Bydgoszcz jest jednym z niewielu polskich miast, które może pochwalić się niezwykłą ciekawostką. Przez jej samo centrum przebiega południk 18° 00' 00" długości geograficznej wschodniej (E). Łączy on Bydgoszcz między innymi ze Sztokholmem, Dubrownikiem czy Kapsztadem.  Dla upamiętnienia tego faktu, prawie 20 lat temu ustawiono obelisk, który wyznaczał precyzyjnie 18 południk w terenie. Jednak parę lat temu za pomocą GPS ustalono, że południk “uciekł” i obecnie przebiega gdzie indziej...

Dlaczego tak się stało?

Do dokładnych pomiarów geodezyjnych przyjmuje się model ziemi oparty na elipsoidzie. Model ten ma w jaki największym stopniu oddawać kształt i wymiary Ziemi. Wraz z rosnącymi możliwościami technicznymi jest on udoskonalany i raz na kilka dekad zmieniany, co pociąga za sobą przesunięcie siatki południków i równoleżników.

Do końca 2009 roku dla polskiej mapy zasadniczej obowiązywał tzw. układ 1965 oparty na elipsoidzie Krasowskiego z 1942 roku. Obecnie w Polsce obowiązuje elipsoida GRS-80 zgodna z GPS i powszechnie stosowanym na świecie systemem WGS-84.

Co to oznacza w praktyce przekonamy się szukając południka i rozwiązując zadania pozwalające dostać się do cacha.

Skrzynka znajduje się w siedzibie Bydgoskiego Centrum Informacji, lecz żeby się do niej dostać potrzebny jest szyfr, który uzyskamy rozwiązując zadania. Skrzynka dostępna jest w godzinach otwarcia Centrum, co warto sprawdzić na stronie visitbydgoszcz.pl.

Etap I

Podane współrzędne cacha kierują nas do miejsca na bydgoskiej Wyspie Młyńskiej, w którym już w 1995 roku wskazano przebieg południka za pomocą obelisku i prowadzącej do niego linii z wyróżniającej się kostki brukowej. Wszystko wskazuje na to, że został on wyznaczony z dużą precyzją na podstawie elipsoidy Krasowskiego. Było to “oficjalny” 18 południk do czasu wprowadzenia systemu WGS-84 zgodnego z powszechnym dzisiaj GPS. Obelisk nie jest w żaden sposób opisany.

Aby wyznaczyć pierwszą cyfrę kodu, należy policzyć południki wyznaczone na globusie znajdującym się na obelisku (część z nich zaznaczona jest podwójną linią - liczymy je oczywiście raz) i odjąć od nich liczbę 5.

Etap II

Teraz czas odnaleźć współczesny 18 południk na płycie Starego Rynku. Użytkownicy GPS nie powinni mieć z tym problemów. Jeśli rozwiązujemy zagadkę bez GPS, przydatne będą wbite w płytę punkty pomiarowe, które umieścił tam geodeta podczas pomiarów w 2010 roku.

Spoilerem będą zdjęcia i ten film, na którym widać miejsca wbicia punktów:

 http://www.youtube.com/watch?v=mkAMDYQfevw

Żeby uzyskać drugą częścią szyfru musimy, chociażby “na oko” wyznaczyć przebieg południka przez rynek i odnaleźć dwucyfrowy numer kamienicy, którą przecina na południowej pierzei rynku. Do tej liczby dodajemy 8.

Rozwiązanie

Teraz możemy udać się do Bydgoskiego Centrum Informacji i sprawdzić czy dobrze wykonaliśmy zadania. Wejście do Centrum znajduje się na południowej pierzei rynku, kilkanaście metrów na zachód od południka 18. W środku prosimy sympatyczną obsługę o udostępnienie skrzynki.

Teraz otwieramy kłódkę

1. Każdą próbę zaczynamy od wyzerowania zamka, czyli ustawienia pokrętła na 0 i wykonania min. 3 pełnych obrotów w prawo.

2. Kręcimy w prawo do cyfry ustalonej w Etapie I

3. Z tej pozycji wykonujemy 1 pełny obrót w lewo, a następnie, dalej kręcąc w lewo, ustawiamy cyfrę ustaloną w Etapie II

4. Teraz cofamy kręcąc w prawo prosto do cyfry 4 i otwieramy kłódkę mocną ciągnąc jarzmo.

Wszystkie cyfry musimy ustawić precyzyjnie. Nie możemy cofać pokrętła. W przypadku pomyłki zaczynamy od etapu 1. Potrzeba trochę cierpliwości i uwagi.

Bydgoskie Centrum Informacji

ul. Batorego 2 (wejście ul. Niedźwiedzia 1 - Stary Rynek)

85-104 Bydgoszcz

Godziny otwarcia:

Poniedziałek-Piątek: 9.00-18.00

Sobota-Niedziela: 10.00-16.00