Historia zabytkowego budynku Filii „Piaski”

Kasyno zostało wzniesione wraz z budową koszar dla 192. Wawerskiego Rezerwowego Pułku Piechoty. Prace budowlane rozpoczęto w styczniu 1892 r. na rozkaz gen. gubernatora Józefa Hurki - dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Inżynierem odpowiedzialnym za budowę koszar został Wiktor Junosza Piotrowski – Polak, absolwent petersburskiego Instytutu Inżynierów Cywilnych. Kasyno było jednym z pierwszych budynków, jakie powstały na terenie legionowskiego garnizonu. Od pozostałych typowych baraków żołnierskich różniło się starannym, niemal artystycznym wykończeniem. Rosyjscy budowniczowie, ozdobili go licznymi detalami wyciętymi w drewnie. Po wybuchu I wojny Światowej i wkroczeniu wojsk niemieckich w sierpniu 1915 roku w budynku zakwaterowano przejściowo komendanturę Infanterie Ersatz Truppe Warschau (Oddziałów Piechoty Zapasowej Warszawa).

Po odzyskaniu niepodległości w budynku mieściła się kwatera służbowa dowódców legionowskich jednostek m.in. mjr. Witolda Markiewicza dowódcy II Batalionu Aeronautycznego. Do stycznia 1931 r. mieszkał tu z rodziną zasłużony dla Legionowa dowódca garnizonu ppłk Aleksander Wilcz. Następnie przez rok w budynku działało kasyno oficerskie 2. Batalionu Balonowego, a od 1932 r. po zarządzeniu Ministra Spraw Wojskowych utworzono w nim Garnizonowe Kasyno Oficerskie. W ówczesnym rozumieniu kasyno pełniło funkcje nie tylko gastronomiczne, ale przede wszystkim kulturalne i społeczne. Poza bufetem mieściło biblioteczkę oraz salę odczytów i spotkań. Było stałym miejscem odpraw, ale także ogniskowało życie pozasłużbowe oficerów i integrowało ich w ramach batalionu. Już w latach 30. kasyno było obiektem o dużej wartości architektonicznej. Tuż przed nim wzniesiono betonową lawetę na historyczne działo. W okresie międzywojennym w sali balowej kasyna odbywały się zabawy karnawałowe, spotkania brydżowe, bale charytatywne na rzecz ubogich. Młodzież ze Szkoły Rodziny Wojskowej oraz Szkoły Powszechnej nr 1 przygotowywała akademie z okazji imienin J. Piłsudskiego, Święta 3 Maja oraz jasełka. Co roku, 6 grudnia dla dzieci organizowano mikołajki.

Bywalcami legionowskiego kasyna byli kpt. Franciszek Hynek, por. Zbigniew Burzyński, por. Antoni Janusz, por. Władysław Pomaski i inni wybitni piloci balonowi, zdobywcy prestiżowego Pucharu im. Gordona Bennetta. 15 września 1931 r., na rok przed tragiczną śmiercią, podejmowano w kasynie znakomitego pilota Franciszka Żwirkę. Sławę zawdzięczał on m.in. pobiciu światowego rekordu wysokości dla samolotów turystycznych, osiągając na RWD-2 pułap 4400 metrów. 10 maja 1935 r. goszczono tu Augusta Piccarda – profesora uniwersytetu w Zurychu. Szwajcarski uczony przybył do Legionowa, żeby poznać pracę wojskowej Wytwórni Balonów i Spadochronów.

Po II wojnie do lat 80. XX wieku w kasynie mieściły się sklepy Wojskowego Przedsiębiorstwa Handlowego (WPH), następnie składnica map. Kasyno jest ostatnim drewnianym budynkiem koszarowym w Legionowie i jednym z niewielu na Mazowszu. Przypomina o wojskowych korzeniach Legionowa i o tradycjach balonowych. Jest bezcenną pamiątką lokalnej historii.

Ratowanie zabytku

Budynek kasyna, stojący do 2011 r. przy wiadukcie drogowym, ulegał postępującej degradacji. Został kilkakrotnie podpalony i groził zawaleniem Szansą ratunku dla tego cennego zabytku było jego przeniesienie i zrekonstruowanie. 19 kwietnia 2011 r. rozpoczęto pod nadzorem służb konserwatorskich proces translokacji budynku z działki przy ul. Zegrzyńskiej na na teren Zespołu Szkół przy ul. Piaskowej. Realizacji zadania podjęło się Warmińskie Przedsiębiorstwo Budowlane S.A. z siedzibą w Olsztynie. Prace te były możliwe dzięki dotacji unijnej w wysokości ok. 2 mln zł. Po zakończeniu prac w budynku od 19 maja 2012 r. funkcjonuje Filia Muzeum Historycznego, którego pracownicy od wielu lat walczyli o uratowanie zabytku. Historię budynku i jego rekonstrukcji przedstawia także wystawa plenerowa zawieszona na ogrodzeniu Filii.

Zakres tematyczny wystawy

W Filii „Piaski” prowadzone są lekcje muzealne dla dzieci i młodzieży poświęcone dziejom jednostek wojskowych stacjonujących w Legionowie. Zaprezentowane eksponaty związane są z historią garnizonu rosyjskiego – funkcjonującego w latach 1892-1915, garnizonu niemieckiego z lat 1915-1918 oraz jednostek Wojska Polskiego okresu II Rzeczypospolitej 1918 - 1939. Prezentują także okres okupacji lat 1939-1944, jak również losy żołnierzy 1. Armii Wojska Polskiego z lat 1944-1945 (pamiątki użyczone przez Muzeum Frontu Wschodniego). Eksponują także okres powojenny, skupiając się na jednostkach 1. Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej im. T. Kościuszki z Legionowa. Obok budynku została zorganizowana ekspozycja plenerowa dział artylerii. Eksponaty pochodzą z nieistniejącego już Domu Tradycji 1. WDZ w Legionowie.

Tekst pochodzi ze strony muzeum: źródło

Na stronie muzeum są aktualne godziny otwarcia budynku muzeum, zazwyczaj jest to 8:30-15:30. Muzeum znajduje się na terenie zespołu szkół, więc sam budynek oraz stojące obok pojazdy/maszyny militarne można obejrzeć z bliska w godz otwarcia szkoły, zapewne od godziny 7 do późnych godzin popołudniowych. Nie ma co panikować, ogrodzenie pozwala obejrzeć z zewnątrz armaty i działa. Sam kesz żeby był ogólnodostępny, a nie w godzinach otwarcia szkoły, został schowany przy pomniku "Aleja Sybiraków". współrzędne z powodu sprzętu którym były zbierane są nazwijmy to orientacyjne, zostały skorelowane z mapą. Skrzynka schowana przy głazie, jeżeli intuicja zawiedzie to kodowana wiadomość powinna pomóc.