Przedwojenna Częstochowa liczyła 138 tys. mieszkańców, z tego 28 tys. Żydów.

     Podczas II-giej wojny światowej 9 kwietnia 1941, na mocy rozporządzenia wydanego dwa dni wcześniej przez stadthauptmanna Richarda Wendlera, utworzono w Częstochowie getto dla ludności żydowskiej. Obszar getta ograniczały: od północy ulice Kawia, Kiedrzyńska i Jaskrowska, od południa ulice Fabryczna (obecnie Mielczarskiego), Narutowicza (obecnie Krakowska) i Strażacka, od wschodu rzeka Warta, a od zachodu tory kolejowe. Obejmowało więc wschodni obszar centrum miasta w dużej części pokrywający się z terytorium przedwojennej dzielnicy żydowskiej.

     Nowopowstałą dzielnicę nazwano Dużym Gettem. Jesienią 1942 roku rozpoczęły się wysiedlenia, miejscem koncentracji i selekcji stał się obecny plac Daszyńskiego. W wyniku działań hitlerowców na miejscu rozstrzelano 2 tys. (pochowano ich w dołach mogilnych przy ul. Kawiej), a ok. 40 tys. wywieziono do obozu koncentracyjnego w Treblince. Pozostałych przy życiu Żydów (ok. 5–6 tys.) osadzono w „Małym Getcie” ograniczonym: od północy ul. Jaskrowską, od południa ul. Mostową, od zachodu chodnikiem ul. Senatorskiej, a od wschodu ul. Nadrzeczną.

     W „małym getcie” silnie widoczna była działalność podziemia. Kierowali nim dr Adam Wolberg oraz Mordechaj Zilberberg, który popełnił samobójstwo 25 czerwca 1943 r., gdy Niemcy przypuścili decydujący szturm na getto i uderzyli na schrony przy ul. Nadrzecznej - doszło wtedy do samoobrony mieszkańców getta określanej też jako powstanie w getcie częstochowskim. Dzień później odbyła się selekcja na Rynku Warszawskim. Niektórych zabijano na miejscu, innych na cmentarzu. Z końcem czerwca 1943 „małe getto” przestało istnieć.

     Na Starym Rynku w kamienicy nr 24 podczas likwidacji częstochowskiego getta w 1942 roku i wysyłki jego mieszkańców do Treblinki, Hersz Frajman ukrył 27 członków swojej rodziny w piwnicy tego budynku. Sam pozostał na zewnątrz, aby zaopatrywać ich w żywność. Po 23 dniach przeprowadził ich do nowo utworzonego małego getta, dzięki czemu większość z nich przeżyła Holokaust.

Dużo bardzo ciekawych informacji i wiele poruszających zdjęć z ulic Częstochowy obrazujących czas istnienia getta znajdziecie TU.

Kesz znajduje się na tyłach tej kamienicy, na ulicy Garncarskiej - jednej z niewielu, jakby żywcem wyjętych z tamtych czasów.  Kamienice z jurajskiego wapienia, jeszcze zachowana drewniana galeryjka i stary bruk pod nogami.

 Zainteresujcie się starym zardzewiałym ceownikiem.

EDIT 03.04.2021: z uwagi na remont kamienicy przy której znajduje się kesz przenoszę go na drugi koniec ulicy. Można stąd podziwiać starą ozdobną murowaną bramę przy ulicy Ptasiej.

Nowa lokalizacja - najciemniej pod latarnią.