HISTORIA

Dawno mgła zapomnienia pokryła czas, gdy po raz pierwszy, gdzieś pod koniec XVI wieku, królewski leśniczy stanął w tym miejscu. Później różnie toczyły się losy tego małego skrawka lasu. Przemijały zdarzenia i ludzie. Potop szwedzki pozostawił zgliszcza na Wyspie Starościńskiej zwanej tak od siedziby Starosty Borzechowskiego. Warownię odbudowano, ale czasy jej świetności już nie powróciły. Czy to brak dobrego gospodarza, czy wiry historii? Jednak w lesie obok, w którym kiedyś stał zadumany królewski leśniczy, zaczynały się dziać dziwne rzeczy. Był wiek XIX, gdy wśród leśnych olbrzymów wycięto polanę, pnie wykarczowano i na tak przygotowanym miejscu zasadzono młode drzewka. Dziwne i obce, nie takie jak wszystkie w sąsiadującym lesie, owocowe.     

Rozwiewają się powoli mgły osłaniające dawne dzieje tego miejsca. Coraz wyraźniej wyłania się obraz początków Arboretum z zapisków leśników, starych map, przechowywanych w pamięci pokoleń faktów z życia tego niewielkiego fragmentu pomorskich lasów. Fakty te po wielokrotnym przekazie stają się powoli legendą, taką jak ta, opowiadana nad grobem Victora Puttricha (syna jednego z wielu nad-leśniczych, Adama Puttricha). Adam Puttrich rozpoczął nasadzenia gatunków obcych europejskim i polskim lasom, tworząc zręby dzisiejszej kolekcji. Z tego okresu pozostała i istnieje do dziś najstarsza w Wirtach aleja, w cieniu której można przejść i podziwiać stare jodły, cisy i odroślowy, wielopniowy żywotnik nazywany „kotem o siedmiu ogonach”. Nadleśniczy ten założył nie tylko najstarszą w Arboretum aleję, ale wspólnie z Profesorem Adamem Schwappachem, zauroczonym wielkością i szybkością przyrastania drzew amerykańskich, rozpoczął zakładanie powierzchni doświadczalnych. Było ich początkowo około trzydziestu, ale większość gatunków rozczarowała inicjatorów tego przedsięwzięcia. Z wyraźnych już i nieprzesłoniętych zasłoną dziejowej mgły opisów widać, że tak jak dla człowieka tak i dla drzew najlepiej jest w swojej ojczyźnie. Aż po pierwszą wojnę światową prowadzone były obserwacje na założonych powierzchniach.   

W okresie organizacji Leśnictwa Polskiego, po odzyskaniu niepodległości, miejscowi nadleśniczowie opiekowali się Nadleśnictwem Wirty i tą jego niewielką cząstką - zaczątkiem Arboretum - aż do kolejnego światowego konfliktu. W tym czasie rzadko opisywano dalsze losy powierzchni doświadczalnych, które założono w XIX wieku z wielkim trudem i nakładem środków finansowych. Nie zaginęła jednak wśród leśników pamięć o tych, którzy je założyli. Grób Victora Puttricha (syna nadleśniczego, który te powierzchnie założył) jest ciągle pielęgnowany i odnawiany przez kolejne pokolenia opiekunów Wirt. Nie zachowała się wiedza na temat losów założyciela powierzchni doświadczalnych po jego odejściu z Wirt na emeryturę. Podobno wyjechał na Śląsk i tam jest pochowany na jednym z ewangelickich cmentarzy.     

Kiedy minął kolejny światowy konflikt, nazwany przez historię drugą wojną światową, Lasy Państwowe rozpoczęły działalność i dostarczanie drewna do odbudowy kraju po minionych latach okupacji i zniszczeń. W Wirtach ruszyła wyłuszczarnia przygotowująca nasiona do zalesiania zrębów i gruntów nieprzydatnych dla rolnictwa, najbardziej ubogich. W latach pięćdziesiątych Nadleśniczy K. Szulisławski wprowadza wzdłuż głównej ścieżki w szkółce nasadzenie szpalerowe złożone z różnych gatunków drzew, pochodzących głównie z Ameryki Północnej i Azji. Wśród nich sadzi też odmiany ozdobne, jak świerk pospolity odm. gniazdkowata, czy jałowiec chiński. Wtedy też, poza terenem Arboretum, przy istniejącej dzisiaj ścieżce dydaktycznej, Instytut Badawczy Leśnictwa rozpoczyna badania, zakładając wzorem nadleśniczego A. Puttricha i Prof. A. Schwappacha powierzchnie doświadczalne z żywotnikami i daglezją. Ten fakt jest kontynuacją doświadczalnictwa leśnego rozpoczętego w Wirtach już w II połowie XIX wieku. W samym Arboretum nie inwestuje się w infrastrukturę, która powoli ulega dekapitalizacji i powolnemu rozpadowi. Stan ten trwa do drugiej połowy lat osiemdziesiątych, kiedy to zostaje wybudowany, na polecenie Dyrektora OZLP Andrzeja Błasiaka, nowy budynek socjalny i biuro dla kierownika gospodarstwa szkółkarskiego. W budynku tym znalazła się także wyłuszczarnia, przechowalnia nasion o kontrolowanych warunkach przechowywania i pomieszczenia socjalne.     

Późniejsza, zrealizowana już w latach dziewięćdziesiątych XX wieku modernizacja dodała do wymienionych pomieszczenie Stacji Kontroli Nasion, co dało Wirtom status centrum nasienno-selekcyjnego dla Nadleśnictwa Kaliska i Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku.     

Dzisiaj Arboretum Wirty jest przede wszystkim miejscem odpoczynku dla osób przyjeżdżających, nawet z dalekich miejscowości tylko po to, żeby tu być, żeby zobaczyć jakąś rzadką, tutaj kwitnącą albo owocującą roślinę. Ważnym celem działalności jest propagowanie wiedzy o przyrodzie, lesie i doświadczalnictwie leśnym, o historii lasów i leśnictwa na Pomorzu.     

Od 1997 roku Arboretum Wirty jest członkiem Rady Ogrodów Botanicznych w Polsce, a od 2005 roku International Agenda for Botanic Garden in Conservation.     

Od dnia 28 grudnia 2005 roku Arboretum Wirty posiada, nadany decyzją Ministra Środowiska, status ogrodu botanicznego. 

Źródło: http://www.wirty.pl/index.php?ac=historia

SKRZYNKA

  Najłatwiej dojść do kesza od strony ośrodka wypoczynkowego Neptun w Borzechowie ścieżką dydaktyczną prowadzącą wzdłuż jeziora. Można wejść bezpośrednio przez ogród dendrologiczny, ale wtedy wejście jest płatne. Współrzędne wskazują okolice miejsca ukrycia. Skrzynkę znajdziesz przy drugim punkcie widokowym. Zejdź na dół schodkami, usiądź sobie na ławeczce,  odpocznij i podziwiaj widoki. Wtedy wszystko powinno być jasne.