią w Falenicy brukowaną ulicę oraz znajdujący się przy niej, w fatalnym stanie, przedwojenny domek nienależący jednak do rodziny Żydowskiej. Przed wojną kilka ulic w centrum Falenicy była brukowana, a takich domków jak ten było wiele. Patrząc na widok tej drogi razem z budynkiem można choć trochę odtworzyć sobie obraz przedwojennej Falenicy. Na teren działki prowadzą dwa wejścia: jedno od strony ul. Kędzierzyńskiej, drugie od strony Kronikarskiej. Można zwiedzić dom (grozi zawaleniem),w którym ciekawa jest część ktora posiada dach, ponieważ jest bogato wyposażona, ogród, zabudowania i pozostałości sławojek. Teren jest opuszczony, jednak wejście tam jest na własną odpowiedzialność. Żeby zaliczyć ten punkt nie trzeba wchodzić do środka. Trzeba znaleźć i spisać numer domu będzie to H.

W tym miejscu można zrobić odskok i znaleźć skrzynkę bonus dom Jelenia Wolfa 

Przejdź na drugą stronę torów przez przejazd i idź w prawo wzdłuż ulicy Patriotów. Dojdź do najlepiej zachowanego zabytku. Jest to duży, biały dom, w którym dziś urzęduje notariusz; mieści się tu także biuro reklamy i inne przedsiębiorstwa. Przed wojną był to okazały Dom Starców, należący do Towarzystwa Wspomagania Ubogich Żydów „Ezra” i wybudowany przy wsparciu międzynarodowej organizacji pomocy Żydom „Joint”. W czasie okupacji dom zajmowało gestapo, a po wojnie NKWD. Tutaj policz widoczne kominy (od ulicy Patriotów), ich liczba to D

Naszą wycieczkę kończymy na rampie kolejowej w Falenicy. Idź wzdłuż ulicy Patriotów, aż do przejazdu kolejowego. Za przejazdem miń szaro-pomarańczowy domek, przy którym zaczyna się długa, szeroka rampa kolejowa, gdzie zakończyła się historia Żydów w Falenicy. To właśnie tutaj ludność żydowska z Falenicy i okolic została załadowana do wagonów bydlęcych i wywieziona do obozu zagłady w Treblince.                                                                                  

Po wykonaniu wszystkich zadań uzyskujemy pełne współrzędne szukanego miejsca. Miłego szukania!

Do C dodaj T wyjdzie ci F

Do F dodaj 61 wyjdzie ci ZX

Do D dodaj 1 i wyjdzie Q

Do H dodaj 3 i wyjdzie  L

N 52 (L).(4)(Q)(K)  E 21 (AB).(Z)(X)(R)