Na ziemi żarskiej pierwsze kopalnie węgla powstały w 1854 roku w Mirostowicach Górnych, były to: FRIEDRICH WILHELM, FREUNDSCHAFT i FELIX.Występowanie pokładów i wydobycie brunatnego paliwa w okolicy stało się powodem lokalizacji wielu zakładów przemysłowych. Piaski i glina są surowcami towarzyszącymi węglowi brunatnemu, wydobycie ich spowodowało rozkwit przemysłu szklarskiego, ceramicznego i produkcji cegieł.

Pomimo działań wojennych w 1945 roku nie przerywano pracy w żarskich kopalniach. Regularne wydobycie węgla potrzebne było do zapewnienia ciągłości pracy lokalnej Elektrowni Łoza. Energia elektryczna z elektrowni zasilała szyby kopalni, w których pracowały pompy odwadniające. Wyłączenie energii spowodowałoby zalanie wodą kopalni, jak miało to miejsce w Kopalni "Babina". Po II wojnie światowej omawiane tereny zasiedlili polscy osadnicy, pochodzący najczęściej z Kresów Wschodnich. Wspomnieć należy o sporej grupie osadników powracających z emigracji we Francji. W większości dla tych ludzi temat górnictwa był nowym zagadnieniem, a przecież oni mieli przejąć pracę w kopalniach od górników niemieckich. Przejmowano, nie tylko kopalnię i sprzęt od Niemców, lecz również metody urabiania i wydobycia węgla, której uczyli się podczas wspólnej pracy z górnikami niemieckimi. Głębokość kopalni sięgała ponad 100 m pod powierzchnię ziemi w pionie. Technika wydobycia różniła się od stosowanej na węglu kamiennym. Do pracy w kopalni skierowano również kilkudziesięciu jeńców wojennych. Grupa ta w dzień Barbórki 1945 roku dokonała udanej ucieczki z terenu Elektrowni Łoza.

W celu przejęcia pracy w Elektrowni sprowadzony został z Sierakowa pan Bronisław Góźdź człowiek znający język niemiecki z dobrą znajomością słownictwa technicznego. Praca Elektrowni Łoza była ściśle związana z wydobyciem węgla brunatnego w kopalni Henryk. Dla zaspokojenia potrzeb paliwowych Elektrowni potrzebne było około 100 ton miału węgla brunatnego na dobę. Miał dostarczano koleją wąskotorową lub uzyskiwano z sortowni przy Elektrowni. W Łozie zainstalowane były trzy generatory wytwarzające napięcie 2750 V. Pierwszy generator mocy 1,5 MW, drugi 3,5 MW trzeci 3,5 MW uszkodzony podczas wojny wysłany został do naprawy. Firma realizująca zlecenie naprawiła urządzenie i przysłała powiadomienie by odebrać generator. Władze nie zgodziły się na odbiór, ponieważ firma znajdowała się po zachodniej stronie Berlina. Łączna moc wytwarzana w generatorach to 5 MW. Na terenie Elektrowni zlokalizowana była brykietownia jednak za czasów Polskiej administracji nie została uruchomiona podobno przy próbach uruchomienia wibracje powodowane przez bęben, w którym urabiano miał węglowy powodowały pękanie ścian.

W połowie 1945 roku w Katowicach powołano grupę operacyjną w celu utworzenia branży węgla brunatnego. Jej przedstawiciele zostają skierowani do Żar w celu zorganizowania tu Zjednoczenia Przemysłu Węgla Brunatnego. Tej organizacji podlegały kopalnie: "Turów" "Babina" "Henryk" i "Maria" "Lubań" "Kaławsk" i "Smogóry". W 1950 roku przedsiębiorstwo to przeniosło się do Wrocławia. Zmiana ta spowodowała powstanie dwóch nowych przedsiębiorstw górniczych Kopalni "Babina" z brykietownią Łęknica i Kopalni "Henryk" /okolice Żar/ i "Maria" /okolice Nowej Soli/. Celem poprawienia wyników produkcyjnych w 1952 roku zostały połączone w jedno przedsiębiorstwo kopalnie: "Babina" wraz z brykietownią, Kopalnia "Henryk" i "Maria" powstałe przedsiębiorstwo nosiło nazwę "Przyjaźń Narodów", a swoją siedzibę do 1968 roku miało w Żarach, następnie siedzibę przeniesiono do Łęknicy. W 1960 roku likwidacji ulega Kopalnia "Maria" (okolice Nowej Soli), około 1964 roku zamknięto Elektrownię "Łoza", w 1968 r. zlikwidowano Kopalnię "Henryk", a Kopalnia "Babina" wraz z brykietownią zlikwidowana została do 1974 roku.

Na likwidację przemysłu węglowego na naszym terenie miał duży wpływ rachunek ekonomiczny. Zastosowanie coraz bardziej nowoczesnych wydajniejszych maszyn w wielkich kopalniach odkrywkowych obniżyło znacznie koszty w stosunku do kosztów wydobycia metodą podziemną. Takie było zakończenie dla 114-letniej działalności górniczej związanej z wydobyciem węgla na ziemi Żarskiej.

Tekst i opracowanie: Tomasz Zabawa. Więcej na ten temat znajdziecie tutaj:[link] i tu [link]