Obserwatorium Astronomiczne UAM w Poznaniu

W 1919, po formalnym powstaniu Uniwersytetu w Poznaniu, rektor Heliodor Święcicki polecił zorganizować uczelniane obserwatorium astronomiczne. Zadanie to powierzył Kazimierzowi Graffowi, urodzonemu 7 lutego 1878 w Próchnowie koło Margonina. Graff zaczynał karierę naukową w obserwatorium berlińskim i hamburskim (od 1902).

Na siedzibę placówki wybrano willę przy ul. Palacza 63 (Willa Górczyn). Instrumenty badawcze planowano natomiast rozmieścić w Mosinie na tamtejszych wzgórzach morenowych, ale nigdy do tego nie doszło ze względów finansowych.

15 stycznia 1922 kierownictwo obserwatorium objął astronom-praktyk - dr Bohdan Zaleski, przybyły z obserwatorium w Nikołajewie (obecnie na obszarze państwa Ukraina). W tymże roku otwarto w obserwatorium pierwsze studia astronomiczne (5 osób). Obserwowano głównie komety i asteroidy. Skupiano się także na astrometrii. Dr Zaleski zmarł w 1927. W 1929 kierownictwo objął dr hab. Józef Witkowski z obserwatorium Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Był to czas, od którego nastąpił dynamiczny rozwój placówki. Brano udział w projektach międzynarodowych oraz ekspedycjach na całkowite zaćmienie słońca - w 1932 do USA i w 1934 do Irkucka. W okresie II wojny obserwatorium nie poniosło znaczących strat.

Prof. Witkowski kierował obserwatorium do 1962, z przerwą na lata wojenne. W latach 1962 - 1967 rolę tę pełnił prof. dr Fryderyk Koebke (uczeń prof. Witkowskiego). Był teoretykiem z zakresu mechaniki nieba. Od 1967 do 1990 placówką kierowali prof. dr Hieronim Hurnik, prof. Krystyna Kurzyńska, a potem (do chwili obecnej) prof. dr hab. Edwin Wnuk (były prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego). Gościnnie wykłada prof. dr hab. Maciej Konacki z Torunia - znakomity polski astrofizyk.

Na przestrzeni swoich dziejów (od 1922) obserwatorium wykształciło 150 absolwentów. Osiągnięciem kadry naukowej było odkrycie planetoidy 1572 Posnania (22 września 1949). Włożono duży wkład w obserwacje planetoidy podwójnej 90 Antiope. W dowód uznania dla obserwatorów z Poznania trzy z nowo odkrytych planetoid otrzymały nazwy: Michałowski, Kwiatkowski, Kryszczyńska.

Co warto zobaczyć jeszcze w okolicy? Przy ul. Palacza, a Słoneczna znajduja się zabudowania Osiedla Spółki "Strzecha".

Jest to zespół zabudowań mieszkalnych, zrealizowanych przez Spółkę Ziemską Strzecha na Grunwaldzie w Poznaniu (rejon ulicy Palacza). Spółka Strzecha powstała jesienią 1919 z inicjatywy ks. Kazimierza Malińskiego (1872-1928), proboszcza parafii Matki Boskiej Bolesnej i miała za zadanie zapewnienie tanich mieszkań dla niżej sytuowanej ludności Górczyna i Łazarza.

Spółka wydzierżawiła 1 kwietnia 1920 grunty na Górczynie, znajdujące się na terenie dawnego folwarku Palaczy, z zamiarem ich podziału i dalszego wydzierżawienia robotnikom polskiej narodowości, celem pobudowania małych domków wykonanych z gliny ubijanej celem pobudzenia inicjatywy. Projektantem wielu z tych domów był budowniczy Jewasiński.

W październiku 1921 spółka dokonała przebudowy stodoły Palaczy na tzw. Dom Koszarowy, w którym zamieszkało 25 rodzin robotniczych. Przy ul. Palacza 76 istniała siedziba spółki oraz 12 domów w okolicy. Niektóre z nich (które zachowały się do dziś) charakteryzują się interesującymi formami, posiadają ganki wsparte na kolumnach i dachy z mansardami. Całość zaaranżowano z dużym udziałem zieleni i ogródków.

Ulica Strzecha (równoległa do Palacza) do dziś upamiętnia tę interesującą inicjatywę społeczną.