---------------------------------------------------------------------

[Rys historyczny - dzięki uprzejmości 'pierowa', który zebrał w Internecie wszystkie dostępne informacje o tym terenie i scalił w jedną logiczną całość...]

 Ocieka – wieś nad rzeką Tuszymką, na trasie Ropczyce – Mielec, w województwie podkarpackim, w powiecie ropczycko-sędziszowskim, w gminie Ostrów. Została założona pod koniec XV wieku przez Tarnowskich. W dokumentach i kronice parafialnej wymieniana jako Otsijeka, Odszycha lub Ucieka.

Według miejscowej legendy, w rejonie Ocieki rozegrała się bitwa z Tatarami zakończona zwycięstwem polskich rycerzy. Pamiątką po tym wydarzeniu ma być nazwa Góra Tatarska, odnosząca się do wzniesienia nad wsią. Tyle legenda, natomiast fakty historyczne są następujące. 22 sierpnia 1531 niedaleko wioski Obertyn, wojska polskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Amora Tarnowskiego, stoczyły bitwę z armią mołdawską, na której czele stał władca Mołdawii Piotr Raresz, zwany Petryłą. Bitwa zakończyła się całkowitym zwycięstwem Polaków nad wojskami hospodara i zdecydowała o zakończeniu konfliktu o Pokucie. Wzięto wielu jeńców tatarskich. Tarnowski przyprowadził ich do Polski i osadził w swoich dobrach, m.in. w Ociece. Jeńcy stali się też osadnikami nowej wsi - sąsiadującego z Ocieką Sadykierza. Ta nazwa ma wyraźny tatarski rodowód, a potomkowie wojowników hospodarza żyją tu do dzisiaj.

Ocieka miała charakter przemysłowy. Produkowano tu maź, dziegieć, węgiel drzewny, wytapiano żelazo. Działała też, prawdopodobnie w XVII i XVIII wieku, huta szkła. Wieś wchodziła w skład dóbr Rzemienia i należała do Ocieskich, będąc ich siedzibą rodową. Potem przeszła w ręce Romerów.

Ocieka mocno ucierpiała podczas I wojny światowej, gdy w maju 1915 roku, doszło tu do krwawej, zaciętej bitwy. Od ostrzału artyleryjskiego spłonęła część zabudowy wsi oraz były ofiary wśród ludności cywilnej.

Podczas II wojny światowej Ocieka znalazła się na terenie niemieckiego poligonu wojskowego. Ludność Ocieki jak i pozostałych miejscowości wokół niej została wysiedlona. Następnie wieś spalono. Namacalnym świadectwem tamtych ponurych czasów są betonowe schrony, wybudowane na potrzeby ćwiczących na poligonie jednostek SS.

Tuż po zakończeniu kampanii wrześniowej w 1939 roku, Naczelne Dowództwo Wojskowe Rzeszy - Oberkommando der Wehrmacht (OKW) wydało decyzję o utworzeniu w widłach Wisły i Sanu trzech poligonów wojskowych. Powstały:

1. Poligon Wehrmachtu „Południe” (Truppenübungsplatz „Süd”), głównie na terenie byłego powiatu tarnobrzeskiego, a częściowo byłych powiatów mieleckiego i kolbuszowskiego, z komendanturą w Dębie,  - [patrz seria SCHRONY POLIGONU POŁUDNIE]
2. Poligon lotnictwa (Truppenübungsplatz der Luftwaffe) ukryty na mapach pod kryptonimem „Gmina Górno”, z komendanturą w Górnie, leżący na terenie części byłych powiatów niżańskiego i kolbuszowskiego,
3. Poligon SS „Wschodnia Polska” (SS-Truppenübungsplatz „Ostpolen”). W późniejszym okresie poligon występował pod nazwą SS-Truppenübungsplatz Heidelager. Poligon oznaczony na mapie jako „Dobra Ziemskie SS”, obejmował części byłych powiatów dębickiego, mieleckiego i kolbuszowskiego. Siedziba dowództwa znajdowała się w Pustkowie koło Dębicy.

Rozkaz o utworzeniu poligonu SS (SS Truppenübungsplatz) wydano 21 grudnia 1939 r. Hitlerowcom spieszyło się, gdyż w dalszej perspektywie była wojna ze Związkiem Radzieckim i blisko jego granic trzeba było mieć bazę szkolenia i reorganizacji jednostek SS, mających brać w niej udział.

Poligon kształtem był zbliżony do dużego prostokąta, o długości ok. 25 km i szerokości ok. 20 km. Jego południowa granica przebiegała niedaleko magistrali kolejowej Kraków-Lwów, na odcinku od Brzeźnicy do Sędziszowa, zaś północna ciągnęła się od Rzochowa do Kolbuszowej. Na zachodzie granicę stanowiła trasa kolejowa z Dębicy do Mielca, na wschodzie droga z Sędziszowa do Kolbuszowej. Kolbuszowa i Sędziszów pozostawały poza jego zasięgiem terytorialnym, z wyjątkiem peryferyjnej części Kolbuszowej.

W Dzienniku Urzędowym dla Generalnego Gubernatorstwa ukazało się zarządzenie głównego wydziału spraw wewnętrznych „rządu” GG z 25 sierpnia 1943 roku o utworzeniu 1 lipca 1943 roku obwodu dworskiego Poligon SS „Obóz Puszczański”, (SS Truppenübungsplatz „Heidelager”). Jak wynika z jego treści, potwierdzającej istniejący od 1940 roku stan faktyczny, wchodziły do niego w całości wsie: Biały Bór, Blizna, Dobrynin, Boreczek, Kamionka, Ocieka, Ruda, Wola Ociecka, Żdżary, Cierpisz, Huta Przedborska, Wola Domatkowska, Hucisko, Leszcze, Niwiska, Poręby Huciskie, Trześń i Zapole. Ponadto włączono do niego części następujących wsi: Cyranki, Rzochowa, Rzemienia, Tuszymy, Brzeźnicy, Woli Brzeźnickiej, Męciszowa, Paszczyny, Pustkowa, Skrzyszowa, Borku Małego i Wielkiego, Kozodrzy, Ostrowa, Czarnej, Kawęczyna, Krzywej, Wolicy Ługowej, Wolicy Piaskowej, Bukowca, Domatkowa, Kolbuszowej Górnej i Dolnej, Przedborza, Kosowów, Nowej Wsi, Przyłęku, Siedlanki i Świerczowa.

Istniejące na terenie poligonu wsie zostały podzielone na dwie strefy. Do pierwszej należały miejscowości leżące blisko komendy poligonu - część Brzeźnicy, Wieloncza, Kołowrotnia oraz Wólka Pustkowska, będąca przysiółkiem Pustkowa, Ocieka, Sadykierz, Kamionka, Żdżary. Ludność z tych miejscowości zaczęto wysiedlać już w połowie 1940 r. Domy wysiedleńców były palone lub rozbierane i przenoszone na osiedla robotnicze, które były zlokalizowane m.in. w Woli Ocieckiej i Woli Domatkowskiej. Do drugiej strefy należały wsie, wysiedlane w późniejszym terminie tj. po roku 1941. W tych wsiach zabudowań nie niszczono.

Poligon w Pustkowie był terenem działania dwóch formacji SS, a mianowicie Waffen SS i jednostek SS Totenkopf oraz oddziałów policyjnych Schutzmann Schaft (SCHUMA). Oficjalne przejęcie poligonu przez Waffen SS odbyło się 1 sierpnia 1940 r. Jednak już w lipcu 1940 r. zaczęto prowadzić pomiary w terenie i przygotowywać dokumentację pod budowę poligonu. Z początkiem sierpnia firmy, które były zainteresowane prowadzeniem robót dla SS przy nowo powstającym poligonie, zaczęły przysyłać swoich przedstawicieli. Rozpoczęto również werbowanie pracowników potrzebnych do pracy przy budowie. Budową wojskowych urządzeń, jak strzelnice, bunkry i inne umocnienia obronne kierowała Komenda poligonu placu ćwiczeń SS („Kommandantur des SS Truppen-Übungsplatz”).

Do wykonywania tych prac oraz do utrzymywaniu poligonu Niemcy potrzebowali wielu ludzi. Do wybudowania licznych obiektów wojskowych na całym placu ćwiczeń esesmani użyli, opłacanych głodowymi wynagrodzeniami, wysiedlonych mieszkańców okolicznych wsi, a także bezpłatnej siły roboczej - więźniów i jeńców wojennych, osadzonych w utworzonych w Pustkowie obozach wyniszczenia: obozie pracy dla Żydów, obozie dla jeńców radzieckich i obozie pracy przymusowej dla Polaków. Ponadto na terenie poligonu oraz w pobliżu zostały umiejscowione oddziały robocze Służby Budowlanej (Baudienst). Pracujący w nich junacy byli również zmuszani do pomocy przy budowie i utrzymaniu placu ćwiczeń.

Na poligonie odbywały się szkolenia wojskowe, które polegały m.in na użyciu ręcznej i lekkiej broni piechoty. Szkolenia były rozszerzane do używania ciężkich broni i moździerzy 81 mm. Ćwiczono również walkę na bliskie odległości, walki w nocy, orientację w terenie (czytanie mapy i kompasu), atak i wycofywanie się oraz użycie broni przeciwpancernej.

W „Raporcie Oddziału II w Rzeszowie do Komendy Głównej AK z dnia 11 grudnia 1943 roku” czytamy:

(…) Na terenie SS Heidelager i Ocieka koło kościoła na tzw. Schussbahn I ma stanąć 12 bunkrów, na równoległej Schussbahn II – 23 bunkry. Jak mówią żołnierze, bunkry te mają charakter ćwiczebny, część ich już jest gotowa. Od 15 bm. mają rozpocząć ćwiczenia. (…)

Schussbahn (prawdopodobnie miało być Schiessbahn), to po niemiecku strzelnica, pas ćwiczeń taktycznych.

Betonowe schrony w Ociece. 

Powstały na terenie wsi Ocieka system schronów służył do obserwacji ćwiczeń oddziałów SS, które przeprowadzano na poligonie „Heidelager”. Niemcy zbudowali schrony żelbetowe o grubości ścian powyżej 1 metra. Schrony (nie bunkry) miały charakter ćwiczebny i nie miały nic wspólnego z poligonem rakietowym w Bliźnie. Mieszkańcy Ocieki opowiadają, że w czasie wojny „bunkry” były maskowane na chaty mieszkalne, koło których stawiano gipsowe modele ludzi lub zwierząt. Kilka ze schronów posiadało wymalowane na niebiesko okna, drzwi oraz zbudowaną atrapę dachu. Z daleka wyglądały jak zwykłe domy.

Po wojnie schrony w Ociece straciły swoje znaczenie jako obiekty wojskowe. Betonowe budowle stały się reliktem przeszłości. Budzą jednak coraz większe zainteresowanie pośród poszukiwaczy śladów historii, również autora tego opracowania. Ponieważ od zakończenia II-giej wojny światowej minęło ponad 65 lat, problemem stało się dotarcie do świadków tamtych wydarzeń. Obiekty, choć betonowe, uległy zniszczeniu. Po wojnie saperzy wykorzystywali je do wysadzania niewypałów znajdowanych w okolicach.

++++++++++++++++++++++++++

Pomysł na projekt zrodził się w mojej głowie już w pierwszym roku zabawy w geocaching. Początkowo miała to być tylko kolejna seria o poniemieckich schronach - tym razem w miejscowości Ocieka (wg materiałów z badań terenowych 'pierow'-a - dzięki za wsparcie i udostępnienie opisów lokalizacyjnych schronów). Pomysł na taką serię skrzynek podchwycił 'matilis' proponując współpracę i rozszerzenie projektu o Pustków i Bliznę. Kilka wspólnych wypadów w tamte tereny pozwoliło ocenić sytuację i przygotować listę rzeczy do zrobienia. Ze zgromadzonych materiałów powstały pojemniki i maskowania, wystrzałowe ołówki i certyfikaty-butony dla pierwszych znalazców. I jak to czasem w życiu bywa - projekt został "uśpiony" i czekał na finalizację... :-)
Mam nadzieję, że każde okeszowane miejsce z projektu będzie cieszyło się popularnością wśród poszukiwaczy.

Zapraszam zatem na V-Projekt!
Semenek
----------------------------------

O skrzynce:
- zamaskowany ok. litrowy pojemnik, proszę odkładać dokładnie tak jak było, włącznie z maskowaniem. Dla pierwszych zdobywców pamiątkowe certyfikaty - butony.

WZÓR NA WSPÓŁRZĘDNE MIEJSCA UKRYCIA FINAŁU:

N    50 . 0 [B+F] . [A-E][G+C-B][H-D-F] 
E   21 . 3 [B-A] . [H-D+B+C][C-F][G+E]

 
- Pamiętaj o zapisywaniu literek i cyferek - będą potrzebne do odszyfrowania miejsca ukrycia skrzynki finałowej. 
- Warto zabrać ze sobą latarkę - może się przydać do szukania lub w celu oglądania wnętrza schronów.
- Szukanie na własną odpowiedzialność - w wielu miejscach znajdują się nieoznakowane dziury w ziemi oraz niebezpieczne, wystające pręty zbrojeniowe - uwaga na nogi i głowę!!!

POWODZENIA!!!