Krzyż Prus Zachodnich (Westpreussenkreuz)

Opis miejsca: 

Obiekt mieści się przy wjeździe do wsi Biała Góra (niem. Weißenberg) od strony wschodniej. Nazwa wzgórza, na którym usytuowany był krzyż pochodzi od koloru piachu, z którego się składa. Nazwę, Biała Góra, nadali prawdopodobnie pływający ze zbożem do Gdańska flisacy, dla których białe, doskonale widoczne wzniesienie było dobrym punktem orientacyjnym.

Krzyż został uroczyście odsłonięty w 10 rocznicę plebiscytu – 13 llipca 1930 r. niedaleko wzgórza  pod Białą Górą, w powiecie sztumskim. Miejsce wybrano nie przypadkowo – tuż obok zbiegały się granice trzech państw: Niemiec, Polski i Wolnego Miasta Gdańsk. Krzyż mierzył 12 metrów wysokości, posadzony był na solidnym postumencie, obłożony został marmurowymi płytami. Od samego początku idea krzyża była oczywista – miał on świadczyć o męczeństwie i udręce narodu niemieckiego, pognębionego traktatem wersalskim. U stóp krzyża odbywały się np. zloty młodzieży nacjonalistycznej itp. manifestacje. 

Miał być on również znakiem wiary mieszkańców Prus Wschodnich w ponowne zjednoczenie z niemiecką ojczyzną. Po I wojnie światowej bowiem, na mocy traktatu wersalskiego do Prus Wschodnich przyłączono część Prus Zachodnich. Zgodnie z postanowieniami traktatu  przeprowadzono także plebiscyt w sprawie przynależności tzw. polskiego korytarza (Warmia, Mazury i Powiśle) do Polski lub Niemiec (Prus Wschodnich). Blisko 98% głosów zostało oddanych wówczas na Prusy.

Krzyż Prus Zachodnich – w domyśle, utraconych na rzecz Polski, podczas gdy Sztum i jego okolice stały się częścią Prus Wschodnich .

Krzyż został wysadzony najprawdopodobniej przez Armię Czerwoną w 1945 r. Obecnie znajdują się po nim tylko pozostałości. Wokół niego jest pełno rozsianych fragmentów cokołu, na którym stał. Po tym, jak w latach 70-tych obsadzono wzniesienie drzewami, raczej trudno o wspaniałe widoki z Białej Góry, reklamowanej jeszcze w latach 60-tych jako znakomity punkt widokowy na Wisłę i Żuławy.

Warto zobaczyć:

W samej miejscowości Biała Góra jest kilka dodatkowych atrakcji:

- pięknie obecnie odnowiona XIX-wieczna śluza na Nogacie i Starym Nogacie, która do 1 września 1939 stanowiła granicę pomiędzy Wolnym Miastem Gdańsk i Niemcami.

- Kamień graniczny w Białej Górze - styk granic Polski, Niemiec i Wolnego Miasta Gdańska niedaleko miejscowości Biała Góra wyznaczał metrowej wysokości granitowy monolit w formie ostrosłupa ściętego o podstawie trójkątnej. Na każdym z trzech boków wykuty był napis nawiązujący do miejsca i daty podpisania traktatu pokojowego: Traité de Versailles, 28 Juin 1919. Pod napisem tym znajdowały się literowe oznaczenia graniczących państw, odpowiednio: D – Niemcy, P – Polska, FD – Wolne Miasto Gdańsk. Aktualnie znajduje się tutaj pamiątkowy głaz na wale wiślanym z wyrytymi nazwami 4 miast Wolnego Miasta Gdańsk (Gdańsk, Sopot, Nowy Dwór Gdański, Nowy Staw).

- Rezerwat Biała Góra - rezerwat przyrody nad Nogatem ustanowiony w 1968 r. Na chronionym obszarze można można obejrzeć stanowiska roślinności stepowej, tj. dyptam jesionolistny, lepnica zielonawa czy smagliczka górska.

Pamiętajcie ! Na terenie rezerwatu obowiązują zasady, o których czytaj pod linkiem http://www.oxygenium.pl/?s=249.

Opis skrzyneczki:

Jadąc szosą Sztum - Biała Góra, przed pierwszymi zabudowaniami, przy parkingu leśnym skręć w leśną drogę. Szukaj skrzynki w kordach. Jest to mały kesz o maskowaniu leśnym.

W keszu pozostawiliśmy gadżety na wymianę.

Proszę o pozostawienie pierwotnego maskowania skrzyneczki.