BB-Team zaprasza na wycieczkę po Bielsku - Białej, tym razem po zabytkach związanych z działalnością ewangelików. Szlak miejski oprowadzający po zabytkach Bielska i Białej ma ok. 4.0 km a czas przejścia: to ok. 1,0 godziny oczywiście nie wliczając czasu na szukanie skrzyneczek. Sporo skrzynek można zrobić "driveinowo" ale poza weekendami duża część parkingów jest płatna. Kesze w okolicach pomnika Marcina Lutra, polecam zdobywanie pieszo z poszanowaniem odwiedzanych miejsc, gdyż teren jest mocno monitorowany i jeżdżenie samochodem poza wyznaczonym parkingiem jest raczej nie wskazane.

Nieco historii:

W dziejach Bielska i Białej bardzo ważną rolę odegrali ewangelicy, przez stulecia będący tu wiodącą grupą wyznaniową. W Bielsku parafia luterańska powstała około 1550 roku, a pół wieku później należeli do niej prawie wszyscy mieszkańcy miasta. Świątynie katolickie stały się kościołami ewangelickimi, a w 1608 roku luteranie ukończyli budowę kościoła cmentarnego św. Trójcy. Wojna trzydziestoletnia (1618-1648) zapoczątkowała prześladowania protestantów na obszarach podległych Habsburgom. W 1781 roku patent tolerancyjny cesarza Józefa II zakończył w Austrii epokę wspieranego przez państwo ucisku religijnego. W Bielsku powstał kwartał zwany ewangelickim Syjonem, z murowanym domem modlitwy (1787-1789) i dwoma szkołami, tzw. starą (1783) oraz nową (1794), a tutejsza parafia objęła swoim zasięgiem niemal całe księstwo bielskie. W 1803 roku Bielsko weszło w skład nowo utworzonej superintendentury morawsko-śląskiej, w której w 1807 roku powstał seniorat śląski; funkcje zwierzchników pełniło w nich wielu bielskich pastorów. W Bielsku w 1833 roku założono nowy cmentarz ewangelicki. Działalności bielskiego pastora Karola Samuela Schneidera na forum pierwszego austriackiego parlamentu w latach 1848-1849 zawdzięczali ewangelicy całej monarchii zniesienie najbardziej uciążliwych, skierowanych przeciwko nim restrykcji, m.in. ich domy modlitwy, do których zezwolono dobudować wieże, stały się oficjalnie kościołami.

Głównie dzięki luteranom rozwinęło się bielskie szkolnictwo, szczególną rolę odegrało pierwsze w monarchii ewangelickie seminarium nauczycielskie, otwarte w 1867 roku. Od lat osiemdziesiątych w Bielsku wydawano ewangelickie czasopisma przeznaczone dla czytelników w całej Austrii.

W 1897 roku stanął gmach szkoły żeńskiej, a w 1900 roku ówczesny plac Kościelny ozdobił pomnik Marcina Lutra. W 1905 roku oddano do użytku Dom Diakonis, a w 1907 roku budynek sierocińca.

W 1772 roku, wskutek I rozbioru Polski, Biała znalazła się pod panowaniem austriackim. Na mocy tzw. traktatu warszawskiego z 1768 roku, uznanego przez Austrię w układzie rozbiorowym, gwarantującego innowiercom swobodę religijną, cesarz Józef II w 1781 roku zezwolił ewangelickim mieszkańcom Białej na założenie parafii oraz budowę kościoła. Jeszcze w tym samym roku na terenie cmentarza stanął prowizoryczny dom modlitwy, który w latach 1792-1798 zastąpiono murowanym kościołem z wieżą i dzwonem, co przypominało o uprzywilejowanej pozycji galicyjskich zborów. Wzniesiony obok piętrowy szkolny budynek, z mieszkaniem pastora, służył kształceniu młodzieży do 1870 roku, kiedy to po przeciwnej stronie dziedzińca zbudowano dwupiętrową nową szkołę ewangelicką.