W wielu źródłach odnalazłem wzmiankę, że z historią Zakładów Przemysłu Dziewiarskiego WANDA wiąże się jakieś fatum, a sama owiana jest tajemnicą, jest strzeżona przed oczami postronnych ludzi. Pozostało mi nic innego, jak wszcząć geokeszerskie śledztwo historyczne. Przekopałem Internet, przekopałem archiwa, roczniki statystyczne, stare publikacje i sporo się dowiedziałem. Najciekawszymi informacjami dzielę się teraz z Tobą...

 

"Odnosiłem wrażenie, że żądają ode mnie, bym tkał przez dnie i noce w piwnicy czekając, aż dzicz przyjdzie mnie wyrzucić, zniszczy wpierw moją tkaninę, po czym zaciągnie mnie do innej piwnicy, by zatłuc na śmierć."

Albert Camus "Upadek"

Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że Sosnowiec przez wiele lat był ważnym ośrodkiem włókienniczym. Począwszy od przędzalni czesankowej Heinricha Dietla (założona w 1879 roku, przekształcona w 1945 w „Politex”, upadła w 1993r, rozebrana w 2014...) przez przędzalnie braci Schoenów (założone w 1886 r., przekształcone w  „Intertex” istniejący do dzisiaj) po przedwojenną "Sosnowiczankę" - wytwórnię pończoch Antoniego Bernadzikiewicza.

„Sosnowiczankę" i kilka innych przedsiębiorstw łączą i tworzą WANDĘ. Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego WANDA w Sosnowcu zostają założone we wrześniu 1972 roku przy ówczesnej ul. Braci Smółków. W latach świetności to prężne przedsiębiorstwo państwowe produkuje swetry i inne wyroby zarówno na rynek Polski jak i dla klientów zagranicznych. Co ważne - produkty eksportowane są nie tylko do krajów socjalistycznych, ale również do RFN, Austrii czy Kanady. Zakłady dają zatrudnienie setkom kobiet.

Wyśrubowane normy pną się w górę, jakość też. W roku 1981 Wojewódzki Urząd Statystyczny publikuje w raporcie jakości produkcji przemysłowej wzmiankę, że Zakłady WANDA zwiększają sprzedaż wyrobów I gatunku o 5,3 punktów procentowych.

 

"Czasem czyta się jaśniej w tym, który kłamie, niż w tym, który mówi prawdę. Prawda oślepia jak światło. Kłamstwo, przeciwnie, jest pięknym zmierzchem, przydaje wartości wszystkim przedmiotom."

Albert Camus "Upadek"

Co ciekawe - 27 stycznia 1986 roku Zakłady WANDA w teatrze Zagłęba w Sosnowcu trwa świętowanie... 100-lecia Zakładów! Innymi słowy uznano, że to niespełna 14-to letnie komunistyczne przedsiębiorstwo państwowe ma korzenie... w jakże kapitalistycznej przędzalni Schoenów! Na uroczystość przybywają ważni notable, m.in. I Sekretarz KW PZPR, Minister Przemysłu Chemicznego i Lekkiego, Konsul ZSRR w Krakowie, Konsul CSRS czy Przedstawiciel Handlowego Węgierskiej Republiki Ludowej. Zakład zostaje udekorowany odznaczeniem Sztandaru Pracy I klasy.

 

"Zbyt wielu ludzi wdrapuje się teraz na krzyż tylko po to, żeby ich można było widzieć z większej odległości, nawet jeśli w tym celu trzeba trochę podeptać Tego, który znajduje się na krzyżu od tak dawna."

Albert Camus "Upadek"

Wprowadzenie gospodarki wolnorynkowej sprawia, że Zakłady WANDA nie radzą sobie w obliczu nowych zasad. Teorii o powodach upadku rodzi się wiele. Trudno powiedzieć, czy założenie w 1992 roku roszczeniowych Związków Zawodowych do niego się nie przyczyniają.

 

"Kiedy ciało jest smutne, serce powoli umiera."

Albert Camus "Upadek"

W latach 1993-96 firma istnieje praktycznie wyłącznie dzięki swojemu głównemu niemieckiemu kontrahentowi. Kontrahent chce kupić i przejąć Zakład, co jednak spotyka się ze sprzeciwem strony polskiej. Niedługo później kontrahent ten pomoże w założeniu firmy New knitting, z którą przez następne lata będzie utrzymywał współpracę.

Dla Wandy jest to gwóźdź do trumny... zwolnienia, gigantyczny dług (sięgający 3,5 mln zł) i opuszczone 3 budynki, w tym największy - hala fabryczna przy dzisiejszej ul. gen. Andersa. Akta firmy trafiają do Śląskiego Centrum Archiwizacji i Inicjatyw Gospodarczych Sp. z o.o. w Sosnowcu.

 

"A zatem, skoro wszyscy jesteśmy sędziami, wszyscy jesteśmy winni, jedni wobec drugich, wszyscy jesteśmy Chrystusami na nasz obrzydliwy sposób, wszyscy kolejno ukrzyżowani nic nie wiedząc o tym."

Albert Camus "Upadek"

Majątkiem upadłego zakładu przez następnych 7 lat zajmuje się likwidator, syndyk, księgowa i kilka innych osób. Przyznać trzeba, że 7-mio letni okres to sporo czasu. Na skutek tak długiej likwidacji, dług... rośnie.

Jeszcze przed upadkiem, z Zakładu odchodzi Joanna Jarosz, specjalistka ds. eksportu. Zakłada nową firmę - New knitting, zatrudnia koleżanki z WANDY - ratując je przed bezrobociem. Firma w 2001 roku postanawia przenieść swoją siedzibę do Sosnowca, nie wiedząc jeszcze, że za tą decyzję przyjdzie jej zapłacić najwyższą cenę...

 

"Niech mi pan wierzy, że religie mylą się od chwili, kiedy zaczynają moralizować i piorunują przykazaniami. Bóg nie jest niezbędny, żeby stworzyć winę ani żeby karać. Wystarczą nasi bliźni, wspomagani przez nas samych."

Albert Camus "Upadek"

Chwilę później z pogwałceniem prawa Urząd Skarbowy w Sosnowcu wstrzymuje firmie New knitting zwrot podatku VAT. Fakt ten przesądził o upadku dobrze do tej pory działającej firmy. Lata muszą upłynąć, zanim na jaw wyjdzie, że Urząd Skarbowy wydał swoją decyzję na podstawie błędnej interpretacji przepisów. Ale firmy New knitting już nie ma. Staje się symbolem (obok Romana Kluski) nierównej walki przedsiębiorców z organami skarbowymi...

 

"Człowiek bawi się w nieśmiertelnego i po kilku tygodniach nie wie nawet, czy dociągnie do jutra."

Albert Camus "Upadek"

Nieruchomości po WANDZIE trafiają w prywatne ręce. Dwa budynki ogromnym nakładem kosztów udaje się wyremontować i przerobić na nowoczesne powierzchnie. Największy budynek produkcyjny popada w ruinę. Dziś w jego pustych pomieszczeniach hula wiatr, do sterczącego szkieletu budynku mieszkańcy Sosnowca zdążyli się już przyzwyczaić, natomiast wciąż straszy przyjezdnych i potencjalnych inwestorów.

 

"Powiem panu wielką tajemnicę, drogi przyjacielu. Niech pan nie czeka na sąd ostateczny. Sąd ostateczny jest co dzień."

Albert Camus "Upadek"

Budynek od lat bezskutecznie wystawiony jest na sprzedaż. Aktualna cena wynosi 6 mln zł. Obciążony jest ogromną hipoteką, a obecni jego właściciele nie mają środków nawet na jego bieżące zabezpieczenie i utrzymanie.

A skrzynka?

Jest brudząca (zabierz odpowiednie ciuchy, ew. rękawiczki) i przez swój charakter - pozbawiona fantów. Niczym nie maskowana skrzyneczka ze specjalną dedykacją dla Karwdo. Nie wiem czy o to mu chodziło, ale umieściłem zwykłego klipsiaka zgodnie z jego życzeniem i trzymam za słowo... :D

 

"Zawsze są powody do zabicia człowieka."

Albert Camus "Upadek"

UWAGA! Ponosisz pełne ryzyko i odpowiedzialność za wszelkiego rodzaju szkody, z uszkodzeniami ciała i śmiercią włącznie. Zdobycie kesza wymaga umiejętności zjazdu, a następnie wejścia po linie oraz umiejętności użycia sprzętu asekuracyjnego i wspinaczkowego. Jeżeli nie zamierzasz, nie chcesz lub nie jesteś w stanie takiej odpowiedzialności i ryzyka podjąć - nie zdobywaj tej skrzynki - wrzuć ją do ignorowanych.

(opis, zdjęcia deg, CC-BY-SA; cytaty i wycinki na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych)

Musisz być zalogowany, aby zobaczyć dodatkowe informacje.